به گزارش سایک نیوز به نقل از روزنامه آرمان امروز, وزارت بهداشت تاکید فراوانی به بحث سلامت روان در کشور دارد. این در حالی است که بخش مهمی از بیماریهای اعصاب و روان ناشی از یک افسردگی معمولی و بی‌توجهی به آن به وجود می آیند . وزارت بهداشت با کمبود بودجه در بخش سلامت روان و توانبخشی مواجه است و مبحث سلامت روان در این وزارتخانه مغفول مانده است.
با نگاهی اجمالی به تعداد مراکز نگهداری بیماران اعصاب و روان متوجه کمبود این مراکز در سطح شهرها و کشور می‌شویم.
نرخ میزان ابتلا به بیماریهای شدید روانی در ایران بالا‌تر از میانگین جهانی نیست، اما مردم ایران در مواقع نیاز کمتر به روانشناس و روانپزشک مراجعه می‌کنند، بنابراین افراد زیادی به اختلالات روانی دچار می‌شوند و انواع بیماری‌های‌روانی در بین ایرانیان شایع است.
یکی از علل مهم بی‌توجهی به بیماریهای اعصاب و روان عدم شناخت کافی از این بیما‌ری‌هاست. مردم بیماریهای روانی را نمی‌شناسند و تصور می‌کنند تنها افرادی باید به مراکز مشاوره، روانشناس و روانپزشک مراجعه کنند که از بیماریهای حاد روانی رنج می‌برند. برخی افراد در مواقع نیاز فرهنگ مراجعه به مراکز مشاوره روانی را دارند، اما به دلیل سنگینی هزینه مشاوره از این کار صرف نظر می‌کنند.
بر اساس آمارها بسیاری از بیماران روانی‌خفیف به مراکز درمانی مراجعه نمی‌کنند. عدم توجه به بیماریهای روانی مانند بیماریهای جسمی تبعات بدی خواهد داشت. برخی بیماریهای روانی و افسردگی حاد از افسردگی معمولی در افراد آغاز می‌شود. اغلب افراد جامعه تصوری نادرست نسبت به بیمار‌های روانی دارند و این بیماران را افراد به شدت پرخاشگری می‌دانند، درحالی‌که بیماریهای روانی در قالب طیف وسیعی از علائم مانند اضطراب، افسردگی، بداخلاقی، استرس و دردهای جسمی، بروز پیدا می‌کنند. افراد جامعه از احداث مراکز نگهداری بیماران روانی در نزدیکی محل زندگی یا کار خود وحشت دارند و این ترس نیز ناشی از تفکر نادرست آنها نسبت به این بیماران است. به‌رغم تصور مردم تعدادی از بیماران روانی به حدی خطرناک نیستند که نیاز به مراقبت دائم داشته باشند و شدت بیماری در آنها یکسان نیست. غالب افراد جامعه تفکر سنتی خود را نسبت به بیماری‌ها و مشکلات روانی حفظ کرده‌اند و به راحتی درباره دیوانه بودن افراد قضاوت می‌کنند.
بیمارستان‌های دولتی از پذیرش بیماران اعصاب و روان سرباز می‌زنند
آمار کل اختلالات روانپزشکی حدود ۶/۲۳درصد و آمار افسردگی افراد حدود ۶/۱۲درصد و اختلالات اضطرابی نیز ۵/۱۴درصد است. برخی آمارها از وجود ۱۲میلیون بیمار روانی در کشور حکایت دارد. به‌رغم هشدار جدی وزارت بهداشت در مورد افزایش میزان ابتلا به افسردگی و بیماریهای روانی در کشور با کمبود ۴۰هزار تخت خواب در بخش اعصاب و روان در بیمارستان‌های دولتی مواجهیم. بر اساس مصوبه وزارت بهداشت همه بیمارستان‌های دولتی موظفند ۱۰درصد از تخت‌های خود را به بیماران روانی اختصاص دهند، اما با توجه به کمبود بودجه بخش سلامت روان و توانبخشی کشور و ازدیاد بیماران در مراکز درمانی دولتی در عمل این کار صورت نمی‌گیرد. در حال حاضر ۹۰درصد از تخت‌های بیمارستان‌های دولتی اشغال هستند. از سوی دیگر بیمارستان‌ها تمایل به ارائه خدمات به بیمار‌هایی دارند که برای آنها درآمد داشته باشد. بیماران جسمی نیازمند انجام آندوسکوپی، اعمال جراحی، رادیولوژی و… هستند، اما بیماران روانی نیازمند این خدمات نیستند و تنها نیاز به مراقبت دارند تا بتوانند به زندگی عادی بازگردند، بنابراین اغلب بیمارستان‌های دولتی از پذیرش آنها سرباز می‌زنند.
نیاز به ساخت مراکز نگهداری بیماران اعصاب و روان
بیماران اعصاب و روان مزمن در کشور مشکلات فراوانی دارند. در حال حاضر سازمان بهزیستی کمک هزینه دارو و درمان، دانشجویی، مسکن و اشتغال را در قالب وام‌های اشتغال کارفرما و خویش‌فرما به آنها می‌پردازد.
براساس آمارهای موجود ۹هزار و ۵۲۷ تخت برای بیماران روانپزشکی در کشور وجود دارد که شامل هفت‌هزار و ۵۶۶ تخت دولتی و هزار و ۹۶۱ تخت بخش خصوصی می‌شود. به تازگی‌هزار تخت بیمارستانی جدید نیز در بیمارستان‌های عمومی کشور به این آمار افزوده شده است. در حال حاضر ۴۰هزار بیمار اعصاب و روان در کشور وجود دارد، اما امکان بستری برای کمتر از ۱۰هزار نفر آنها فراهم است. برای مثال در استان تهران ۴۳بیمارستان و مرکز توانبخشی روانی وجود دارد و به دلیلی کمبود تخت‌های بیمارستانی در بخش‌های روانی، بسیاری از بیماران مدت‌ها در نوبت انتظار به سر می‌برند. اکثر مراکز درمانی نگهداری از این بیماران بسیار قدیمی و فرسوده‌اند. برای مثال بیمارستان روانپزشکی رازی (امین‌آباد) حدود صد سال قدمت دارد. این بیمارستان هزار و ۱۰۰ تخت‌خواب دارد و بزرگ‌ترین مرکز بیماران روانی ایران و خاورمیانه است، اما قطعا برای نگهداری همه بیماران روانی شهر تهران کافی نیست. سرای احسان نیز که مرکز نگهداری از بیماران مزمن روانی است نسبت به سرای سالمندان کهریزک در حاشیه قرار گرفته و کمتر شناخته شده است. این مرکز واقع در روستای نوچمن و جاده قدیم قم است و علاوه بر مرکز امین‌آباد بیماران مزمن روانی را پذیرش می‌کند. هزینه هر بیمار در سرای احسان بین ۵/۱ تا سه میلیون تومان است و یارانه بهزیستی تنها ۵۰۰هزار تومان از هزینه‌های این بیماران را تامین می‌کند. اغلب بیماران روانی نیازمند زمان طولانی‌مدت بستری و مراقبت هستند. مشکلات بیمه‌ای، معیشت و اقتصادی از مسائل مهم بیماران روانی است که آنان را از ادامه درمان منصرف می‌کند و بر اثر وارد آمدن فشارهای مالی و همچنین ناتوانی در انجام مسئولیت‌های کاری و خانوادگی، احوالات روحی و روانی این افراد هر روز وخیم‌تر می‌شود. این بیماران باید تحت پوشش یک نظام حمایت بیمه‌ای مشخص در مراکز درمانی و توانبخشی نگهداری شوند، زیرا برخی از این بیماران و به ویژه بیماران روانی مزمن در تامین هزینه‌های دارویی خود ناتوانند. سیاست‌های درمانی باید تغییر کند و امکان نگهداری این بیماران در منزل و کنار خانواده فراهم شود. در این صورت هزینه خدمات برای هر بیمار بین دو تا پنج برابر کاهش می‌یابد.
کمبود مراکز نگهداری بیماران اعصاب و روان در شهرستان‌ها
مشکل کمبود مراکز درمانی و نگهداری بیماران روانی مختص تهران نیست. برای مثال در استان البرز از دو‌هزار و ۱۴۴ بیمار اعصاب و روان تنها ۸۷۰ نفر در مراکز نگهداری بیماران اعصاب و روان نگهداری و درمان می‌شوند و ۴۵۲ نفر نیز به دلیل کمبود امکانات در نوبت پذیرش این بیمارستان‌ها قرار دارند. ۱۳ مرکز در گیلان، ۱۵ مرکز در کرج و مرکز در فارس، چهار مرکز در اصفهان و… وجود دارد. با توجه به آمار موجود و مقایسه آن با تعداد بیماران روانی در کشور در‌می‌یابیم که تعداد مراکز نگهداری پاسخگوی تعداد این بیماران نیست. شواهد نشان می‌دهد که برخی استان‌ها فاقد مراکز نگهداری بیماران روانی مزمن هستند و در استان‌های مجهز به این مراکز نیز افراد زیادی در نوبت پذیرش باقی مانده‌اند. همچنین مناطق حاشیه‌ای شهرها از خدمات سلامت روان بی‌بهره‌اند.
