ناآگاهی و کمبود دانش و مهارت لازم در برخورد با افراد معلول باعث ایجاد اضطراب و اجتناب از برقراری ارتباط با آنان می شود. اما نباید اجازه دهیم ترس و تردید مانع ارتباط ما با فرد دارای معلولیت شود.
در قدم اول یادمان باشد افراد دارای معلولیت، دارای احساس است. بنابراین طوری با آنها رفتار کنیم که دوست داریم با خودمان رفتار شود.
سعی کنیم همیشه انچه که از فرد می بینیم معلولیت وی نباشد. اگر فردی غیر طبیعی و متفاوت رفتار کرد، شما در برخورد، خودتان باشید و اجازه دهید منطق و دوستی موانع احتمالی را از میان بردارند.
● اصول ابتدایی رفتار با معلولین
۱- از پرسیدن سؤالات شخصی در مورد معلولیت افراد اجتناب کرده و اگر ضرورتی وجود داشت، با احتیاط و احترام سؤال مورد نظر را مطرح نمایید. در صورتی که فرد تمایلی به پاسخگویی نداشت، به بحث در این ارتباط ادامه ندهید.
۲- در نظر داشته باشید که فرد دارای معلولیت ممکن است برای انجام کار یا بیان مسأله ای نیاز به زمان بیشتری نسبت افراد غیر معلول داشته باشد.
۳- پیشنهاد کمک خود را مؤدبانه و صبورانه مطرح نمایید و تا زمان پذیرش آن توسط شخص صبر کنید. در مورد شیوه کمک حتماً به توضیحات فرد گوش کرده یا در صورت نیاز از او سؤال نمایید.
۴- هنگامی که قصد برگزاری یک جلسه ، ملاقات و… را دارید، امکاناتی مورد نیاز افراد دارای معلولیت را فراهم کنید و اگر در این زمینه مانعی وجود دارد که قابل رفع نیست پیش از آمدن افراد، به او اطلاع دهید.
۵- به حق استفاده ی افراد دارای معلولیت از محل پارک ویژه ی ماشین، احترام بگذارید.
● نحوه نوشتن یا سخن گفتن در مورد معلولیت
۱- فقط به هنگام ضرورت و در جای مناسب به معلولیت فرد، رجوع نمایید.
۲- در سخن گفتن از ادبیاتی استفاده نمایید که جدا از نوع معلولیت فرد، به او اشاره کند. (مثلاً بهتر است بجای “معلول” از عبارت “فرد دارای معلولیت” استفاده کنیم.)
علیل، محدود به ویلچر، ناقص، ناتوان، سالم، قربانی، فلج، رنجور از، بیمار
۴- از عبارات و کلماتی که نشان دهنده ی خاص بودن افراطی، شجاعت بی نهایت و یا اَبر انسان بودن افراد دارای معلولیت هستند، پرهیز کنید.
● ملاقات و صحبت با فرد دارای معلولیت
۱- دست دادن، همیشه راه آغاز یک مکالمه نیست. اگر تردید دارید، از فرد بپرسید که آیا مایل به دست دادن است یا نه. لبخند و عبارات معمول احوال پرسی برای آغاز صحبت مناسب تر است.
۲- برای رساندن منظور خود ، با همراهان فرد دارای معلولیت سخن نگویید، بلکه مستقیماً با خود او حرف بزنید.
۳- در مورد معلولیت فرد تا زمانی که خودش نمی خواهد یا به بحث مرتبط نیست، صحبت نکنید.
۴٫- با افراد دارای معلولیت بزرگسال، مانند دیگر بزرگسالان برخورد کنید و با لحن کودکانه ( کمتر از سن شان) با آنها سخن نگویید.
۵- صبر و توجه کامل داشته باشید به خصوص در مواردی که فرد به آهستگی یا با مشقت بسیار صحبت می کند.
۶- هرگز تظاهر نکنید آنچه فرد می گوید را درک کرده اید بلکه از او بخواهید حرف خود را تکرار کند و چنانچه متوجه نَشدید از ابزار نوشتن استفاده کنید.
۷- در ارتباط با افراد دارای معلولیت می توان از اصطلاحات معمول روزمره و دیگر عباراتی که همه به کار می برند مانند: “به زودی می بینمت” استفاده کرد.
۸- اگر در ارتباط با فرد، مرتکب اشتباهی شدید آرامش خود را حفظ کرده و عذرخواهی نمایید، سعی کنید شوخ طبع باشید و تمایل خود را به ایجاد ارتباط نشان دهید.
● شیوه ی برخورد با افرادی که دارای اختلالات یادگیری یا کم توانی ذهنی می باشند.
۱- ساده ارتباط برقرار کرده و عبارات یا سؤال خود را به روشنی بیان نمایید.
۲- هنگامی که فرد به شما پاسخ می دهد، تمرکز و توجه داشته باشید.
۳- به شخص فرصت دهید تا آنچه را در ذهن دارد، بیان کرده یا نشان دهد.
● شیوه ی برخورد با افردای که از صندلی چرخ دار استفاده می کنند.
۱- صندلی چرخ دار را تا زمانی که فرد، خودش نخواسته نگه ندارید یا هل ندهید. صندلی چرخ دار بخشی از فضای شخصی صاحب آن محسوب می شود.
۲- برای صحبت کردن با شخصی که روی صندلی چرخ دار است مقابل چشمان فرد، نشسته یا بر روی زانوانتان قرار بگیرید.
۳- پیش از اینکه شخص به محل دیدار با شما برسد، برای سهولت حرکت صندلی چرخ دار، مبلمان یا صندلی ها را جابه جا کنید.
۴- شخص را در مورد محل قرار گرفتن توالت، تلفن و آبخوری ویژه ی معلولین راهنمایی کنید.
۵- هنگامی که فرد دارای صندلی چرخ دار را در مسیری راهنمایی می کنید، مسائلی چون فاصله، شرایط آب و هوا و موانع فیزیکی (حصارها، پله ها، برآمدگی های شیب دار و…) را در نظر بگیرید.
● شیوه ی صحبت با افرادی که دارای ناشنوایی یا کم شنوایی هستند.
۱- به فرد اجازه دهید تا خودش چگونگی و نوع برقراری ارتباط اعم از استفاده از لب خوانی، زبان اشاره و یا کاربرد نوشتار را تعیین کند.
۲- حتی در مواقعی که رابط ناشنوایان حاضر است، خطاب به فرد ناشنوا صحبت کنید.
۳- چنانچه شخص قادر به لب خوانی ست به روشنی و با سرعتی متوسط ، مستقیماً با او سخن بگویید.
● شیوه ی برخورد با فردی که اختلال در تکلم دارد.
۱- در صحبت با چنین فردی توجه داشته، صبور باشید و برای تکمیل کلام و تفکر فرد به او فرصت دهید، سعی در پایان دادن به صحبت های او نداشته باشید.
۲- چنانچه متوجه نشدید، از او بخواهید کلام خود را تکرار کند و آنچه شنیده اید را بیان کرده تا دریابید که آیا به درک گفته ی فرد نزدیک شده اید یا خیر.
۳- برای استفاده از ابزاری که به سهولت برقراری ارتباط و پیشرفت گفتگو کمک می کنند آمادگی داشته، همچنین در ایجاد ارتباط با شخصی که برای صحبت، تخته ی الفبا یا کامپیوتر مجهز به برنامه ی گفتار ترکیبی به کار می برد، اضطراب نداشته باشید.
● شیوه ی برخورد با افردای که دارای نابینایی، کم بینایی یا معلولیتی هستند که بینایی شان را دچار اختلالاتی کرده است:
۱- هنگام آغاز مکالمه، اطمینان حاصل نمایید که فرد شما را شناخته، در غیر این صورت خودتان و افراد دیگری را که احتمالاً به همراه دارید، معرفی کنید.
۲- بدون دلیل و خداحافظی فرد را ترک نکنید.
۳- هنگام راهنمایی فرد دچار اختلالات بینایی هرگز او را هل ندهید یا نکشید. اجازه دهید فرد خودش بازوی شما را گرفته سپس با فاصله ی بسیار کمی از او حرکت کنید تا بتوانید هنگام نزدیک شدن به درها، پله ها و موانع شخص را آگاه ساخته و به محل آنها اشاره نمایید.
۴- چنانچه با فرد وارد فضایی می شوید، در مورد محیط و محل قرار گرفتن صندلی ها توضیح دهید.
