به گزارش سایک نیوز به نقل از ایرنا، بازی تنها راهکار تعامل و معاشرت یک کودک با جهان خود و محیط پیرامونی است و فقط با این رویه است که می توان میزان هوش و خلاقیتش را دریافت چرا که در بازی های مختلف کودک توانمندی ها و علایقش را نشان می دهد و حتی می توان بخشی از آینده وی را متصور شد.
رسیدن به این تصور در کودکان دیروز امری میسرتر بود چرا که امروز نگاه کودک و نوجوان به مقوله بازی رنگی متفاوت از گذشته به خود گرفته است.
در گذشته فعالیت و خلاقیت کودکان و نوجوانان در امر بازی بسیار بیشتر از امروز بود و با دایره محدود امکانات و با کمترین امکانات بهترین فراغت و سرگرمی را برای خود رقم می زدند و شاید اگر امروز از کودکان دهه های قبل در خصوص بازی هایشان سوال شود همچنان با همان هیجان دوران کودکی خود از آن ها نام ببرند و شعف کودکانه ای در چشمان آنان دیده شود.
نخستین بازی که پسران دیروز به آن اشاره دارند فوتبال در کوچه پس کوچه هاست که تنها با یک توپ پلاستیکی ساعات مهیجی را برای خود می ساختند و دختران نیز تنها بازی خاص خود را خاله بازی می دانستند که در نهایت سادگی در ابزار و شیوه، از بنیادین ترین بازی ها با کارویژه های اثرگذار در حوزه مهارتی و شخصیتی برای کودکان محسوب می شد و به طور مستقیم در روند اجتماعی شدن کودک تاثیر داشت.
بازی های دیگری همچون قایم باشک، کلاغ پر، گرگم هوا، لی لی، گل یا پوچ، مامان بازی، ماروپله، مافیا بازی، مشاعره، منچ، هفت سنگ، نون بیار کباب ببر، اتل متل، یک قل دو قل، یک مرغ دارم، سنگ، کاغذ، قیچی و شاه دزد وزیر را نیز می توان نام برد که شاید بچه های امروز آشنایی چندانی با آن ها ندارند و با وجود قرابت فرهنگی و تاثیر مثبت و فراوان در حال منسوخ شدن هستند.
این عناوین تنها بخش ناچیزی از بازی های کشور است که عامه مردم با آن آشنایی دارند اما بازی های محلی فهرست طویلی را به خود اختصاص می دهد که شاید کمتر کسی در مناطق مختلف کشور نسبت به آن ها آشنایی داشته باشد.
بازی های رایانه ای که طیف بزرگی از آنان وارداتی و فارغ از هویت فرهنگی و بومی ایرانی است، امروز میهمان و رفیق کودکان و نوجوانان شده و بخش بزرگی از اوقات آنان را پر کرده است درحالیکه اثرات آن از نظر جسمی روانی و تربیتی به خوبی واکاوی نشده و در مواردی نیز به دلیل افراط در استفاده از آن گزارش هایی از مشکلات بینایی، اختلال رفتاری، افت تحصیلی، انزوا و مشکل در بروز ارتباطات جمعی می رسد که نگران کننده است.
بازی های انفرادی و کامپیوتری باید با درایت و با برنامه ریزی انجام گیرد
بازی نیاز اصلی کودک است و به هیچ عنوان نمی توان مانع و سدی برای بازی به ویژه در هفت سال اول زندگی کودک ایجاد کرد.
بازی نکردن می تواند در بزرگسالی مشکلات رفتاری را سبب شود، بازی از بدو تولد در هر موقعیت و سنی از نیازهای اصلی به شمار می رود و ایجاد فضایی برای بازی های خلاق و شخصیت ساز امری ضروری است چراکه براساس آن بخشی از نیازها رفع می شود و روال اجتماعی شدن کودک تاحدی با آن پیوند دارد.
در بازی نیز به مانند همه امور دیگر که با افراط و تفریط آسیب زننده است می توان شاهد آثار مخرب بود و در وهله اول این اشتباه از سوی خانواده رقم می خورد چراکه با خرید تبلت و یا گوشی تلفن همراه و گیم اجازه استفاده از عرصه ناشناخته ای را به فرزندشان می دهند که ممکن است اثرات منفی رفتار را به همراه داشته باشد.
پورمحمدی تاکید کرد: والدین نقش مهمی در زندگی فرزندان دارند و می توانند با زنده کردن بازی های گذشته، استفاده از بازی های فکری که خانواده را ساعت ها مشغول به خود می کند و همچنین احیا و به روز کردن آن ها فرزندان را از اثرات منفی بازی های خشن رایانه ای نجات دهند.
بسیاری از والدین آپارتمان نشینی و دور بودن از پارک و بوستان ها را عاملی در جهت استفاده از تلفن همراه و وسایل الکترونیکی، تبلت و بازی های رایانه ای می دانند در صورتی که این امر تنها بهانه است تا فرصتی را برای بازی با فرزندان خود اختصاص ندهند درصورتی که بسیاری از بازی ها را می توان در فضای آپارتمانی دنبال کرد و فرصت مفید تعامل را خلق نمود.
ارتباطات خانوادگی افزایش اعتماد به نفس و ارتباط گیری فرزندان را رقم می زند چراکه در بین بازی ها رابطه چهره به چهره، گفت وگو ها و خاطرات صورت می گیرد که می تواند افراد را برای نقش پذیری در آینده و مهارت های ارتباطی فردی و جمعی آماده کند اما، والدین امروزی کمتر برای فرزندان خود وقت می گذارند و راحت ترین راه را انتخاب می کنند که رها کردن کودک در برابر تلویزیون و یا بازی های رایانه ای است.
مدارس نیز در ترویج بازی های فکری و حرکتی نیز نقشی موثر دارند و می توان در ساعات ورزش فعالیت های حرکتی بسیاری را برنامه ریزی کرد و از طرفی حتی در روزهای سرد سال و یا آلودگی هوا ترویج بازی های فکری و قدیمی نیز می تواند بهترین گزینه برای احیای بازی ها باشد.
بر اساس موارد ارزیابی شده استقبال بسیاری از انجام نمایش خلاق توسط کودکان و نوجوانان انجام می شود و خواستار تکرار هستند چراکه این رویکرد نیاز درونی آنان را پاسخ می دهد اما، توجهی به آن از سوی والدین و حتی معلمان نمی شود.
البته نمی توان کلیه بازی های رایانه را رد کرد اما، در شرایطی که گنجینه ای از بازی های مهیج آیینی، سنتی و فکری در اختیار است ضرورتی بر استفاده از این نوع بازی های رایانه ای که پرخاشگری و خشونت را در منجر می شوند وجود ندارد.
یکی از عوارض استفاده بیش از حد از بازی های رایانه ای، تلفن همراه و تبلت را تنبلی چشم است که کودکان شش و هفت ساله بسیاری را شامل می شوند و حتی به همین منظور ورزش مردمک چشم طراحی شده است که این نشان از ترویج این نوع بازی ها و رها کردن فرزندان به حال خودشان است.
بازی های رایانه ای باعث می شود که فرد زمان زیادی را به یک نقطه خیره باشد، همراه با استرس و فشار عصبی است و حتی در مواردی شاهد پرتاب وسیله بازی به منظور تخلیه خشم هستیم و با دوری از تعامل با همسالان عواقب خطرناکی در آینده فرد دارد در همین راستا باید قوانینی قاطع به منظور رفتار درست و دوری از این نوع بازی ها تعیین کرد.
افراط در بازی اعتیاد آور است و این مسئله در صورت غفلت می تواند برای تسل آتی شخصیت های منزوی و عصبی را رقم بزند و عاملی در گسست های روابط اجتماعی باشد و این زنگ خطر را باید جدی گرفت.
بازی های کامپیوتری قدرت بیان و برقراری مهارت ارتباطی را کاهش می دهد و اینجاست که فرد با مشکلات تعاملی مواجه می شود.
این در حالیست که طیفی از خانواده ها تک فرزند نیز هستند و مشکلات ارتباط گیری با وجود بازی های رایانه ای برای آنان شدت بیشتری دارد چراکه در تنهایی خود به این بازی هاپناه می برند و نبود ارتباطات بیرونی منجر به حذف خلاقیت و انزوای آنان می شود.
بازی های فکری و گروهی تاثیر مثبتی در رفتار و ترویج روحیه رقابت پذیری سالم دارد و حتی در جریان آن شکست را تجربه می کنند و این خود نوعی آموزش مهارت زندگی در شرایط نامساعد را برای کودک مشارکت جو همراه دارد و سازنده است.
برای مثال بازی دومینو نظم در چیدمان را به همراه دارد که با یک اشتباه کل بازی را از دست خواهیم داد و یا پرتاب حلقه و یا بولینگ تمرکز کودک و نوجوان و پرورش خلاقیت را منجر می شود و بازی های گروهی خواسته های فردگرایی و رفتارهای چون خجالت را کاهش می دهد و در این راستا همه اعضای خانواده و مربیان باید تلاش داشته باشند.
خانواده در قوانین تعیین شده خود قاطع باشند
بازی رایانه ای بسته به نوع و میزان وقت گذاری کودک و نوجوان برای آن، بر میزان ارتباط، تعامل با سایر افراد خانواده و موضوعات اخلاقی و ذهنی اثر دارد و شاید بتوان گفت که بخشی از شاکله عاطفی، روانی و خلقی فرد از مضامین آن تاثیر می گیرد.
در بازی های رایانه ای فرد به تنهایی بازی می کند و بیشتر بازی ها با خمیرمایه خشونت و جنگ و رویارویی با برخی تابوهای اخلاقی همراه است که مواجهه مستمر با آن رفتار خشونت را در نهاد کودک و نوجوان القا می کند.
کودک در رویارویی یک نفره با بازی های خشن رایانه ای در فضای آماده باش و تحریک پذیری و خطر ذهنی است و کودک را مستعد پرخاشگری می کند و خلاهای عاطفی و خلقی علاوه بر پرخاشگری افسردگی را نیز منجر می شود.
البته این نوع رفتار را نمی توان به کلیه بازی های رایانه ای نسبت داد چراکه برخی بازی ها می تواند کودک و نوجوان را از نظر هوشی، ارتباطی و عاطفی متمرکز کند و دقت بالایی را می طلبد.
نوع بازی های کودک و نوجوان در وهله اول به خانواده و والدین بر می گردد که با نظارت کافی و درست، نوع، میزان و ساعت بازی فرزند را به صورت مستقیم تحت کنترل خود در می آورند تا متناسب با شرایط سنی، آن را دنبال کنند و اغلب دیده می شود به دلیل نظارت نداشتن والدین و بی توجهی بازی هایی انجام می شود که آسیب پذیری رفتاری کودک و نوجوان را افزایش می دهد.
در نمونه های بالینی موجود اختلال در خواب و ارتباطات کودک و نوجوان، پرخاشگری و انزوا محصول بازی های ناسالم و غیرمرتبط با سن است و در درازمدت تداوم بازی های خشن می تواند در خلق و خو ، عاطفه و احساسات افراد تاثیر منفی برجای بگذارد.
منع کودک و نوجوان از بازی امری غیرقابل پذیرش است اما، باید مدت زمان مشخصی برای بازی تعیین شود و به نحوی باشد که آسیبی به امور اصلی و تعاملات فرد و عملکرد تحصیلی نزند و عواقب منفی و مخاطرات بازی های رایانه ای با نظارت والدین کنترل و رفع شود.
بازی های جایگزین مناسبی برای بازی های خشن رایانه ای باید صورت گیرد چراکه وابستگی و جلوگیری از بازی به صورت ناگهانی نیز خود عواقب دیگری در پی دارد.
این روانشناس اظهار کرد: در حال حاضر که اغلب خانواده ها تک فرزند هستند و شاهد کاهش تعاملات بین پدر و مادر و فرزند هستیم و جداکردن نوجوان و یا کودک به صورت ناگهانی از بازی ها به نوعی رها شدن در خلاء را به همراه دارد و باید جایگزین مناسبی را برای آن در نظر گرفته شود و فعالیت اصلی همچون انجام تکالیف و تحرک جسمانی و مقوله هنر را در اولویت قرار داد تا خودمدیریتی نیز برای کودک و یا نوجوان ایجاد شود.
والدین باید قانون و قواعد را با قاطعیت دنبال کنند تا اثربخشی آن را شاهد باشند، درگیری کارهای روزمره و مشغولیات کاذب والدین با تلفن های همراه و فضای مجازی غفلت آنان از نظارت و کنترل بازی های فرزند را رقم زده است.
۳۰ درصد وقت دانش آموزان صرف بازی های کامیپوتری می شود
بازی های کامپیوتری به صورت کامل منفی نیست بلکه به واسطه ایجاد تمرکز و دریافت دقت بازی کننده اثرات مثبت نیز به همراه دارد اما، نقطه ضعف موضوع اینجاست که در زمان بازی مدیریت و کنترلی توسط خانواده اعمال نمی شود و این امر اثرات منفی فراوانی به همراه دارد.
دانش آموزان بیش از هر چیزی باید از نظر تحصیلی و برنامه ریزی درستی تحت مدیریت و کنترل قرار گیرد و زمان انجام تکالیف و نوع و میزان بازی های رایانه ای نیز مدیریت شود.
مطالعات بیانگر آن است که حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد وقت کودکان و نوجوانان با بازی های کامپیوتری می گذرد و حتی این امر زمان انجام تکالیف درسی را تحت الشعاع قرار داده است.
اکثر دانش آموزان بعد از مدرسه به سرعت به سمت بازی های کامپیوتری می روند و قبل از استراحت ذهن و آماده سازی برای شروع تکالیف، بازی می کنند که این امر ذهن را درگیر هیجانات می کند و به طور قطع ذهن خسته از فعالیت زیاد و درگیر هیجانات آمادگی برای درس و مطالعه را ندارد و این مهم به کاهش عملکرد تحصیلی فرد می انجامد.
کودکان و نوجوانان با بازی زمان را از دست می دهند و حتی اگر برنامه ریزی نداشته باشند با مشکلات تحصیلی مواجه خواهند شد.
اثرات منفی بازی های کامپیوتری در دوره ابتدایی بیشتر نمود دارد و بچه ها را با مشکلات بیشتری مواجه می کند، یادگیری نیازمند تمرکز و دقت است اما، خستگی ذهن ناشی از بازی های رایانه ای فرایند یادگیری را مختل می کنند.
لوپ فرونتال مغز مربوط به توجه دقت و تمرکز افراد است که بازی های رایانه ای عملکرد این بخش را مختل و غیرفعال می کند و باعث می شود که دانش آموز در زمان یادگیری با اختلال توجه مواجه شود و به یادسپاری مطالب به کندی صورت گیرد و پس از حافظه سپاری بازآوری آن ها به سختی صورت گیرد.
اثرات منفی بازی های رایانه ای در کودکان بیش فعال بسیار بیشتر از دیگر کودکان است و اگر این کودکان با نقص توجه و اختلالات یادگیری درگیر و به صورت وراثتی اختلال تمرکز داشته باشند با بازی اختلال آنان تشدید می شود.
در راستای مدیریت و کنترل فرزندان در هر زمینه ای نقش والدین بیش از هر زمانی مهم است، سبک شخصیتی، تربیتی و رفتاری پدر و مادر در برخورد با کودک بسیار اثرگذار است اما، مشکل اینجاست که اغلب والدین در مواجه با فرزندان خود سهل گیر هستند و با رویه قاطعانه در مقابل خواسته فرزندان خود نمی ایستند و گاهی نیز درست در نقطه مقابل قرار می گیرند و رویکرد سختگیرانه همراه با خشونت را در پیش می گیرند.
بهترین شیوه برای اثربخشی و مدیریت بازی های رایانه ای برای کودک و نوجوان را برخورد قاطعانه در قوانین وضع شده است که توسط والدین جدی گرفته نمی شود.
اگر خانواده قدرت مدیریت زمان بازی های رایانه ای را در خود نمی بیند باید در ابتدای امر اجازه استفاده از این نوع بازی ها را ندهد.
خانواده ها به هر بهانه ای اقدام به خرید گوشی تلفن همراه، تبلت و کامپیوتر می کند و بدون کنترل و نظارت اجازه استفاده را صادر و این امر اثرات و عواقبی همچون اعتیاد به بازی را ایجاد می کند.
سبک رفتاری خانواده ها در مواجه با چنین فرزندانی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است، اعمال قانون از سوی والدین، فرزند قانون مدار را تربیت می کند چراکه والدین نقش الگویی دارند و اگر خود استفاده کننده بی حد و حصر از فضای مجازی و تلفن همراه باشند فرزندان نیز الگو می گیرند.
درباره اثرات منفی بازی های کامپیوتری برای کودکان و نوجوانان مطالعات جسته گریخته انجام گرفته است و در برخورد با موارد مشاوره نیز شاهد درگیری بسیاری از کودکان و دانش آموزان با بازی های رایانه ای هستیم که بدون نظارت درست استفاده ای نامناسب دارند.
اگرچه دنیای امروز با فناوری نوین گره خورده اما نباید فراموش کرد که استفاده درست از ابزار ارتباطی نوین مقوله ای مهم است که باید هوشمندانه و به دور از افراط و تفریط صورت بگیرد.
