اینستاگرام و رشد مهارت های اجتماعی مسئله ای است که این روزها در بسیاری از محافل مورد بحث و بررسی و نقد قرار می گیرد. والدین معمولاً نگران آینده کودکان و استفاده بیش از حد نوجوانان و کودکان خود از وسایل ارتباط جمعی می باشند. سطوح متفاوتی از نگرانی وجود دارد مانند مزاحمت های تلفنی، استفاده و یادگیری کلمات و جملات نامناسب، مزاحمت افراد ناشناس و… . این وسایل و استفاده از آنها می تواند تا حدودی اعتیاد آور باشد، و اعتیاد به وسائل ارتباط جمعی و وسائل الکترونیکی جزو مشکلاتی است که در کل دنیا با آن روبرو هستند.
در عین حال، باید گفت تمرکز این نوشته به نکات منفی این وسایل ارتباط جمعی نیست. با استفاده از تئوری تجزیه و تحلیل تکاملی که ریشه در تئوری نوع دوستی متقابل تریورز (۱۹۷۱) دارد، این نوشته می خواهد در مورد رسانه های اجتماعی مانند اینستاگرام، که ذاتاً شامل ساختاری است که به کودکان و نوجوانان ما در رشد مهارت ها و فعالیت های اجتماعی، به ویژه در کمک به دیگران، یاری می رساند، اطلاعاتی در اختیار شما خواننده عزیز قرار دهد.
نگاهی کوتاه به تئوری نوع دوستی متقابل
در جریان توضیح رفتارهای اجتماعی که بین افراد غیر خویشاوند اتفاق می افتد، فرضیه رابرت تریورز عنوان می کند که در شرایط زیست محیطی خاص، می توان انتظار رشد رفتارهای اجتماعی در گونه انسان را داشت، به ویژه در افراد غیر خویشاوندی که در این طبقات قرار دارند:
- افرادی که رابطه طولانی با یکدیگر دارند.
- افرادی که در یک گروه قرار دارند و می توانند افراد هم گون خود را شناسایی و تشخیص دهند.
- افرادی که در گروه های اجتماعی ثابتی با یکدیگر در ارتباط هستند.
به بیانی دیگر، اگر عضو گروهی هستید که در طولانی مدت با آنها زندگی می کنید، از خود گذشتگی می تواند از جانب دیگران بازگشت داده شود ( که در این صورت می تواند نفعی برای شخص داشته باشد). در نهایت، اگر افراد بتوانند هم گون خود را تشخیص دهند، آنگاه می توانند رفتاری اجتماعی داشته و در قبال کاری که دیگران در حق آنها انجام داده اند، نسبت به آنها از خود گذشته باشند. در آخر، اگر در یک گروه اجتماعی زندگی می کنید، دلایل متعددی وجود دارد که افراد یکسانی را بارها و بارها و بارها در اطراف خود ببینید. در گروه هایی که به این شیوه وجود دارند، به گونه ای که رفتار متقابل تنها در قبال افرادی صورت می گیرد که در گذشته نسبت به آنها از خود گذشتگی نشان داده اند، به این سیستم، سیستم “نوع دوستی متقابل” گویند که می تواند برای هر فردی که بازی تقابل را به خوبی انجام می دهد منافع خاص خودش را داشته باشد.
رشد روانشناسی و ارتباط آن با رفتارهای اجتماعی
در میان ما انسان ها، قسمت اعظم نوع دوستی متقابل کاملاً بنیادین است، و بخش عمده ای از رشد اجتماعی ما همواره مربوط به یادگیری مهارت های اجتماعی و رفتارهایی است که نشان دهنده از خودگذشتگی متقابل می باشد. نمونه ای از رفتارهای اجتماعی که از ابتدا فرا می گیریم شامل:
- یادگیری به اشتراک گذاشتن با دیگران
- یادگیری مهار آرزوهای خود
- یادگیری اینکه به چه کسی اعتماد کنیم
- پایه گذاری شخصیتی که دیگران بتوانند به او اعتماد کنند
- یادگیری اینکه اجازه ندهیم دیگران از ما سوء استفاده کنند
در حین یادگیری چنین مهارت هایی، فرد یاد می گیرد چگونه به فردی قابل اعتماد در جامعه تبدیل شود که به درستی قضاوت کرده و دیگران می توانند به او اعتماد داشته باشند. در بین ما انسان ها یادگیری چنین مهارت هایی جزو ضروریات زندگی اجتماعی است.
اینستاگرام و رشد مهارت های اجتماعی
اینستاگرام اپلیکیشنی است که توسط میلیون ها نوجوان، جوان و بزرگسال برای در ارتباط بودن با دیگران مورد استفاده قرار می گیرد. در ادامه مهم ترین راه هایی که این برنامه جذاب می تواند در رشد مهارت های اجتماعی مؤثر باشد، بیان شده است.
- اینستاگرام به کودکان در رشد رفتار متقابل یاری دهنده است. در اینستاگرام افراد عکس هایی را بارگذاری می نمایند، که معمولاً مورد توجه و علاقه دیگران قرار می گیرد. قانون نانوشته ای که در اینستاگرام وجود دارد این است که اگر شما عکس های فردی را دوست داشته باشید، احتمال اینکه او هم عکس های شما را دوست داشته باشد، زیاد است. بنابراین، هرچه تعداد لایک ها (می پسندم ها) ی شما بیشتر باشد، به این معناست که در برقراری رابطه اجتماعی در این دنیای مجازی موفق تر بوده اید.
- در دنیای اینستاگرام، اگر عکس های فردی را فالو (دنبال) کنید، احتمال اینکه اونیز شما را فالو کنید بسیار زیاد است. این یکی از قوانین مربوط به نوع دوستی متقابل می باشد.
- بارگذاری و فرستادن عکس های فراوان در شبکه اینستاگرام مورد تأیید دیگران نیست. کودکان و یا نوجوانانی که به دلیل گذاشتن پست های فراوان مشهور شده اند، به احتمال قوی در مدرسه چندان مورد توجه دیگران نیستند. این مسئله می تواند قابل مقایسه با بزرگسالی باشد که در دنیای بزرگسالان زیاد حرف می زند.
- موقعیت اجتماعی افراد در اینستاگرام به راه های گوناگونی مورد پیگیری است. موقعیت اجتماعی افراد از اعتماد دیگران به آنها مشخص می شود. افراد دوست دارند به موقعیت بالایی از نظر اجتماعی در اینستاگرام برسند. موقعیت بالای اجتماعی به معنای داشتن فالورها (دنبال کننده ها) ی فراوان می باشد. اگر این تعداد بالا باشد این بدان معناست که آن فرد بسیار مشهور بوده و مورد اعتماد افراد آن جامعه قرار دارد.
- رفتارهای غیر اخلاقی در اینستاگرام مورد تأیید نمی باشد. همچنان که در سایر رسانه های اجتماعی این قانون وجود دارد، در اینستاگرام نیز این مسئله صادق است. افراد می توانند در اینستاگرام رفتارهای اخلاقی داشته باشند، اما آنچه که متحیر کننده است این است که توسط بسیاری از افراد در دنیای مجازی اینستاگرام مورد تقبیح و عدم تأیید قرار می گیرد، همچنان که در دنیای واقعی اتفاق می افتد. به این رفتار و پاسخ گویی همه جنبه، “تنبیه متقابل” می گویند. همان گونه که برای رفتارهای واقعی در دنیای واقعی تنبیه وجود دارد.
نتیجه گیری
بشر با از خود گذشتگی متقابل که به عنوان مفهومی پایه ای در دنیای اجتماعی ما وجود دارد، تکامل می یابد. در طی رشد انسانی، افراد مهارت های اجتماعی را فرا می گیرند که به آنها یاد می دهد چگونه در چنین دنیایی موفق باشند. ما یاد میگیریم که از طریق اجتماعی بودن به شهرت برسیم، یاد می گیریم که اجازه ندهیم مورد سوء استفاده دیگران قرار گیریم، و یاد می گیریم چگونه روابط مهم خود را با افرادی که برای ما نفع دارند برقرار کنیم.
اینستاگرام، همانند هر رسانه اجتماعی دیگری، در بسیاری موارد تکاملی غیر طبیعی است. اما زمانی که با نظری تکاملی به رفتاری های مربوط به اینستاگرام نگاه کنید، متوجه رفتارهای اجتماعی مشابهی می شوید که در دنیای واقعی برای زندگی در جایی که از خود گذشتگی متقابل جزئی از اجزاء روابط افراد با یکدیگر است، وجود دارد.
- Geher, G. (2011). Evolutionarily informed parenting: A ripe area for scholarship in evolutionary studies. EvoS Journal: The Journal of the Evolutionary Studies Consortium, 3(2), 26-36.
- Marlowe, Frank W.; Berbesque, J. Colette (2007). “More ‘altruistic’ punishment in larger societies”. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 275 (1634): 587–۵۹۰٫
- Trivers, R. L. (1971). The evolution of reciprocal altruism. Quarterly Review of Biology, 46, 35–۵۷٫
