مهارت جرات مندی از جمله مهارت هایی است که افراد در سنین مختلف به آن نیاز دارند. منظور از جرات مندی این است که افراد صادقانه و بدون ترس از قضاوت و دیدگاه دیگران نظرات خود را مطرح نمایند.
چرا مهارت جرات مندی را یاد بگیریم؟
جرات مندی علاقه بر ابراز وجود فرد بدون ترس از قضاوت دیگران، شامل دفاع از حقوق خود است به شکلی که حقوق دیگران پایمال نشود و احترام دیگران حفظ گردد. بنابراین در صورت عدم آشنایی با این مهارت،فرد دچار مشکلات جدی مانند ناتوانایی در نه گفتن شده که خود به مشکلات زیادی مانند عدم اعتماد به نفس، اضطراب و افسردگی و… منجر می گردد.
افراد جرات مند هم برای خود ارزش قائل هستند و هم برای دیگران. افراد جرات مند منفعل نیستند و اجازه نمی دهند دیگران از آنها سو استفاده نمایند و از طرف دیگر به خواسته ها و نیازهای دیگران نیز احترام قائل هستند و به شیوه ی مدبرانه با افراد دیگر ارتباط بر قرار می کنند. جرات مندی به انسان احساس خود کار آمدی و کنترل درونی می بخشد و این احساسات نیز در روابط متقابل با دیگران اعتماد به نفس و عزت نفس افراد را تقویت می نماید.
فردی که همیشه بله می گوید از جرات مندی کافی بر خوردار نیست و از گفتن”نه” هراس دارد. چنین فردی با بله گفتن های متوالی به افراد، قادر به رسیدگی نیازهای اساسی زندگی خویش نیست و مدام در حال ارائه خدمات به دیگران است.
بنابراین چنین فردی از نظر عملکرد و یا کارآمدی فردی و اجتماعی در زمینه های مختلف شغلی، تحصیلی، خانوادگی و ارتباطی دچار مشکل شده و می توان گفت چنین فردی به سمت ناخوشی و عارضه مند شدن پیش می رود. چنین فردی از برنامه های خود عقب می افتد و این احساس عقب ماندگی از برنامه ها و دیگران در فرد احساس عدم کارایی را ایجاد می نماید و چنین شرایطی تاثیرات بسیار مخربی بر عزت نفس فرد بر جای می گذارد.
نکنه دیگر در زمینه جرات مندی این امر است که با نبود این مهارت در افراد، افراد به علت زور شنیدن مداوم از دیگران احساس خشم زیادی می نمایند که این احساس یا درونی می گردد و منجر به طیف عظیمی از اختلالات جسمانی و روانی می گردد و یا اینکه به صورت بسیار افراطی برون ریزی می گردد و روابط فرد را با اطرافیان مختل می گرداند.
اصولا افرادی که از مهارت جراتمندی کمی بهر مند هستند از زندگی لذت چندانی نمی برند و همیشه نگران ضایع شدن حقوق خود هستند
این افراد بعد از مدتی روابط اجتماعی خود را محدود می نماید و این امر می تواند برای افراد نتایج بسیار نا گواری در پی داشته باشد.رفتار قاطعانه و جراتمند از جمله مولفه های اساسی زندگی سالم به شمار می رود تمامی افراد باید این نکته را در نظر داشته باشند که از این طریق می توانند به خواسته ها و امال خود دست پیدا نمایند.
یادگیری جرات مند بودن به این معنا نیست که همیشه باید جرات مند رفتار کرد. مواقعی در زندگی هر فرد وجود دارد که در آن کاملا به جا است که پرخاشگر باشد مثلا زمانی که زندگی یا دارای هایمان مورد تهدید اساسی قرارا گرفته است همچنین مواقعی وجود دارد که بهتر است در آن انسان منفعل باشد به عنوان مثال مواقعی که یک قاضی مواردی را برای یک فرد ایراد می کند.
از جمله اصول مهم در آموزش مهارت جرات مندی شناخت سبک های تعاملی است، در زیر به این سبک ها اشاره خواهیم کرد:
سبک منفعل
در هنگامی که فرد با طرف مقابل به صورت منفعلانه رفتار می کند احساسات و افکار و خواسته های خود را به صورت مستقیم بیان نمی کند.
در این جریان فرد ممکن است به صورت غیر مستقیم و از طریق ابراز نا رضایتی، گریه کردن و غر زدن پیام خود را برساند و یا ممکن است فرد با این سبک به کلی از عنوان کردن احساسات خود صرف نظر نماید. در سبک تعامل منفعلانه افراد معمولا بسیار تبسم می کنند و نیاز های خود را پایین تر از دیگران می دانند و همچنین ممکن است بیش از سهم خود به طرف مقابل گوش دهند.
سبک تعاملی خشن
در سبک تعاملی خشن افراد کاملا می توانند احساس ها، افکار و خواسته های خود را بیان کنند ولی اغلب اوقات به ازای زیر پا گذاشتن حقوق و احساس دیگران این کار را انجام می دهند. این افراد معمولا با استفاده از طعنه های تحقیر آمیز به دیگران اهانت می کنند و هنگامی که به خواسته های خود نرسند به انتقادات خود ادامه می دهند.
سبک تعاملی جرات مند
وقتی افراد به صورت جرات مند تعامل بر قرار می کنند در مورد افکار و احساس های خود به صورت مستقیم حرف می زنند افراد در این حالت بر حقوق خود پافشاری می کنند و حقوق و احساس های دیگران را نیز مد نظر می گیرند در این سبک افراد به دقت به نظرات دیگران گوش می دهند و علاوه بر احترام بر دیگران به خواسته های خود نیز کاملا پای بند هستند.
مهارت های مفید برای جرات مندی
بیان احساسات خود: بیان احساسات خود به این معناست که فرد دیگران را از احساسی که دارد آگاه سازد. این نکنه باید در نظر گرفته شود بیان روشن و واضح احساسات بر عزت نفس افراد بسیار اثر مناسبی دارد و این امر مانع از خشم درونی می گردد.
همدلی: همدلی مهارت مهم برای برای تقویت روابط صمیمانه است اگر افراد قادر باشند نیاز های دیگران را درک کنند و بپذیرند آن افراد بیشتر مایل به پذیرفتن خواسته ها و امیال شما خواهند شد اما این بدان معنا نیست که هر چه دیگران می خواهند قبول کنند افراد می توانند با خواسته های دیگران مخالفت کنند ولی باید نشان دهند که احساسات آنها را درک خواهند کرد.
کار دانی: با انجام بیان احساسات و همدلی به احتمال بسیار بالایی فرد با جریانات به صورت مدبرانه برخورد کرده است با این حال افراد باید این را در نظر بگیرند که اگر کسی سعی نمود آنها را وادار به انجام کاری بکنند باید محترمانه با او بر خورد نمایند و بر حقوق خود پافشاری نمایند و از این امر که بر حقوق خود پافشاری می نماید احساس شرم ننماید.
عدم ترس از تعارض: گاهی افراد برای اجتناب از تعارض خواسته های خود را مطرح نمی نمایند و یا با برخی از خواسته ها افراد موافقت می نمایند. افراد باید این را در نظر بگیرند که این اکر بر عکس موجب افرایش تعارض با دیگران می شود زیرا افراد که بی دلیل از خواسته های خود گذشتند یا خواسته های دیگران را بپذیرفتند با کوچکترین مخالفتی این احساس را در دیگران ایجاد می کنند که به حقوق دیگران تجاوز کرده اند.
