تفاوت بین هوش سیال (سیال) و هوش متبلور
قبل از این، تصور بر این بود که هوش مفهوم واحدی است تا زمانی که ریموند کتل (Raymone Cattel) ما را با مفاهیم هوش جاری و متبلور در تحقیق چاپ شده خود در مجله روانشناسی آشنا کرد. دو نوع بیان شده هوش توسط قسمت هایی جداگانه در مغز مدیریت شده و کارکرد های متفاوتی دارند.
هوش جاری چیست؟
هوش جاری یا سیال که با علائم اختصاری Gf مشخص می شود یکی از عوامل مجزا تأثیر گذار بر هوش عمومی است (Charles Spearman). این هوش را با عنوان ظرفیت یادگیری درونی و ذاتی هر فرد تعریف کرده اند. این تیز هوشی به سطح تحصیلات، آموخته ها و تجربیات فرد وابسته نیست.
هوش سیال به توانایی حل مسائل جدید مستقل از آنچه که تاکنون فرا گرفته شده می باشد. توانایی تحلیل مشکلات ، شناسایی الگوها و ارتباط آنها با آنچه که در پس مشکلات وجود دارد، به این هوش مرتبط می شود.
هوش سیال که به آن توانایی استدلال لحظه ای نیز گفته می شود، سیستم پردازش اطلاعات ذهن است. همچنین توانایی حافظه، توجه و تحلیل اطلاعات را نیز مدیریت می کند.
هوش جاری تحت نظارت قشر کمربندی قدامی، قشر پیش پیشانی خلفی و سایر مناطقی که بر حافظه کوتاه مدت و توجه تأثیر می گذارد، قرار دارد. فعالیت هایی که از این هوش استفاده می کنند شامل یادگیری، حل مسئله و شناسایی الگوها می باشند.
نقطه اوج هوش جاری همچون هوش متبلور در دوران کودکی و نوجوانی است. هر چند تا اواخر سالهای بیست سالگی ادامه داشته و بعد از آن رو به کاهش می گذارد. کاهش Gf با انحطاط مخچه سمت راست به علت بالا رفتن سن در ارتباط است.
تمرین نداشتن نیز می تواند یکی از دلایل کاهش هوش سیال باشد. علاوه بر این آسیب و جراحات مغزی نیز می تواند در زوال هوش جاری تأثیر گذار باشد.
کاهش هوش جاری در افراد اوتیسم و آنها که دچار سندرم آسپرگر می باشند معمول است، اگرچه در برخی از مؤلفه های آزمون های هوش سیال نمره خوبی کسب می نمایند.
هوش متبلور چیست؟
هوش متبلور که با نام اختصاری Gc علامت گذاری می شود، مهارت های آموخته شده و ذخیره شده در طول دوره زندگی به شمار می روند.
به طور خلاصه می توان گفت هوش متبلور تمامی اطلاعات باارزشی است که در طول زندگی، از طریق رفتن به مدرسه و یا فعالیت های هر روزه به آنها دست پیدا کرده ایم. چیزهایی است که شما می دانید. این هوش همچنان دراستفاده این اطلاعات و مهارت های رشد یافته در حل مسئله به کار برده می شود.
هوش متبلور همانند حافظه نیست اما در پردازش اطلاعات از طریق حافظه بلند مدت از آن استفاده می کند. این هوش به عمق و وسعت اطلاعات عمومی، لغات و توانایی فرد برای تحلیل با استفاده از کلمات و اعداد شناسایی می شود. هوش متبلور محصول تجربیات تحصیلی و فرهنگی در تعامل با هوش سیال است.
به دلیل این توانایی ها، گفته می شود هوش متبلور توسط هیپوکامپس و در کنار سایر مناطقی در مغز که بر ذخیره سازی و کاربرد حافظه طولانی مدت تأثیر می گذارند، مدیریت می شود.
همچون هوش سیال، هوش متبلور نیز در دوران کودکی رشد می کند. اگرچه این رشد به صورت مرحله ای اتفاق می افتد اما زمان حداکثر آن مشخص نیست. در مقایسه با هوش سیال، هوش متبلور در بزرگسالی نیز ارتقا پیدا می کند. در واقع در طی سالها تثبیت می شود تا زمانی که پس از ۶۵ سالگی رو به زوال می نهد.
اگرچه هوش متبلور همچون خلاصه از آنچه که فرد در طی سالیان فرا گرفته می باشد ، اما می تواند تغییر پیدا کرده و یا اصلاح شود. هر چیز تازه ای که فرد یاد می گیرد می تواند به هوش متبلور اضافه شود. به عبارت دیگر، فرد می تواند علمی را که مورد نیاز است اضافه کرده، کم کند و یا آن را ارتقا دهد. این دو نوع هوش با هم در ارتباط بوده و بسیاری از آزمون های اندازه گیری هوش فرد، هر دو آنها را اندازه می گیرند. به عنوان مثال، آزمون هوش بزرگسالان وکسلر (WAIS) نمره هوش فرد را بر اساس ترکیبی از این دو می سنجد.
ارتباط بین هوش سیال و متبلور
همانطور که این دو نوع هوش به یکدیگر وابسته هستند، اما به راه های گوناگونی با هم ارتباط دارند. هوش متبلور بر هوش جاری تأثیر نمی گذارد، اگرچه هوش جاری ارتقا یافته می تواند هوش متبلور را تغییر دهد. در واقع، افراد با درجات بالای هوش جاری اطلاعات بیشتری را در زمان کوتاه تری دریافت می کنند. با توجه به این نتایج، می توان نتیجه گرفت که ظرفیت یادگیری بالاتر می تواند تأثیر مثبتی بر توانایی یادگیری فرد داشته باشد.
تیم تخصصی سایک نیوز
https://en.wikipedia.org/wiki/Fluid_and_crystallized_intelligence
http://study.com/academy/lesson/two-types-of-intelligence-fluid-and-crystallized-intelligence.html