سایک نیوز: در شرایط کنونی جامعه ایران که با مجموعهای از چالشهای اقتصادی، اجتماعی، روانی و فرهنگی مواجه است، بازخوانی و احیای آیینها و سنتهای کهن میتواند نقش مهمی در تقویت همبستگی اجتماعی و افزایش تابآوری فردی و جمعی ایفا کند. یکی از مهمترین این آیینها، جشن یلدا است؛ شبی که قرنهاست در فرهنگ ایرانی بهعنوان نماد نور، امید، پیوند خانوادگی و غلبه روشنایی بر تاریکی شناخته میشود. یلدا صرفاً یک مناسبت تقویمی یا یک دورهمی ساده نیست، بلکه سرمایهای فرهنگی است که در شرایط دشوار امروز میتواند به جامعه ایران کمک کند تا بخشی از فشارهای روانی و اجتماعی را کاهش دهد و حس معنا، پیوستگی و امید را تقویت کند.
یلدا و تقویت همبستگی اجتماعی
یکی از مهمترین کارکردهای یلدا در شرایط کنونی، تقویت پیوندهای اجتماعی و خانوادگی است. جامعه ایران در سالهای اخیر، به دلایل مختلف از جمله مشکلات اقتصادی، مهاجرت، شکافهای نسلی و تغییر سبک زندگی، با نوعی گسست در روابط اجتماعی مواجه شده است. یلدا فرصتی فراهم میکند تا اعضای خانواده، حتی برای ساعاتی کوتاه، کنار یکدیگر بنشینند، گفتوگو کنند و تجربهای مشترک بسازند.
این گردهماییها، هرچند ساده و کمهزینه، میتوانند احساس تعلق و امنیت روانی را افزایش دهند. در زمانی که بسیاری از افراد احساس تنهایی، بیپناهی یا فرسودگی روانی دارند، همین ارتباطهای انسانی میتواند نقش سپر روانی را ایفا کند. یلدا یادآور این نکته است که انسان، حتی در سختترین شرایط به تنهایی زندگی نمیکند و پیوند با دیگران بخشی از قدرت اوست.
کاهش فشار روانی و افزایش امید
شرایط کنونی جامعه ایران با افزایش اضطراب، ناامیدی و نگرانی نسبت به آینده همراه است. فشارهای اقتصادی، عدم قطعیت و اخبار منفی مداوم، سلامت روان بسیاری از افراد را تحت تأثیر قرار داده است. در چنین فضایی، یلدا میتواند کارکردی روانشناختی داشته باشد.
نماد اصلی یلدا، «طولانیترین شب سال» و در عین حال «آغاز بلندتر شدن روزها» است. این مفهوم نمادین، پیامی عمیق برای جامعه امروز دارد: حتی طولانیترین و تاریکترین شبها نیز پایان مییابند. بازگویی این معنا، چه از طریق شعرخوانی حافظ، چه از طریق قصهگویی بزرگان خانواده، میتواند امید به آینده را زنده نگه دارد و به افراد کمک کند تا شرایط دشوار را موقتی و قابل عبور ببینند.
یلدا و بازسازی هویت فرهنگی
در دنیای امروز که جهانیشدن و تحولات سریع فرهنگی، هویتهای محلی و ملی را با چالش مواجه کرده است، یلدا بهعنوان بخشی از هویت فرهنگی ایرانیان اهمیت ویژهای دارد. حفظ و بازآفرینی این آیین، بهویژه برای نسل جوان، میتواند به تقویت حس ریشهداری و تداوم تاریخی کمک کند.
در شرایطی که بخشی از جامعه دچار سردرگمی هویتی است، یلدا یادآور پیشینهای چند هزار ساله است که در آن، مردم ایران با وجود جنگها، بحرانها و تغییرات، فرهنگ خود را حفظ کردهاند. این آگاهی تاریخی میتواند اعتمادبهنفس جمعی را افزایش دهد و به جامعه نشان دهد که عبور از بحران، بخشی از تجربه زیسته ایرانیان بوده است.
یلدا و ترویج سادگی و همدلی
یکی از آسیبهای اجتماعی امروز، فشار مصرفگرایی و مقایسههای اجتماعی است که بهویژه در مناسبتها تشدید میشود. یلدا، اگر به روح اصلی خود بازگردد، میتواند الگویی از سادگی و همدلی ارائه دهد. فلسفه یلدا بر دورهمبودن و گفتوگو است، نه تجمل و هزینههای سنگین.
در شرایطی که بسیاری از خانوادهها توان برگزاری مراسم پرهزینه را ندارند، تأکید بر جنبههای غیرمادی یلدا میتواند احساس شرم یا محرومیت را کاهش دهد و به جای آن، ارزشهایی چون همدلی، مشارکت و درک متقابل را برجسته کند. حتی یک جمع کوچک با چای و قصه میتواند معنای واقعی یلدا را زنده نگه دارد.
نقش یلدا در گفتوگوی بیننسلی
شکاف بین نسلها یکی از مسائل مهم جامعه امروز ایران است. یلدا فرصتی کمنظیر برای گفتوگوی بیننسلی فراهم میکند. حضور سالمندان، روایت خاطرات گذشته، خواندن شعر و انتقال تجربههای زندگی، میتواند پلی میان نسلها بسازد.
این گفتوگوها به جوانترها کمک میکند تا دیدی عمیقتر نسبت به زندگی، صبر و تابآوری پیدا کنند و در عین حال، به سالمندان احساس دیدهشدن و ارزشمندی میدهد. در جامعهای که گاه صدای نسلها از یکدیگر فاصله گرفته، یلدا میتواند فضایی امن برای شنیدن و فهم متقابل ایجاد کند.
در مجموع، یلدا در شرایط کنونی جامعه ایران فراتر از یک سنت یا جشن ساده است. این آیین کهن میتواند بهعنوان ابزاری فرهنگی برای تقویت همبستگی اجتماعی، کاهش فشار روانی، بازسازی هویت فرهنگی و افزایش امید به آینده عمل کند. اگر جامعه ایرانی بتواند یلدا را با نگاهی آگاهانه و متناسب با شرایط امروز بازتعریف کند، این شب میتواند به نمادی از مقاومت نرم فرهنگی و تابآوری اجتماعی تبدیل شود؛ شبی که یادآوری میکند حتی در تاریکترین زمانها، نور در راه است.
