یکی از شایع‌ترین بیماری‌های عفونی زنان عفونت واژن است. این بیماری به طور معمول در سنین باروری، یعنی در فاصله بلوغ تا یائسگی مشاهده می شود و می‌تواند مجاری ادراری و تناسلی را درگیر کند.
عفونت واژن چیست؟
به التهاب واژن، واژینیت یا عفونت واژن می گویند که در اثر بر هم خوردن تعادل قارچ ها و باکتری های طبیعی واژن رخ می دهد.
احساس درد و ناراحتی در کنار بوی غیر عادی نشانه عفونت واژن است که در اثر باکتری، مخمر یا ویروس ظاهر می شود. پوست و بافت حساس این ناحیه در تماس با مواد شیمیایی موجود در صابون، اسپری یا حتی لباس دچار سوزش و آسیب می شود.
البته معمولا به راحتی نمی توان علت مشکل را تشخیص داد. بهتر است برای تشخیص درست و انتخاب روش درمان به پزشک مراجعه کنید.
انواع و دلایل عفونت واژن
برای اشاره به انواع مشکلاتی که باعث ایجاد عفونت یا التهاب در واژن می شود، از اصطلاح پزشکی واژینیت (عفونت واژن) استفاده می شود. شایع ترین انواع عفونت واژن عبارتند از:
- واژینوز باکتریایی (Bacterial vaginosis): به التهاب واژن در اثر رشد بیش از حد باکتری، عفونت باکتریایی واژن می‌گویند که معمولاً بوی تند ماهی می دهد.
- کاندیدا (Candida) یا عفونت قارچی («مخمری»): رشد بی رویه قارچ کاندیدا که معمولاً به مقدار کم در واژن وجود دارد.
- کلامیدیا شایع ترین عفونت مقاربتی در زنان است (به ویژه زنان بین ۱۸ تا ۳۵ سال که چند شریک جنسی دارند؛ بیشتر به آن مبتلا می شوند).
- سوزاک هم یکی دیگر از عفونت های شایع است که از طریق رابطه جنسی منتقل می شود و معمولاً همراه با عفونت کلامیدیاست.
- تریکومونیازیس (Trichomoniasis) یک عفونت مقاربتی است که منشأ انگلی دارد و خطر ابتلا به سایر عفونت های مقاربتی را بالا می برد.
- عفونت ویروسی واژن در اثر چند ویروس، مثل ویروس تبخال (هرپس سیمپلکس: HSV) یا ویروس پاپیلوم انسانی (HPV)، ایجاد می شود و از طریق رابطه جنسی منتقل می شود. جوش یا زگیل روی اندام تناسلی با درد و ناراحتی همراه است.
علامت بیماری های مقاربتی (STDها) مشخص نیست. اگر از نظر جنسی فعال هستید (مخصوصاً اگر روابط متعدد دارید)، هر سال آزمایشات لازم را انجام دهید.
اگر بعضی از این بیماری ها درمان نشود، اندام های تناسلی آسیب می بیند یا فرد دچار سایر بیماری ها و مشکلات می شود. همچنین، امکان شیوع و انتقال بیماری هم وجود دارد.
واژینیت غیر عفونی
گاهی احساس خارش، سوزش و حتی ترشح نشانه عفونت نیست (واژینیت غیر عفونی) و بیشتر نوعی واکنش آلرژیک یا حساسیت به محصولات زیر است:
- شوینده ها
- دوش واژینال
- نرم کننده لباس
- صابون های معطر
- اسپرم کش
- اسپری واژن
پایین آمدن سطح هورمون ها به خاطر یائسگی یا برداشتن تخمدان ها هم این علائم را ایجاد می کند. در این شرایط، خشکی واژن رخ می دهد که به آن آتروفی واژن می گویند. احساس درد هنگام رابطه جنسی، خارش و سوزش واژن از علامت های این وضعیت است.
علائم این دو وضعیت با هم فرق دارد اما حتی پزشک هم به سختی می تواند دست به تشخیص درست بزند. مخصوصاً اینکه ممکن است فرد همزمان هر دو مشکل را داشته باشد.
همچنین ممکن است به عفونت واژن مبتلا شوید اما هیچ علامتی نداشته باشید.
عفونت قارچی و واژینوز باکتریایی
دو مورد از شایع ترین علل عفونت واژن مربوط به جاندارانی است که در واژن زندگی می کنند. علائم هر دو بسیار شبیه به هم است. به رشد بی رویه مخمر یا قارچ، که به طور طبیعی در بدن وجود دارد، عفونت قارچی می گویند. واژینوز باکتریایی در اثر بر هم خوردن تعادل باکتری در واژن رخ می دهد. در هر دو مورد، ترشح سفید یا خاکستری دیده می شود.
چطور این دو وضعیت را از هم تشخیص دهیم؟ اگر عفونت همراه با بوی ماهی است، احتمال واژینوز باکتریایی بالا می رود. اگر ترشحات پنیری دارید، احتمال عفونت قارچی بیشتر است. احساس خارش و سوزش بیشتر در عفونت قارچی دیده می شود اما واژینوز باکتریایی هم خارش ایجاد می کند.
ممکن است فرد همزمان به هر دو وضعیت مبتلا شود.
علائم عفونت واژن
معمولاً ترشحات واژن شفاف یا نسبتاً کدر است. واژن از این طریق خودش را شستشو می دهد و تمیز می کند.
این ترشحات بدون بو و خارش است. مقدار ترشح و ظاهر آن بسته به چرخه قاعدگی تغییر می کند. گاهی میزان ترشح بسیار کم و رقیق است و در زمان دیگری از ماه، غلیظ تر و بیشتر می شود که همه این ها طبیعی است.
زمانی که ترشحات واژن بوی بدی دارد یا با سوزش و خارش همراه است، پس احتمالاً یک مشکلی وجود دارد. ممکن است فرد در هر زمان از روز با احساس درد و خارش رو به رو شود اما این علامت ها در شب به اوج می رسند. اگر در این حالت رابطه جنسی برقرار کنید، علائم شدیدتر می شود.
در شرایط زیر، به پزشک مراجعه کنید:
- تغییر رنگ، حجم یا بوی ترشحات واژن.
- احساس خارش، سوزش، درد یا ورم دور واژن یا بیرون واژن.
- احساس سوزش هنگام دفع ادرار.
- احساس درد هنگام برقراری رابطه جنسی.
درمان عفونت واژن
تشخیص درست، کلید درمان عفونت واژن است.
حواستان باشد دقیقا چه علائمی دارید و چه زمانی دچار این علامت ها می شوید. رنگ، بافت، بو و مقدار ترشحات را به خاطر بسپرید. قبل از مراجعه به مطب یا درمانگاه، دوش واژینال نگیرید چون دقت آزمایش را پایین می آورد یا از بین می برد. بعضی از پزشک ها توصیه می کنند ۲۴ الی ۴۸ ساعت قبل از معاینه، رابطه جنسی نداشته باشید.
حتی اگر کاملاً از وضعیت خود مطمئن هستید و می دانید مشکل چیست، باز هم به پزشک مراجعه کنید و سر خود دارو نخورید.
برای درمان واژینیت غیر عفونی، ابتدا باید علت احتمالی آن را پیدا کنید. به چه محصولاتی حساسیت دارید؟ پزشک برای تسکین علائم هورمونی، استروژن تجویز می کند.
پیشگیری از عفونت واژن
واژن را تمیز و خشک نگه دارید. بهداشت واژن را رعایت کنید اما استفاده از اسپری ها یا صابون های معطر به هیچ وجه توصیه نمی شود.
دوش واژینال هم باعث احساس درد و خارش می شود و مهم تر از همه، جلوی تشخیص عفونت را می گیرد؛ در نتیجه، احتمال شیوع و انتقال آن وجود دارد. باکتری های واژینال وظیفه تمیز نگه داشتن واژن را بر عهده دارند. دوش واژینال این باکتری های سالم را از بین می برد. دوش واژینال به هیچ وجه توصیه نمی شود.
لباس های تنگ گرما و رطوبت را در خود نگه می دارند. به همین خاطر، استفاده از لباس زیر نایلونی، جین تنگ، شلوارک و لگینگ باشگاه پیشنهاد نمی شود. جوراب شلواری های تنگ و غیر نخی هم عفونت قارچی ایجاد می کنند.
پیشنهاد می کنیم برای کاهش احتمال عفونت، ماست پروبیوتیک مصرف کنید (به برچسب محصولات توجه کنید که حاوی پروبیوتیک باشد).
کاندوم بهترین روش برای جلوگیری از انتقال عفونت مقاربتی است.
به پیشنهاد پزشک، هر سال چکاپ کامل (شامل پاپ اسمیر) انجام دهید.
