دوره نوجوانی یکی از مهمترین دوران زندگی هر انسانی است، دوران کشف و بازسازی هویت خود و جنس مقابل. نوجوان با تجربه بلوغ یا در آستانه ی آن بتدریج علاقه مند می شود تا ویژگی ها، شباهت ها و تفاوت های جنس مقابل خود را از زاویه ای دیگر کشف و با خود مقایسه کند. این جستجو و تعاملِ طبیعی بسیاری از اوقات به روابطی منجر می شود که متناسب با حال و هوای این دوران سرشار از شوریدگی و هیجان است، اما کوتاه و فاقد استحکام لازم.
روابط دوران نوجوانی صرفا تمرینی برای دوران بزرگسالی ست و به دلیل فقدان یک پایه ی شناختی صحیح و محکم معمولا دوام نمی آورد؛ البته بابت این ویژگی باید سپاسگزار باشیم، اما در مواجهه با نوجوانی که این شوریدگی را تجربه می کند، چه باید بکنیم؟
آیا باید به او بگوییم که این روابط مهم یا واقعی نیست و بعدا پشیمان می شود یا … ؟! اگر رابطه ای که نوجوان برقرار کرده، چه یکسویه و چه دوطرفه؛ ابعاد عاطفی پیدا کرد و در ادامه قطع شد؛ ما بعنوان والدین چه موضعی باید داشته باشیم، ابتدا راهکارهای این موضوع را بررسی می کنیم و سپس به پیش نیازها می پردازیم:
به رسمیت شناختن احساسات
اینکه این رابطه از نظر شما چقدر سطحی ست، دلیل نمی شود که برای فرزندتان نیز همینطور باشد. سعی کنید احساسات خودتان را از ماجرا جدا کنید. شما ممکن است عصبانی، دستپاچه یا نگران آسیب دیدن فرزندتان باشید؛ یا اینکه کل ماجرا برایتان بی اهمیت باشد؛ به این معنا که فکر می کنید این یک شکست عاطفی آنقدرها جدی و مهم نیست. اما یادتان باشد که شما با احساسات او طرف هستید و این عواطف واقعی و مهم هستند.
همدلی و پذیرش احساسات الزاماً تایید رابطه یا رفتارش نیست. در چنین شرایطی به او بگویید: “من هم اگر جای تو بودم، همین قدر ناراحت و آزرده می شدم.” و یا اینکه ” من هرچقدر هم سعی کنم نمی توانم درک کنم که تو چقدر ناراحتی.”
سرزنش نکنید
سعی نکنید از موقعیت پیش آمده به نفع مواضع خودتان استفاده کنید. بخصوص از گفتن جملاتی مانند “می دانستم عاقبت همین میشود”، “به تو گفته بودم” یا “مثل روز برایم روشن بود ” و … پرهیز کنید. حتی در چنین شرایطی طرف مقابل را هم زیر سوال نبرید. به نوجوان و خودتان فرصت بدهید که این دوران بگذرد؛ بعدا هر دو حرف های بیشتری برای گفتن خواهید داشت.
سین جیم نکنید
خودتان را به جای فرزندتان گذاشته و سعی کنید دوره ی نوجوانی تان را به خاطر بیاورید. از خودتان بپرسید اگر من جای او بودم چه احساسی داشتم و دلم می خواست چه رفتاری با من بشود. در شرایط فعلی قطعا او به حمایت شما نیاز دارد، اما در عین حال باید طوری رفتار کنید که او شما را بپذیرد و به خلوتش راه بدهد، نه اینکه شما به زور وارد خلوت او بشوید. به او بگویید: “اگر دوست داشتی با من حرف بزنی، من کنارت هستم.” اگر با شما صحبت کرد، فقط گوش بدهید و همدلی کنید (نصیحت، سرزنش یا آموزش را بگذارید برای بعد!) و اگر می خواست تنها باشد، این فرصت را به او بدهید، اما نادیده اش نگیرید؛ نوجوان ممکن است در چنین شرایطی تصمیم نامعقولی بگیرد.
تاب بیاورید!
گفتیم که این تجربه برای یک نوجوان همانقدر واقعی ست که برای یک بزرگسال، بنابراین نوجوان ها نیز در مواجهه با شکست یک پروسه ی چهار مرحله ای را طی میکنند؛ انکار، خشم، غم و سرانجام پذیرش. به او کمک کنید تا این مراحل را به سلامت طی کند. نوجوان درهر مرحله ای ممکن است رفتارهای متفاوتی داشته باشد. شما و اطرافیان به عنوان حلقه ی حمایتی فرزندتان باید این احساسات و هیجانات را تاب بیاورید؛ چه خشم و عصبانیت باشد و چه غم و اندوه فراوان.
برنامه ریزی کنید!
وقتی کمی تب و تاب فرزندتان فرو نشست، سعی کنید با یک برنامه ریزی درست به او کمک کنید تا تمرکزش را از روی موضوع بردارد و دوباره به زندگی عادیش برگردد. در مورد برنامه هایی که قصد ترتیب دادنش را دارید، حتما با او مشورت کنید؛ اگر مایل است حال و هوایش را عوض کند ولی در عین حال خلوت خودش را هم داشته باشد، حمایتش کنید. در نهایت اگر دوره ی سوگواری برای رابطه ی از دست رفته طولانی شد، با یک مشاور صحبت کنید. البته یادتان باشد پذیرش ماجرا با فراموش کردن آن یکی نیست. بخصوص خروج کامل از یک تجربه ی عاطفی با توجه به سابقه ی آن معمولا شش ماه طول میکشد. اما این به معنای اینکه نوجوان بعد از یک ماه هنوز در مراحل قبلی مانده باشد، نیست.
پیش از واقعه
با خواندن این مطلب احتمالا متوجه شده اید که برای یک حمایت موفقیت آمیز باید از قبل آماده بود. درواقع یکی از مهمترین عواملی که امکان کنترل و حمایت از فرزندمان را در چنین شرایطی فراهم میکند؛ وجود ارتباط و همراهی با اوست که در طول زمان و بتدریج میسر می شود. برای برقراری این رابطه و حمایت در برابر چنین تجربه هایی چه اقداماتی می توانیم انجام دهیم:
گفتگو کنید
اگر می خواهیم نفوذ مثبتی روی فرزندانمان داشته باشیم، لازم است ابتدا یک رابطه ی مثبت، صمیمانه و پویا با آنها برقرار کنیم. تا آنجا که می توانید با فرزندتان در تماس و گفتگو باشید. در این گفتگوها همیشه از موضع برتر وارد بحث نشوید. نگویید: “تو نمی فهمی!” بگویید: “شاید من اشتباه می کنم، کمک کن که متوجه بشوم.” اگر جایی به این نتیجه رسیدید که در اشتباه هستید، بپذیرید و اگر در مورد موضوعی تردید داشتید، فرصت بخواهید تا بیشتر فکر کنید. این سبک گفتگو به برقراری و تداوم یک رابطه ی پویا و مثبت بین شما و فرزندتان کمک می کند.
آگاهی بدهید
هرگز احتمال اینکه نوجوان شما درگیر یک رابطه ی عاطفی بشود را نادیده نگیرید. پیش از اینکه چنین اتفاقی بیفتد، درباره ش با او صحبت کنید. به او بگویید که اگر چنین تجربه ای داشت، کاملا طبیعی است و می تواند روی کمک شما حساب کند. اما در عین حال درباره ی خطرات این رابطه یا ملزوماتش هم او را آگاه کنید.
مرز بگذارید
معمولا رابطه ی نوجوان با نوجوان بیشتر یک تجربه محسوب می شود و تا زمانی که در چهارچوب خانواده و اخلاق می گنجد، مشکل خاصی به وجود نمی آورد. اما وقتی نوجوانی اعم از دختر یا پسر با فردی بزرگتر از خودش ارتباط برقرار می کند، بیشتر باید نگران این رابطه باشیم. بخصوص وقتی این رابطه در معرض دید خانواده نباشد یا از گفتگوی صرف خارج شده و ابعاد جدی تری پیدا کرده باشد. در چنین شرایطی و حتی قبل از آن در مرحله ی آگاهی بخشی باید این مرزها را برای نوجوان تعیین و روشن کنید.
احترام بگذارید
یکی از مهمترین عواملی که نوجوان را از آسیب های چنین روابطی دور نگه می دارد؛ علاوه بر رابطه ی خوب والدین با نوجوان،عزت نفس بالای خود او است.
برای اینکه فرزندتان از عزت نفس بالایی برخوردار باشد، به او احترام بگذارید و آموزش بدهید که چطور می تواند در روابطش با دیگران، برای آنها مرز تعیین کند و اجازه ندهد مورد آسیب و بی احترامی قرار بگیرد. عزت نفس درونی یکی از مهمترین عواملی است که فرزند شما را حتی در غیاب شما در امان نگاه می دارد. ضمن اینکه ارزشهای لازم را در چارچوب یک گفتگوی منطقی و مستدل به آنها منتقل کنیم. این ارزش ها تا حد زیادی مرزهای برقراری یک رابطه ی سالم و موجه را برای نوجوان مشخص می کند.
