سوء استفاده جنسی از کودکان با نیازهای ویزه بازتاب گستردهای دارد، بسیاری از این آزارها بر قشری تحمیل میشود که به دلیل ناتوانیهای متعدد قادر به دفاع از خود نیستند.
آزار جنسی شامل هر گونه فعالیت جنسی با کودک پیش از سنی است که بتواند رضایت قانونی داشته باشد. هنگامی بحث آزار جنسی مطرح میشود که کودک توسط یک فرد بزرگسال یا دو کودک زیر ۱۸ سال- با اختلاف سنی حداقل ۶ سال- با هم درگیر فعالیت جنسی شوند و کودک آنقدر رشد نکرده باشد که ماهیت عمل جنسی را درک نماید و بتواند رضایت دهد.
آزار جنسی شامل نوازش کردن اندام جنسی کودک، آمیزش، زنای با محارم، تجاوز، لواط، عورتنمایی به کودک، بهرهکشی تجاری و جنسی از طریق خودفروشی یا نشان دادن و تولید فیلمهای پورن است.
مطالعات حاکی از آن است که شیوع سوءاستفاده جنسی در کودکان عقبمانده ذهنی یا سایر کودکان دارای ناتوانی ذهنی، بیش از کودکان عادی است. سوءاستفاده جنسی از این افراد به دفعات مکرر اتفاق میافتد و تداوم این مسأله به شرایط جامعه، محل سکونت، مشکلات مراقبتکنندهها و دیگر تأمینکنندهها، خانواده، همسالان افراد عقبمانده و دیگر آشنایان این کودکان بستگی دارد.
عواملی که باعث افزایش خطر قربانی شدن و در معرض سوءاستفاده جنسی قرار گرفتن کودکان با نیازهای ویژه میشود، عبارتند:
بیاطلاعی این افراد از دانش جنسی
فقدان آموزش جنسی
وابستگی طولانی فیزیکی و عاطفی به بزرگسالان
نقص کلامی و تواناییهای اجتماعی
فقدان آگاهی از مهارتهای جلوگیری از سوءاستفاده جنسی
مباحث فرهنگی، جامعه و واکنش خانواده این کودکان نیز خطر سوءاستفاده جنسی را افزایش میدهد. تصورات اشتباهی که در مورد مسائل جنسی در این افراد مطرح میشود، خطر بالقوه سوءاستفاده جنسی و استثمار جنسی در آنان را افزایش میدهد.
برای مثال مطالعات نشان داده است که سطح آگاهی جنسی افراد عقبمانده ذهنی پایینتر از افراد غیرعقبمانده است؛ در حالی که ممکن است با توجه به سطح عقبماندگی این افراد، آنان به تفاوتهای جنسی آگاه باشند. عقبماندگان ذهنی اغلب در مورد اندامهای داخلی، بارداری، جلوگیری از بارداری، بیماریهای مقاربتی، همجنسبازی و نازایی آگاهی کمی دارند.
محدودیت اطلاعات جنسی ایشان به چند علت است: اول اینکه این افراد به دلیل مشکل در برقراری ارتباط و مهارتهای کلامی، در مورد پرسش پیرامون مسائل جنسی محدودیت دارند. به علاوه، فقدان توانایی خواندن باعث عدم توانایی در استفاده از کتابها و مجلات به عنوان منابع اطلاعاتی میشود.
از سویی اگر فرصتهای آموزشی ویژه در مدارس مطرح شوند، در مدارس استثنائی به علت جداسازیها معمولاً آموزشهای مناسب صورت نمیپذیرد.
سؤالی که برای والدین و مراقبین این کودکان مطرح میشود، این است که چرا کودکان با نیازهای ویژه ممکن است بیشتر در معرض کودکآزاری و غفلت قرار گیرند؟ دلایلی در این مورد مطرح شده است که برخی از آنها عبارتند از:
- کودکان با ناتوانی یادگیری از اطلاعات کمتری در مورد امنیت خود و پیشگیری از آزار جنسی برخوردارند.
- به علت نارساییهای هوشی، قدرت تشخیص رفتارهای عادی از سوءاستفادهگری را ندارند.
- به علت ضعف در ارتباط با دیگران نمیتوانند مشکل خود را آشکار کنند و به دیگران اطلاع دهند.
- این کودکان معمولاً مراقبان متعددی را در زندگی تجربه میکنند و این موضوع، احتمال کودکآزاری را افزایش میدهد.
- به علت نیاموختن مهارتهای کاهش خطر و نقص در قضاوت، در معرض خطر بیشتری برای سوءاستفاده و آزار جنسی قرار میگیرند.
- فشار روانی بر والدین این کودکان زیاد است؛ لذا ممکن است که احتمال رابطه پرتنش والد-کودک بیشتر باشد.
آکادمی آسیبشناسی مرضی کودکان آمریکا به منظور پیشگیری از به وجود آمدن اذیت و آزارهایی که برای کودکان با نیازهای ویژه وجود دارد، مراحلی را به والدین و مراقبین کودک پیشنهاد میکند که در زیر مشاهده میفرمایید:
به کودک در مورد حریم خصوصی بدن خود آموزش دهید.
هر زمان که فرزندتان تلاش میکند که با شما گفتگو کند، به حرفهای وی گوش فرادهید.همیشه برای فرزندتان وقت و توجه کافی داشته باشید و سعی کنید با مشاور و درمانگران در این زمینه مشورت کنید.بدانید که فرزندتان با چه کسانی اوقات خود را میگذراند و مراقب باشید که فرزندتان با بزرگسالان و دوستان بزرگتر از خود در مکانهای ناشناخته و دور همراهی نکند.
همیشه سعی کنید که بدون اعلان قبلی، به فرزندتان و مراقب یا دوست او سرکشی کنید و در مورد ملاقاتهایی که فرزندتان با دوستان خود دارد، از او سؤال کنید.با فرزندتان در مورد مشکلاتی که در مورد سوءاستفادههای جنسی وجود دارد، صحبت کنید تا بتواند آگاهیهای لازم را در خانه به دست آوند.