دونالد ترامپ، پدیده سیاست امریکا بعد از چندین ماه سر و کله زدن با رقبایش بالاخره در میان بهت و نگرانی همگان،رویس جمهور آمریکا در سال ۲۰۱۶ شد. او که در محافل سیاسی ویژگیهای منحصربهفردی از جمله فحاشی، مواضع بسیار تند بر علیه افراد و کشورها و اشتباهات مفرط در تحلیلهایش، از خود نشان داده و به همین دلایل حتی حزب جمهوریخواه نیز با اکراه او را به عنوان کاندید نهایی پذیرفت، اکنون ساکن جدید کاخ سفید است. اتفاقی که به دلیل تندروبودن او همگان از آن میترسیدند. حالا مجله معتبر «آتلانتیس» در مقالهای بلند به قلم یکی از بهترین روانشناسان سیاسی امریکا به نام «دان. پی. مک آدامز» به تحلیل روانشناسی شخصیت او پرداخته است.
به نظر میرسد حتی بیش از رونالد ریگان(رییسجمهور آمریکا که بازیگر هالیوود بود)، ترامپ از این واقعیت آگاه است که همیشه بازی میکند. او در زندگی مانند مردی که میداند همیشه در حال مشاهدهشدن است، حرکت میکند. اگر همه انسانها بازیگران اجتماعی هستند، دونالد ترامپ مانند یک فراانسان این حس طبیعی انسانی را دوچندان دارد.
شخصیت ترامپ قطعا از هر استانداردی دورتر است و این شخصیت بهخصوص برای یک کاندیدای ریاستجمهوری در تاریخ آمریکا نادر است؛ بسیاری از افرادی که با او مواجه شدهاند، چه در مذاکرات با او یا مناظرهها یا حتی در حد دیدن این مناظرهها در تلویزیون- او را فردی گیجکننده یافتهاند. در این مقاله، سعی خواهم کرد تا از وضعیتهای روانشناختی، مدلهای شناختی، انگیزهها و خودپنداره او که با هم ساختار روانشناختی منحصربهفرد او را تشکیل میدهند، پرده بردارم. ترامپ درخواست مصاحبه با من برای این هدف را نپذیرفت، اما تاریخچه زندگی او به خوبی در کتابها و سخنرانیهایش، منابع مربوط به بیوگرافی افراد و رسانهها ثبت شده است. هدف من ارائه یک تصویر بیطرفانه و تحلیلی از ترامپ است و برای این کار از مهمترین ایدهها و یافتههای تحقیقی در علم روانشناسی معاصر استفاده خواهم کرد.
الف. وضعیت روانشناختی او
پنجاه سال تحقیقات تجربی در روانشناسی شخصیت منجر به یک اجماع علمی حول اساسیترین ابعاد تغییرپذیری انسان شده است. راههای بیشماری وجود دارد که از طریق آنها میتوانیم انسانها را از هم تفکیک کنیم، اما عالمان علم روانشناسی این کار را با یک طبقهبندی نسبتا ساده که با عنوان پنج عامل بزرگ مشهور است، حل و فصل کردهاند. این پنج عامل عبارتند از:
برونگرایی: جمعگرایی، تسلط اجتماعی، اشتیاق و رفتار پاداشمحور
روانرنجوری: اضطراب، ناپایداری هیجانی، گرایشات افسردگی و هیجانات منفی
وجدان: تلاش، نظم، ثبات قاعده و سازماندهی
توافقپذیری: گرمی در روابط، مراقبت از دیگران، نوعدوستی، شفقت و فروتنی
گشودگی: کنجکاوی، تعصبنداشتن، تخیل و قدرت پذیرش ایدههای جدید
وضعیت دونالد ترامپ در این ابعاد چگونه است؟ او در طول عمرش صفتهایی را به نمایش گذاشته که شما از یک رییسجمهور آمریکا انتظار ندارید: برونگرایی بسیار بالا که با توافقپذیری بسیار پایین ترکیب شده است. البته این داوری من است، اما باور دارم که اکثریت قابلتوجهی از افرادی که ترامپ را دیدهاند با من موافق باشند. البته در مورد صفتهایی که به ترامپ نسبت میدهیم قطعیتی وجود ندارد. زیرا ما در اینجا از طریق بررسی فرایندهای عمیق و ناهشیار یا تشخیصهای کلینیکی در مورد او صحبت نمیکنیم.
ترامپ همانند «جورج دبلیو بوش» و «بیل کلینتون» (و «تدی روزولت» که در بین رؤسایجمهور بررسیشده، بالاترین میزان برونگرایی را داشت)، نقشش را به شیوهای برونگرایانه، پرهیجان و از لحاظ اجتماعی مسلط ایفا میکند. او فردی بیقرار است که خواب خیلی کمی دارد. در کتابش با عنوان «هنر معامله» که در سال ۱۹۸۷ نوشته است، توصیف میکند که روزهایش با دیدارها و تماسهای تلفنی پر میشود. امروز و حدود سی سال بعد نیز، او هنوز دائما در تعامل با دیگران است- با شرکت در تجمعات، مصاحبهها و شبکههای اجتماعی. به نظر نمیرسد کاندیدایی با ذوق و اشتیاقتر از ترامپ در این دوره از انتخابات باشد و به نظر نمیرسد که هیچ کاندیدای دیگری سرگرمکنندهتر از او باشد.