سایک نیوز به نقل از ایسنا یک روانشناس و مدرس دانشگاه گفت: آموزش خانوادگی، پایدارترین آموزش و محیط خانه مهم‌ترین آموزشگاه چگونه زندگی کردن برای هر فردی است.
«پریوش رحیم‌پور» در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: خانواده، یکی از عوامل موثر در شکل گیری رفتار فرد و سلامت روان است. به نحوی که می‌توان گفت پدر و مادر نیرومندترین آموزگار افراد در زندگی هستند و آموزش خانوادگی، پایدارترین آموزش و محیط خانه مهم‌ترین آموزشگاه برای هر فردی است.
۸۸ درصد بزهکاران، محصول خانواده‌های آشفته
وی با بیان اینکه براساس بررسی‌های به عمل آمده ۸۸ درصد افرادی که بزهکار شده‌اند یا فرزند طلاق بوده‌اند یا در یک خانواده آشفته پرورش یافته‌اند. علاوه بر این مسائل، کانون سرد و بی روح یک خانواده نیز می‌تواند اثرات نامطلوبی بر سلامت روانشناختی فرزندان آن خانواده داشته باشد و زمینه ساز کج‌روی‌های آینده آنان باشد، تصریح کرد: درصد کثیری از مجرمان به دلیل عوامل زمینه‌ساز فقر، محرومیت، معاشرت با دوستان ناباب، سرخوردگی‌های اجتماعی و عاطفی، داشتن خانواده‌های ناموفق و… مرتکب جرم می‌شوند.
این روانشناس بر ضرورت پیشگیری از این مسائل تاکید کرد و گفت: بیشترین نهادی که می‌تواند از این مسائل پیشگیری کند، نهاد مقدس خانواده است. بسیاری از جرائم بزهکاران ریشه در مسائل خانوادگی آنان داشته است. خانواده اولین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی است که شخصیت کودک در آن شکل می‌گیرد و بار سنگین حفظ ایمان، تشکیل فلسفه زندگی در فرزندان و حتی نسل‌های بعدی را به دوش می‌کشد. خانواده سنگ بنای جامعه است. انسان‌های کامل، بالغ و مفید از درون خانواده سالم و کامل رشد می‌کنند.
این مدرس دانشگاه طلاق را یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی کشور دانست و گفت: متاسفانه از هر ۴ ازدواج یکی منجر به طلاق می‌شود. این موضوع حتی به شهرستان‌های کوچک نیز سرایت کرده است.
رحیم پور یکی از آسیب‌های دیگر را سوء مصرف مواد مخدر دانست و گفت: نرخ شیوع مصرف مواد مخدر و روان گردان در جمعیت ۱۵ سال به بالا، بسیار رشد داشته است، بخش زیادی از این مسائل به دوران کودکی، خصوصا پنج سال اول که کودک فقط در خانواده تربیت می‌شود، مرتبط است.
از هر ۵ کودک و نوجوان یک نفر به اختلال رفتاری – هیجانی مبتلا می‌شود.
این روانشناس در خصوص اختلالات رفتاری تصریح کرد: تقریبا از هر ۵ کودک و نوجوان یک نفر در مقطعی از کودکی صرف نظر از محل و چگونگی زندگی و خانواده مبتلا به اختلال رفتاری – هیجانی می‌شود.
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه مشکلات رفتاری زود آغاز پیامدهای مهمی را برای کودکان به همراه دارد، ادامه داد: این پیامدها شامل طرد شدن از طرف دوستان و معلمان، شکست تحصیلی و اجتماعی، بزهکاری، استرس والدین، خشونت، اعتیاد، مشکلات بین‌فردی و انواع جرائم است. کمتر از نیمی از کودکانی که دارای مشکلات رفتاری- هیجانی هستند می‌توانند درمان شوند.
۱۵ تا ۲۲ درصد از کودکان مشکلات عاطفی و رفتاری شدید را تجربه می‌کنند
رحیم‌پور ادامه داد: شواهد همه‌گیر شناسی اخیر نشان می‌دهد ۱۵ الی ۲۲ درصد از کودکان مشکلات عاطفی و رفتاری را به شدت تجربه می‌کنند که باید درمان شوند. عده‌ای از این افراد به دلیل عدم درمان در آینده به بیماری‌های دیگری مبتلا می‌شوند. همچنین در بعضی اوقات به دلیل بی‌توجهی والدین به درمان این مسائل ادامه پیدا می‌کنند.
وی با تاکید بر اینکه تاثیر روابط صحیح والدین و فرزندان بر هیچ کسی پوشیده نیست، تصریح کرد: کودکان دارای خصوصیات اخلاق دیگر پیرو هستند، به این معنا که با چشم بسته رفتار والدین خود را تقلید می‌کنند و به همین علت دانشمندان معتقدند نقش والدین در شکل گیری شخصیت کودکان به صورت الگو غیرقابل انکار است.
ویژگی‌های یک خانواده خوب چیست؟
این روانشناس در خصوص ویژگی‌های یک خانواده خوب گفت: در یک خانواده خوب فرزندان باید مورد پذیرش، عشق و توجه قرار گیرند، همچنین احساس امنیت داشته باشند، از آزادی متناسب با سن و نیازهایشان برخوردار باشند، به آن‌ها متناسب با سن و توانایی‌هایشان مسئولیت داده می‌شود، بیان مشکلات و افکار خود بدون ترس و واهمه برای والدین، اصلاح و بهبود اشتباه بدون تنبه بدنی، سرافکندگی و تمسخر، حس تعامل، همدلی و تعاون در محیط گرم خانواده، از ویژگی‌های یک خانواده خوب است.
وی ادامه داد: اگر والدین دو نکته را در برقراری ارتباط با فرزندانشان مورد توجه قرار دهند، به بهداشت روانی آن‌ها کمک کرده‌اند. یکی از آن‌ها که اهمیت بسیاری دارد وجود احترام در روابط است به طوری که بتواند احساس ارزشمندی، رضایت و خشنودی را در طرف مقابل که فرزندش است را ایجاد کند و دیگری وجود احساس تفاهم و همدلی است.
فقدان روابط مناسب در خانواده کودکان و نوجوانان را با کمبودهای عاطفی مواجه می‌کند
این مدرس دانشگاه گفت: ابتدا باید این احساس درک و تفاهم بین والدین و فرزندان ایجاد شود تا بعد از آن راهنمایی و پند و اندرز اثربخش باشد. یعنی اگر تا روبط خوبی بین والدین و فرزندان نباشد و یک شخصیت و نقش کاریزما والدین در قلب فرزندشان ایجاد نکنند، نمی‌توانند آن‌ها را راهنمایی کنند. پس به طور کلی احساست بخشی از خوصیات وجودی ما است.
رحیم‌پور با بیان اینکه والدین با انعکاس عواطف و احساسات فرزندان همانطور که هستند نه آن طور که والدین می‌خواهند باعث می‌شوند آن‌ها به شکل مبتکرانه به فکر تغییر و اصلاح خود باشند چون خانواده پایه‌های رشد روانی – اجتماعی کودکان، احساس ایمنی و ارضای عاطفی آن‌ها را در سال‌های اولیه پی‌ریزی می‌کند و والدین ضمن همبستگی و احترام متقابل به یکدیگر، در برخورد با فرزندان روش هماهنگ و یکسانی را در پیش می‌گیرند، یعنی باید همسو باشند و دو بال پرواز کودک خود هستند. در نتیجه فرزند احساس می‌کند که رابطه والدین صمیمی است.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: کودک و نوجوان باید والدین خودشان را منبع شادی، امنیت عاطفی، ارضای خاطر جسمی و روانی بدانند و آن‌ها را پناهگاه خود به حساب بیاورند. جایگاه مادر برای کودک و نوجوان در این خصوص بسیار حائز اهمیت است. متاسفانه اکثر اوقات این اتفاق رخ نمی‌دهد. بی توجهی والدین به سالم سازی محیط اجتماعی و فقدان روابط مناسب در بیش‌تر موارد، کودکان و نوجوانان را با کمبودهای عاطفی مواجه می‌کند. ریشه رفتارهای نابهنجار کودکان و نوجوانان را باید در سنین اولیه کودکی در میان خانواده جستوجو بکنیم.
فرزندان خود را در آغوش بگیرید و آن‌ها را ببوسید
این روانشناس گفت: یک نکته‌ی تربیتی بسیار مهم این است که فرزندان خود را در آغوش بگیرید. آن‌ها را لمس کنید و ببوسید. این یک نیاز است. فرزند تا روزی که زنده است به این موضوع نیاز دارد. اگر این کار را بکنید آن‌ها یاد می‌گیرند برای خود ارزش قائل باشند. به دقت به صحبت‌های بچه خود گوش دهید.
رحیم‌پور تاکید کرد: روانشناسی معاصر برای ارتباط سالم و موثر میان والدین و فرزندان اهمیت بسیاری قائل شده است. مراحل کودکی تا نوجوانی فرزندان واجد نوعی رشد نایافتگی است به همین دلیل فرزندان در این سن، برای تامین سلامت روانی خود، نیازمند حمایت والدینشان باشند.
این مدرس دانشگاه به تعامل عاطفی مناسب با کودک از روز اول تولد، تاکید کرد و گفت: کودکان اگر با عدم پذیرش والدین خود روبرو شوند، سازمان روانی آن‌ها به طوری کلی مختل می‌شود. علاوه بر این موضوع محبت عاطفی نیز می‌تواند آسیب رسان باشد. برخورد نامناسب با کودک و نوجوان می‌تواند زمینه بروز بیماری‌های روانی را فراهم سازد.
بسیاری از اختلالات روانی دوره بزرگسالی به دوران کودکی افراد مرتبط است
این روانشناس با اشاره به اینکه بسیاری از اختلالات روانی دوره بزرگسالی به دوران کودکی افراد مرتبط است، تصریح کرد: از عومل موثر در سلامت روان خانواده وجود مقررات روشن در خانواده است. یعنی خانواده دچار هرج و مرج نیست. ایجاد این قوانین و مقررات توسط سرپرست خانواده انجام می‌گیرد.
وی ادامه داد: این قواعد نباید خشن و غیرقابل انعطاف باشند بلکه به گونه‌ای باشند که در بعضی مواقع متناسب با شرایط تغییر کنند. همچنین این قواعد با روشن و شفاف باشند و متناسب با توان خانواده تنظیم شوند.
رحیم‌پور یکی دیگر از عوامل موثر بر سلامت خانواده را افزایش توان خانواده در برابر فشارها دانست و گفت: آنچه که خانواده بهنجار را از خانواده نابهنجار متمایز می‌کند، فقدان مشکلات نیست، بلکه وجود یک ساختار نیرومند برای حل این مشکلات است.
روحیه قدردانی و سپاسگزاری را فراموش نکنید
این روانشناس بر وجود روحیه قدردانی و سپاسگزاری در خانواده‌ها تاکید کرد و گفت: این قدردانی می‌تواند به صورت کلامی، غیر کلامی و حتی گاهی به صورت یک لبخند باشد.
وی ایجاد احساس ارزشمندی و عزت نفس در خانواده را مهم دانست و تصریح کرد: عزت نفس به این معنا است که ما چقدر برای خود ارزش قائل می‌شویم. در بستر خانواده در مقام اول همسران باید طوری با یکدیگر رفتار کنند که عزت نفس طرفین حفظ شود. همچنین والدین باید به فرزندان خود اجازه اظهار نظر و ابراز وجود دهند و آن‌ها را در تصمیمات زندگی مشارکت دهند.
این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه هر فردی دو بعد جسمانی و روانی دارد، تاکید کرد: گاهی اوقات بسیاری از بیماری‌های به روان افراد مرتبط است و ریشه جسمانی ندارند. بسیاری از بیماری‌های قلبی، مغزی و حتی بعضی از سرطان‌ها ریشه‌ی روانی دارند.
این روانشناس ادامه داد: برای تامین سلامت روان بچه‌ها باید به مولفه‌هایی همچون رفاه، وضعیت تغذیه، خواب و بازی کافی توجه شود.
رحیم‌پور تصریح کرد: باید به بیماری‌های روحی و روانی کودکان توجه جدی شود تا در آینده دچار مشکلات خطرناکی نشوند. پدر و مادر در این زمینه باید آگاهی لازم و کافی را داشته باشند و علائمی که در فرزندشان دیده می‌شود را جدی بگیرند.
وی با اشاره به اینکه رفتار والدین تاثیر بسیار زیادی بر شخصیت فرزندان دارد، گفت: نتیجه تربیت ناموفق، ایجاد مشکلاتی همچون افسردگی، افت تحصیلی، پرخاشگری، اضطراب و… می‌شود. همچنین به دنبال این موضوع والدین نیز دچار اضطراب می‌شوند و این باعث ایجاد یک چرخه معیوب در خانواده می‌شود.
زندگی را بر پنج مبنای مهم پایه‌گذاری کنند
رحیم‌پور ادامه داد: توصیه‌ای که به افراد دارم این است که زندگی را بر پنج مبنای مهم پایه‌گذاری کنند این پنج مبنا شامل کار، تفریح، عشق، یادگیری و عبادت است. افراد به قدری درگیر مشکلات زندگی که مبانی دیگر زندگی را فراموش می‌کنند. گاهی اوقات والدین به قدری درگیر مسائل و مشکلات زندگی هستند که فرصتی حتی برای صحبت کردن با فرزندان خود را ندارند. برای تمام بخش‌های زندگی وقت بگذارید.
وی با تاکید بر اینکه والدین باید رابطه عاطفی نزدیکی با فرزندان خود داشته باشند، تصریح کرد: والدین باید تعامل خود را با فرزندانشان بیش‌تر کنند. تعامل یعنی گذران وقت و ایجاد رابطه عاطفی قوی میان والدین و فرزند. اغلب والدین تعامل مناسبی ندارند. عدم تعامل والدین باعث بروز مشکلات در کودکان و خانواده می‌شود.
برای علاقه‌های فرزندانتان وقت بگذارید
این روانشناس با اشاره به اینکه برای بهبود تعامل نیاز به یک برنامه‌ریزی وجود دارد، گفت: در این برنامه ریزی والدین باید وقت مشخصی برای برنامه مورد علاقه فرزندان خود بگذارند. هدف از این کار افزایش فعالیت‌های تعاملی در طول هفته است. این برنامه بهتر است با مشورت فرزند شکل بگیرد. برای این کارها تاریخ و ساعت دقیق باید انتخاب شود.
رحیم‌پور در پایان گفت: یک توصیه مهم این است که زمان خاصی را برای گفت‌وگو با فرزندان خود انتخاب کنید. هر کودکی می‌تواند از صحبت‌های پدر و مادر بهره ببرد. در اینجا والدین بیش‌تر باید شنونده باشند. پدر و مادر از نصیحت زیاد خودداری کنند. ما باید نیازهای فرزندان خود را به درستی بشنویم.
