سوءمصرف الکل و مواد مخدر اثر مستقیم بر تغییر بیان ژن در مناطقی از مغز دارد که در حافظه و واکنش به پاداش دخیل است.
عملکرد بسیاری از افراد پاداش‌محور است. وقتی گرسنه‌اید، مغز غذا را تعبیر به پاداش می‌کند. اما مواد اعتیادآور مانند الکل و مواد مخدر ممکن است مسیرهای طبیعی پاداش در مغز را از بین ببرند و به هوس‌های تحمل‌ناپذیر و کاهش کنترل وسوسه منجر شود.
به نقل از ایندیپندنت، کارلا کاون، استاد علوم اعصاب در دانشگاه براون، در مقاله‌ای که در وبسایت کانورسیشن منتشر شده است، می‌نویسد یک تصور اشتباه رایج این است که اعتیاد نتیجه ضعف اراده است. اما پژوهش‌های یک دهه اخیر نشان داده است که اعتیاد زمینه زیست‌عصبی و ژنتیکی قوی دارد.
اثر الکل و مواد مخدر بر فعالیت مغز
هر سلول مغز کد ژنتیکی دارد که در رشته‌های بلند دی‌ان‌ای ذخیره شده است. برای اینکه تمام دی‌ان‌ای در سلول جا شود، باید دور پروتئینی موسوم به هیستون پیچیده شود. قسمت‌هایی که دی‌ان‌ای باز می‌شود حاوی کدگذاری‌های ژنی فعال برای پروتئین‌هایی است که کارکردهای مهمی در سلول دارند.
وقتی فعالیت ژن تغییر می‌کند، پروتئین‌هایی که سلول‌های شما تولید می‌کنند نیز تغییر می‌کند. چنین تغییرهایی می‌تواند از یک ارتباط عصبی در مغز تا نحوه رفتار را شامل شود. این موضوع نشان می‌دهد در حالی که ژن‌ها بر نحوه رشد مغز تاثیر می‌گذارند، اینکه کدام ژن‌ها هنگام یادگیری چیزهای جدید روشن یا خاموش می‌شوند فرایندی پویا است.
داده‌هایی که اخیرا از آزمایش روی نمونه‌های حیوانی به دست آمده است، نشان می‌دهد که سوءمصرف الکل و موادمخدر اثر مستقیم بر تغییر بیان ژن در مناطقی از مغز دارد که در حافظه و واکنش به پاداش دخیل است.
مواد اعتیادآور به شیوه‌های زیادی می‌توانند بیان ژن را تغییر دهند. آن‌ها می‌توانند در پروتئین‌هایی که به دی‌ان‌ای می‌چسبند تا ژن‌ها را خاموش و روشن کنند و قسمتی از دی‌ان‌ای که باز می‌شود تغییر ایجاد کنند. مواد اعتیادآور می‌توانند فرایند خواندن و ترجمه دی‌ان‌ای به پروتئین و همین‌طور پروتئین‌هایی را تغییر دهند که نحوه مصرف انرژی سلول‌ها را تعیین می‌کنند.
علاوه بر این، الکل، نیکوتین، کوکایین و مواد افیونی مسیرهای پیام‌رسان مهمی را فعال می‌کنند که تنظیم‌کننده‌های مرکزی سوخت‌وساز بدن هستند.
تغییر فعالیت ژنی مغز با سبک زندگی
نحوه‌ای که مواد اعتیادآور عملکرد سلول را تغییر می‌دهند پیچیده است. نسخه ژنی که با آن متولد می‌شوید ممکن است پیش از تبدیل به پروتئینی کاربردی، دستخوش تغییر شود از جمله با قرارگیری در معرض الکل و مواد مخدر. بنابراین تغییر بیان ژن در مغز دائمی نیست، می‌توان با دارو و تغییر سبک زندگی آن را اصلاح کرد.
بسیاری از داروهای تجویزی رایج برای اختلال‌های روان نیز بر بیان ژن اثر می‌گذارند. داروهای ضدافسردگی و داروهای تثبیت‌کننده خلق ممکن است نحوه بیان ژن را تغییر دهند.
سبک زندگی نیز ممکن است بر بیان ژن مغز تاثیر بگذارد، گرچه پژوهشگران هنوز نمی‌دانند آیا می‌توانند تغییراتی را که مواد اعتیادآور ایجاد کرده‌اند اصلاح کنند یا نه.
مراقبه(مدیتیشن) عمیق، حتی پس از فقط یک روز، بر تنظیم ژنی مغز تاثیر می‌گذارد. یک ماه مراقبه بیان ژن‌های مرتبط با التهاب را کاهش می‌دهد.
ورزش نیز با تغییر هیستون‌ها و ضمایم مولکولی که مستقیم به دی‌ان‌ای می‌چسبند، بیان ژن را عوض می‌کند. این موضوع فعالیت ژن‌های موثر در فعالیت و انعطاف‌پذیری سلول‌های عصبی را افزایش می‌دهد، و در تایید این موضوع است که ورزش یادگیری و حافظه را تقویت می‌کند و خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش می‌دهد.
عوامل بسیاری ممکن است بر زیست‌شناسی مغز اثر عمیقی بگذارد. عدم مصرف الکل و مواد مخدر و انتخاب سبک زندگی سالم به ثبات و سلامت جسم و روان کمک می‌کند.
