مهارت نه گفتن یکی از مهارت‌های بسیار حیاتی در موفقیت زندگی به حساب می‌آید. ما به دنیا نیامده‌ایم تا به طور مطلق آرزوها و خواسته‌های دیگران را برآورده کنیم. زیرا در برخی موارد، نیازها و خواسته‌های خودمان نیز اهمیت دارند. ما می‌توانیم تا حدودی با دیگران همدلی کنیم و رضایت آنها را جلب کنیم، اما نباید به تقاضاها و اهداف آنها خیلی زیاد تن دهیم.

بعضی والدین به فرزندان خود می‌آموزند که همیشه باید به حرف افراد بزرگتر گوش کرد و همیشه حق با دیگران است اما در واقعیت، این نوع آموزش کاملاً نادرست است. کودکان باید یاد بگیرند که گاهی نیاز دارند به خواسته‌های دیگران “نه” بگویند. در غیر این صورت، آن‌ها ممکن است به تسلیم شدن در برابر هر خواسته‌ای که آنها را آزار دهد تن دهند.

اگر نمی‌خواهید کودکان شما در آینده به علت ناتوانی در انجام مهارت نه گفتن، آسیب ببینند و اعتماد به نفس کمی داشته باشند، باید از همین امروز به آن‌ها این مهارت ارزشمند را آموزش دهید. این بخش به شما نشان می‌دهد که چرا باید کودکانتان را به نه گفتن آموزش دهید و چگونه این مهارت را از دوران کودکی شروع کنید تا تقویتش کنید.

به موقع و بجا نه بگویید.

کودکانی که به موقع نه می‌شنوند، مهارت نه گفتن را به راحتی‌تر یاد می‌گیرند. بنابراین، به جای اینکه همه خواسته‌های کودکتان را در لحظه اعلام شدن یا بدون تفکر برآورده کنید، سعی کنید کودک خود را گاهی با پاسخ منفی روبه‌رو کنید.

به عنوان مثال، اگر کودک شما وقتی دست‌تان مشغول است، از شما آب می‌خواهد، به او بگویید:”الان نمی‌توانم، باید چند دقیقه صبر کنی!” و اگر وقتی تازه برایش لباس خریده‌اید، برای خرید یک لباس دیگر اصرار می‌کند، با احترام و آرامش به او نه بگویید و توضیح دهید که وقتی نیاز به لباس تازه دارد، حتما با هم به خرید می‌روید. به این ترتیب، کودکی که به موقع نه می‌شنود، یاد می‌گیرد به موقع نه بگوید و به تفکر و شرایط خود توجه کند، به جای اینکه بی‌تفاوت به خواسته‌های دیگران پاسخ دهد.

از خودتان و خانه شروع کنید.

برای آموزش مهارت “نه” گفتن به کودکان، از خانه شروع کنید. اگر شما همیشه فرزندتان را مجبور به اطاعت از دستورات خود می‌کنید و به واکنش منفی او عصبانی می‌شوید، نباید انتظار داشته باشید کودک تان بتواند در آینده در برابر خواسته‌های غیرمنطقی دیگران مقاومت کند.

به کودکان خود بیاموزید که حق دارند خواسته‌هایی که به نظرشان نادرست یا منطقی نمی‌آیند را رد کنند یا به عبارتی احساس کنند که هیچ‌وقت و در برابر هیچ‌کسی مجبور نیستند خواست خود را کنار بگذارند. بنابراین، اولین “نه”یی که از کودک‌تان می‌شنوید را جشن بگیرید و از پیشرفت او خوشحال شوید.

مثلاً اگر می‌خواهید کودک‌تان لباسی را بپوشد که انتخاب کرده‌اید و او به حرف شما گوش نمی‌دهد، به جای مجبور کردنش و تهدید با حرف‌های مثل “یا این کار را انجام می‌دهی یا به مهمانی نمی‌رویم”، به او حق انتخاب دهید و از طریق مکالمه و همکاری تا یک توافق مشترک برسید.

از عبارت نه متشکرم استفاده کنید.

حقیقت این است که شما نیاز ندارید تا همه خواسته‌های کودکتان را بپذیرید. مثلا، وقتی به شما پاستیل تعارف می‌کند و شما میل به خوردن آن ندارید، به جای اینکه خودتان را مجبور به پذیرش پاستیل کنید، با خنده بگویید:”نه، متشکرم.”

این کار به کودکتان یاد می‌دهد که گفتن “نه” به معنای تخریب شخصیت او یا تصمیم‌هایش نیست، بلکه به معنای داشتن دیدگاه و نظر متفاوتی است. با این رفتار به او نشان دهید که “نه” گفتن و نه شنیدن تأثیر منفی بر رابطه شما ندارد. به این ترتیب، کودکی که در این جریان آموزه‌های ساده روزمره، مهارت نه گفتن را کسب می‌کند، در آینده می‌تواند بدون ترس از تضییع رابطه، به دوستی که به او مواد مخدر تعارف می‌کند “نه” بگوید، یا بدون نگرانی از به خطر افتادن زندگی زناشویی خود، به توقعات نامناسب همسرش جواب منفی دهد.

با او صحبت کنید.

برای شروع، می‌توانید از فرزندتان بخواهید تجربیاتی که امروز داشته است را روی کاغذ بیاورد. به او بگویید تمام تجربیات از زمانی که با دوستانش بوده تا لحظاتی که در خانه و در کنار شما داشته را بیاورد و سپس بخواهید او مواردی که دوست داشته به آنها “نه” نگفته است و همچنین لحظاتی که کارهایی خارج از میلش انجام داده را در میان نوشته‌هاش مشخص کند.

پس از ایجاد فهرست تجربیاتی که کودک شما دوست داشته، او را تشویق کنید که کلمه “نه” را به زبان بیاورد، اما این کار را نکرده. سپس با هم در مورد دلایلی که ممکن است او را به سکوت و عدم اظهار نظر و یا انجام کارهایی که به آن علاقه نداشته وادار کرده، صحبت کنید. بعد از بحث و گفتگو در مورد این دلایل و گزینه‌های مختلفی که کودک می‌تواند برای مدیریت شرایط ناخوشایند انتخاب کند، بهترین روش برای صحیح “نه” گفتن به موقعیت‌هایی که باید به آنها با این عبارت واکنش نشان دهد را به عنوان یک تیم انتخاب کنید.

در مقابل پافشاری کم نیاورید.

وقتی کودک شما بی‌وقفه از شما چیزی می‌خواهد و جواب منفی می‌شنود، به خاطر بی‌حوصلگی یا ترحم، نباید حرفتان را عوض کنید. در چنین شرایطی، بهترین روش این است که به موقع و با احترام به خواسته او پاسخ منفی دهید و با خوش‌خلقی به او یاد دهید که تکرار خواسته کسی تصمیم او را تغییر نمی‌دهد. هر چند بار که لازم باشد، به او پاسخ منفی دهید و او را درک کنید که در صورتی که منطق و احساسش به او می‌گوید باید پاسخ منفی دهد، دلیلی ندارد که به خاطر فشار دیگران حرفش را عوض کند.

این اقدام به کودک شما یادآور می‌شود که تصمیم‌گیری‌ها و انتخاب‌های او اهمیت دارند و تکرار خواسته‌ها ممکن نیست تصمیم‌های او را تغییر دهد. این یادگیری او را در آینده به تصمیم‌گیری‌های مستقل‌تر و اعتماد به نفس بیشتری در مواجهه با فشارهای خارجی مجهز می‌کند.

 

حواستان به دفعات نه گفتن‌هایتان باشد.

درست است که باید مراقب زمان و شرایطی که از کلمه “نه” استفاده می‌کنید باشید. تعداد دفعاتی که از پاسخ منفی بهره می‌برید را محدود کنید و بدون ولخرجی کردن از آن استفاده کنید. به عنوان والدین، شما دارای یک موجودی محدود از “نه” هستید و باید با دقت از آن استفاده کنید. اگر به طور مکرر و بیهوده از “نه” استفاده کنید، این کلمه در نظر کودکتان بی‌ارزش و بی‌اعتبار خواهد شد و او هم نمی‌تواند به جا و قاطعانه از آن استفاده کند. به علاوه، این نوع استفاده مکرر از “نه” می‌تواند تحمل کودکتان را کاهش دهد.

باید دقت داشته باشید که تا حد امکان از پاسخ منفی در مواقع و شرایط مهم و معقول استفاده کنید تا این پاسخ ارزش و اعتبار خود را حفظ کند. همچنین، در مواقعی که می‌توانید، به جای استفاده از “نه”، از راه‌های دیگری برای مدیریت و رفع مشکلات استفاده کنید.

اثرات مثبت نه گفتن های صحیح شما به کودکتان

با نه گفتن به موقع به فرزندتان و آموزش مهارت نه گفتن به کودک خود، به او درس بزرگی می‌آموزید؛ آموزش مهارت “نه گفتن” به کودکان بسیار مهم است و دارای اثرات مثبت زیادی بر روی زندگی آینده آنها می‌باشد. این مهارت نه تنها به کودکان کمک می‌کند تا به موقع و درست از این کلمه استفاده کنند، بلکه از او محافظت نیز می‌کند. به طور خلاصه، آموزش “نه گفتن” به کودکان از مزایای زیر برخوردار است:

بکار انداختن فکر کودکان

این مهارت به کودکان یاد می‌دهد که در موقعیت‌های مختلف به جای اطاعت کردن از خواسته دیگران، به شرایط فکر کنند و تصمیمات خود را با توجه به موقعیت‌ها و شرایط بگیرند.

 

محافظت از کودکان

کودکانی که مهارت “نه گفتن” را ندارند، ممکن است در معرض سوءاستفاده و تجاوز قرار بگیرند. این مهارت به آنها این اختیار را می‌دهد که در مواجهه با خواسته‌های ناپسند دیگران پاسخ منفی دهند و از خودشان محافظت کنند.

رشد فکری و اعتماد به نفس آنها

کودکانی که این مهارت را تقویت می‌کنند، دنبال تصمیم‌های منطقی و درست می‌گردند و اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کنند. آنها نمی‌پذیرند که به راحتی تحت فشار دیگران تصمیم‌های نادرست بگیرند.