تربیت فرزندان مستقل

کودکان و نوجوانان در زندگی خود نیاز به خودمختاری، خود کفایت مندی و یا همان نیاز استقلال دارند. اما این استقلال به چه معنی است. این مقاله توسط سمانه سیف یان کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی تایید شده است.

استقلال در فرزندان به چه معنی است؟

قبل از هر چیز خوب است بدانید که استقلال داشتن یکی از نیازهای اساسی فرزندان است. مستقل بودن فرزند یعنی اینکه او بتواند با تمایل خود، رفتار و کردارش را تنظیم کند. نه اینکه رفتار او توسط محیط و فشارهای محیطی تنظیم شود. مثلا وقتی که فرزند ما خودش با میل خودش تکالیف مدرسه را انجام می دهد، مسواک می زند و یا اتاقش را مرتب می کند، در این شرایط می گوییم که استقلال دارد. این استقلال متناسب با سن فرزند تعریف می شود.

استقلال یک نیاز در فرزندان است که باید این نیاز را تامین کرد. برای داشتن یک رشد سالم و یک زندگی خوب در آینده، باید به فرزندان استقلال داد.

چگونه فرزندان مستقلی تربیت کنیم؟

• به فرزندان خود مسئولیت بدهیم

مهم ترین رکن تربیت فرزندان مستقل، دادن مسئولیت و نقش به آنها در خانه است. با توجه به سن کودک و یا نوجوان به او مسئولیت بدهیم. برای مثال می توانید به کودکی که خودش می تواند قاشق در دست بگیرد، مسئولیت غذا خوردن را بدهیم.

باید توجه کینم که این مسئولیت ها متناسب با سن فرزند ما باشد. چرا که اگر مسئولیت هایی برعهده فرزندان خود بگذاریم که برای سن او مناسب نیست (مثلا مطرح کردن مشکلات عاطفی و روانی خود با او) فرزند ما دچار بیش کفایت مندی (شبه خودمختاری) می شود. کودکی که دچار بیش کفایت مندی است، فرد توانمندی است اما در آینده نمی تواند عواطف خود را بیان کند و دچار بازداری هیجانی می شود. بنابراین باید مسئولیت مطابق با توان و سن کودک یا نوجوان باشد.

این مسئولیت باید عملیاتی باشد. برای مثال برای کودک خود توضیح دهیم که وقتی می گوییم اتاق خود را مرتب کن، منظور این است که اسباب بازی ها در سبد قرار بگیرد، کتاب ها در کتابخانه و… صرفا گفتن این جمله که اتاق خود را مرتب کن، کافی نیست.

• صبر داشته باشیم

دادن مسئولیت به فرزندان باید پله پله و به مرور باید انجام شود. در این راه باید صبر داشته باشیم و به فرزندان فرصت بدهیم که مسئولیتی که برعهده گرفته اند را انجام دهند.

• فرزندان را در هنگام انجام مسئولیت ها تشویق کنیم

هنگامی که فرزندان مسئولیت ها و وظایفی که برعهده گرفته اند را انجام می دهند، آنها را تشویق کنیم که علاقه مند به ادامه این کار شوند.

درباره روابط نوجوان، دوستان و خانواده چه می دانید؟ در مقاله زیر نکات مهمی از این روابط را برای شما توضیح داده ایم. مطالعه آن را از دست ندهید

• به فرزندان فرصت انتخاب بدهیم

با توجه به سن فرزندان به آنها فرصتی برای انتخاب بدهیم. مثلا برای خرید کفش برای یک کودک ۴ ساله بین کفش هایی که در مغازه برای او مناسب است، دو مدل را انتخاب کرده و به او پیشنهاد بدهیم. برای یک نوجوان، انتخاب و گزینه های بیشتری باید در نظربگیریم اما درحد و چهارچوب خانواده.

والدینی که توجه طلب هستند، ثبات اخلاقی ندارند، یا درجنگ قدرت هستند، کمتر به فرزندان خود فرصت انتخاب می دهند. این والدین دوست دارند که همیشه حرف، حرف آنها باشد.

• کمتر فرزندان را کنترل کنیم

کمتر جزئیات فرزندان خود توجه کنیم. برای مثال به یک نوجوان درباره مرتب بودن موهای خود تذکر ندهیم. معمولا والدین هلیکوپتری علاقه دارند که دائم بالای سر فرزند خود باشند و به او بکن و نکن بگویند. البته قرار نیست که هیچ کنترلی روی فرزندان نباشد اما با بالاتر رفتن سن فرزندان، شکل و نوع کنترل آنها عوض می شود.

• کمتر به فرزندان خود نه بگوییم

وقتی تعداد نه گفتن به فرزندان زیاد می شود، دیگر نه گفتن اثری بر روی او ندارد. برای مثال اگر کودک می پرسد که می توانم بستنی بخورم، به جای اینکه به او بگوییم نه، بگوییم بله اما بعد از خوردن غذا.

• فرزندان را تحسین کنیم

ساختار روان انسان به گونه ای است که توجه نیاز دارد.وقتی که فرزندان وظایف و کارهای خود را خوب انجام می دهند به آنها بگوییم که چه قدر این کار را خوب انجام داده اند. تمرکز خود را به جای نکات منفی فرزند خود به سمت نکات مثبت او ببریم. در این روش فقط نباید نتیجه وظیفه و کاری که او انجام داده مورد توجه باشد بلکه کل فرآیند باید تحسین شود. برای مثال فرزندی که خودش تکالیفش را انجام داده و برای امتحان آماده شده اگر نمره خوبی هم نگرفته باز هم جای تحسین دارد چون خودش کارهایش را انجام داده است.

چرا فرزند من مستقل نیست؟

همان طور که گفتیم برای ایجاد حس استقلال و خودکفایی باید به فرزندان مسئولیت داد. به یاد داشته باشیم که مسئولیت دادن به فرزندان، درست است که ممکن است باعث کمک به والدین باشد اما هدف اصلی آن رفع یک نیاز اساسی در فرزندان است به نام نیاز به استقلال. چند دسته از والدین هستند که نمی توانند به فرزندان خود مسئولیت بدهند

والدین سهل گیر

 این والدین از سر دلسوزی و مهربانی مسئولیتی به فرزندان خود نمی دهند. والدین سهل گیر، سعی می کنند تا زمانی که فرزندان در کنار آنها هستند، مسئولیت و وظیفه ای بر دوش آنها نگذارند. درست است که این فرزندان تا زمانی که در خانه هستند ممکن است که زندگی راحتی داشته باشند اما در آینده وقتی وارد زندگی مشترک و دنیای واقعی می شوند، قطعا زندگی سخت تری از دیگران خواهند داشت. باید فرزندان را طوری تربیت کرد که بتوانند در فضا و محیطی بدون والدین هم وظایف و مسئولیت های خود را انجام دهد و خودکفا باشد.

اگر درباره ویژگی های والدین سهل گیر اطلاعات بیشتری نیاز دارید، مقاله زیر را مطالعه کنید. در این مقاله به شرح ویژگی های هر کدام از روش های تربیتی موجود پرداخته ایم:

بسیاری از والدین از عشق و علاقه زیاد، دوست دارند که همه کارهای فرزند خود را انجام دهند و همیشه نگران این هستند که فرزندان بدون آنها چه کار باید بکنند. متاسفانه چنین حسی از والدین به فرزندان هم منتقل می شود و فرزندان هم همیشه نگران این هستند که بدون والدین زندگی آنها چه طور می تواند باشد.

والدینی که کودکی سختی داشته اند

این پدر و مادرها با این توجیه که خودشان در گذشته کودکی سختی داشته اند سعی می کنند که آرامش و راحتی کامل را برای فرزند خود فراهم کنند. در صورتی که این کار نادیده گرفتن یک نیاز بسیار مهم به نام نیاز به استقلال است.

والدین کمال گرا

والدین کمال گرا، چون می خواهند که همه چیز صد در صد خوب باشد، نمی توانند در طولانی مدت به فرزند خود مسئولیت بدهند. این والدین حتی اگر مسئولیتی به فرزند خود بدهند باز هم خودشان باید آن را کنترل کنند و باعث می شود که فرزندان تمایلی به انجام مسئولیت های خود نداشته باشد. والدین کمال گرا، به فرزندان فرصت اشتباه کردن را نمی دهند، در حالی که لازمه خودکفایی اشتباه کردن است.

والدین آشوب گریز

این والدین آن قدر مشغله دارند و سرشان شلوغ است و خسته هستند که صبر و حوصله کافی برای مسئولیت دادن به فرزند خود را ندارند. این والدین برای اینکه کار زودتر انجام شود، مسئولیتی به فرزندان  نمی دهند. این والدین با حمایت های خود، می توانند موجب خودشیفته شدن فرزند خود شوند.

والدینی که احساس می کنند پدر مادر خوبی نیستند

این والدین، چون احساس می کنند که پدر و مادر خوبی نیستند، به صورت افراطی آن را جبران می کنند. مثلا والدی که ممکن است بیماری خاصی داشته باشد یا پیوند عاطفی خوبی در خانه وجود نداشته باشد، برای جبران این کمبود سعی می کند که مسئولیت و وظیفه ای بر عهده فرزند خود نگذارد.

اگر شما هم تجربه ای در زمینه استقلال فرزندان خود دارید، خوشحال می شویم در بخش نظرات، نظر خود را ثبت کنید.