عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشارهبه تاثیر ژنتیک و شرایط محیطی در اقدام به خودکشی، در عین حال بر ضرورت آموزش مهارت‌های زندگی و اجتماعی در مدارس و دانشگاه‌های کشور برای کمک به ارتقای سطح بهداشت روان افراد جامعه تاکید کرد.
دکتر مصطفی حمدیه با بیان اینکه پدیده خودکشی مانند همه اختلالات عصبی – روانی یک بیماری است، گفت: خودکشی از نظر آسیب شناسی و علت شناسی مبانی بیولوژیک داشته و مانند باقی اختلالات عصبی از جمله افسردگی، اضطراب، اختلال شخصیت و … استعدادی در این زمینه در فرد و سابقه خانوادگی وی وجود دارد.
تاثیر ژنتیک و شرایط محیطی در بروز خودکشی
وی با بیان اینکه عوامل محیطی در بروز استعداد خودکشی دخیل است، افزود: ژنتیک و شرایط محیطی نیز می‌تواند آسیب پذیری فرد را تشدید کند. بنابراین اگر استعداد خودکشی و یا اختلالات اعصاب و روان در خانواده‌ای وجود دارد، سایر اعضای خانواده باید حتما به مشاور یا متخصصان بهداشت روان مراجعه کرده و از بروز مشکلات در آینده پیشگیری کنند.
وی با بیان اینکه وجود اختلالات روانی در فرد به معنای وقوع صد در صد خودکشی نیست، گفت: وجود اختلالات ژنتیکی و بیولوژیکی به این معناست که فرد با استعدادی در این زمینه متولد شده، اما معنای این استعداد، انجام خودکشی نیست، بلکه پتانسیلی است که فرد داشته و عمدتاً در بیماری‌های خلقی مانند افسردگی، دوقطبی و اسکیزوفرنی احتمال بروز خودکشی وجود دارد.
استعداد خودکشی زمینه ژنتیکی و بیولوژیکی دارد
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر اینکه تمام بیماران مبتلا به افسردگی تمایل به خودکشی ندارند، گفت: بیماری که استعداد خودکشی دارد، حتما از نظر ژنتیک و بیولوژیک زمینه‌هایی داشته است.
وی با اشاره به برخی از عوامل محیطی دخیل در این مساله، اظهار کرد: فشار روانی، استرس، فشار اجتماعی و تنش‌های خانوادگی برخی از عواملی هستند که شرایط را تشدید کرده و فرد را به سمت خودکشی سوق می‌دهند؛ در واقع ترکیبی از استعداد، ژنتیک و عوامل محیطی این استعداد را در فرد بیدار می‌کنند.
حمدیه در ادامه تصریح کرد: شکی نیست فردی که استعداد بیماری اعصاب و روان دارد، هر چقدر در محیطی آرام‌تر پرورش یابد و شیوه‌های مقابله و مدیریت استرس، کنترل خشم، مهارت‌های اجتماعی و روابط بین فردی را آموزش ببیند، به نحو مطلوب‌تری می‌تواند مشکلات و گرفتاری‌های زندگی را مدیریت کند.
ضرورت آموزش مهارت‌های اجتماعی در مدارس و دانشگاه‌های کشور
وی با اشاره به ضرورت آموزش مهارت‌های اجتماعی در مدارس و دانشگاه‌های کشور، عنوان کرد: اگر نوجوانان و جوانان از سنین کودکی و پیش دبستانی با مهارت‌های زندگی اجتماعی آشنا شده و شیوه صحیح برخورد با مشکلات را آموزش ببینند، مطمئنا در برابر سختی‌ها و مشکلات واکسینه شده و بهتر می‌توانند مسائل را مدیریت کرده و طبعا کمتر گرفتار افسردگی و اختلالات دو قطبی می‌شوند.
وی با بیان اینکه آموزش این مهارت‌ها وظیفه سنگینی بر دوش محیط‌های آموزشی همچون مدارس و دانشگاه‌ها و خانواده‌هاست، عنوان کرد: هر چقدر افراد در زمینه مهارت‌های اجتماعی و بین فردی و همچنین مدیریت استرس پخته‌تر و آگاه‌تر باشند، شکی نیست که این اختلالات کمتر می‌شود.
ضرورت گنجاندن تست‌های روانشناسی در شروط پیش از ازدواج
این عضو هیات علمی دانشگاه در بخشی دیگر از این گفت‌وگو با تاکید بر اهمیت پیشگیری از ازدواج افرادی که زمینه بیماری‌های اعصاب و روان و خودکشی در هر دو خانواده وجود دارد، گفت: از آنجا که این مساله زمینه ژنتیکی دارد، بنابراین زوجین باید در زمان ازدواج به این مساله دقت کنند؛ چراکه در صورت وجود این سوابق در دو خانواده، مطمئنا این استعداد ژنتیکی در فرزندان این افراد جمع شده و عواقب جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت.
وی با اشاره به انجام تست اعتیاد، بیماری‌های مقاربتی و برخی بیماری‌های خاص مانند تالاسمی، به عنوان شروط پیش از ازدواج، گفت: متاسفانه این مشاوره‌ها و تست‌ها برای بیماری‌های اعصاب و روان انجام نمی‌شود؛ درحالیکه مشاوره‌های روانشناسی و تست‌های اعصاب و روان باید در شروط پیش از ازدواج گنجانده شده تا در صورت وجود این استعداد در خانواده‌ها، به طور جدی از ازدواج این افراد جلوگیری شود.
حمدیه با اشاره به انتشار آمار ضد و نقیض درباره خودکشی قشر تحصیل کرده و دانشجویان، در این رابطه مطرح کرد: آمار خودکشی در دنیا ۱۰ در ۱۰۰هزار نفر در سال است. این رقم در کشورهای غربی از ۱۰ بیشتر و بین ۱۰ تا ۲۰ و در کشورهای شرقی و اسلامی به خاطر اعتقادات مذهبی زیر۱۰ نفر است.
تاثیر مذهب و اعتقادات در کاهش آمار خودکشی
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه مذهب و اعتقادات در کاهش آمار خودکشی در جوامع موثر است، افزود: در کشورهای مسلمان، هم اعتقادات و هم ساده گرفتن زندگی، عاملی است برای کاهش آمار خودکشی، البته اثبات این مساله نیازمند تحقیقات میدانی و آماری گسترده‌تری دارد.
وی همچنین با اشاره به تأثیر آب و هوا، فرهنگ و شرایط جامعه در بروز خودکشی، اظهار کرد: به عنوان نمونه در کشورهای اسکاندیناوی به دلیل نوع آب و هوا و نبودن نور در ایامی از سال، آمار اقدام به خودکشی بالاست.
حمدیه همچنین در توضیح دلایل اقدام به خودکشی در قشر دانشجو، مبهم بودن آینده شغلی و زندگی را به عنوان مهم‌ترین عوامل دانست و افزود: شرایط اقتصادی جامعه و پیچیدگی‌های زندگی باعث شده که دانشجویان نسبت به آینده شغلی و درآمدهای زندگی خود در آینده نگران باشند، این نگرانی بخصوص در بین دانشجویان پزشکی به دلیل تغییر شرایط اقتصادی و کاهش درآمدها بیشتر مشهود است؛ چراکه در گذشته پزشکان بلافاصله پس از فارغ التحصیلی جذب بازار کار شده و درآمد قابل قبولی نیز داشتند، ولی امروز وضعیت تغییر کرده و همین مساله باعث شده دانشجویان با ابهام به آینده نگاه کنند.
برنامه‌ریزی و سیاستگذاری صحیح برای پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها
حمدیه برنامه‌ریزی و سیاستگذاری صحیح برای پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و فراهم آوردن بستر و زمینه مناسب شغلی برای فارغ التحصیلان را در ایجاد امید و انگیزه میان دانشجویان بسیار موثر دانست و گفت: پیشگیری از بروز وقایع و ارتقای سطح بهداشت روان جامعه خیلی عاقلانه‌تر و به صرفه‌تر از چاره اندیشی پس از وقوع خودکشی است.
الزام ایجاد مراکز مشاوره فوری و یا تلفنی در زمینه آسیب‌های اجتماعی
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پایان، برنامه‌ریزی برای ایجاد مراکز مشاوره فوری و یا تلفنی در زمینه آسیب‌های اجتماعی و یا خودکشی را یکی از ضرورت‌های جامعه امروز عنوان کرد و گفت: متاسفانه کشور در این زمینه ضعف دارد؛ در حالیکه وجود شماره تماسی برای مواقع ضروری با هدف مشاوره و کمک به خانواده‌ها و یا افرادی که قصد خودکشی دارند، بسیار مفید و در کاهش آمار این موضوع موثر خواهد بود.
منبع: ایسنا
