حمله پانیک با مجموعه علائم ذهنی، عاطفی و جسمی شناخته می شود. معمولاً این حملات با احساس وحشت، دستپاچگی و ترس شروع می شوند. در اغلب موارد، همزمان با بروز احوال زیر، احساس اضطراب قوت می گیرد:
- درد قفسۀ سینه
- تعریق زیاد
- تپش قلب
- حالت تهوع
- لرز
- تنگی نفس
- مورمور شدن
همزمان با تجربۀ این علائم فیزیکی ناخوشایند، افکار و احساسات ترسناک به سراغ فرد می آید؛ برای مثال، می ترسد که مبادا کنترلش را از دست بدهد، دیوانه شود، کارش به بیمارستان بکشد یا حتی بمیرد. یکی از پیامدهای رایج در حمله پانیک، احساس مسخ شخصیت یا واقعیت است که به موجب آن، فرد احساس می کند از خود و واقعیت جداست.
افراد مبتلا به حملات پانیک روی زمان بروز علائم کنترل ندارند. این حملات در افرادِ مبتلا به اختلال پانیک به صورت ناگهانی، بدون هشدار قبلی یا بدون علت مشخص ظاهر می شود. کسانی که به یک چیز خاص فوبیا دارند، فقط زمانی دچار حملۀ پانیک می شوند که در معرض آن چیز قرار بگیرند اما گاهی محرک ترسناک غیر قابل اجتناب است.
حمله پانیک زمان و مکان نمی شناسد. بنابراین، ممکن است بعضی از افراد وارد عمل شوند تا به فردی که دچار حمله شده کمک کنند. در واقع این کار از روی لطف و مهربانی است تا فرد این علائم چالش برانگیز را پشت سر بگذارد. گاهی دوست، آشنا یا حتی غریبه از روی خیرخواهی قصد کمک دارند اما با گفتن حرف اشتباه، حال طرف مقابل را بدتر می کنند.
هنگام حمله پانیک به بیمار نگویید فقط آروم باش
اگر به کسی که دچار حمله پانیک شده بگویید: «آرام باش»، در واقع طوری رفتار می کنید انگار فرد کاملاً روی علائم خود مسلط است. در صورتی که اگر فرد می توانست آرام شود و جلوی حمله پانیک را بگیرد، خب همین کار را می کرد.
شاید فکر کنید با زدن این حرف حواسش را پرت می کنید ولی در واقعیت، این حرف باعث می شود فرد نسبت به علائم آگاه تر شود و بیشتر به آن ها فکر کند.
به جای این حرف، در عمل سراغ روش هایی بروید که حین حمله پانیک او را آرام می کند. مثل:
- تنفس عمیق
- تخیل فعال
- ریلکسیشن
- تجسم
به کمک این روش ها، حواس طرف مقابل را پرت می کنید و در عین حال به او احساس امنیت می دهید. در این حالت، فرد احساس می کند او را درک می کنید.
نگویید دلیلی نداره بترسی
به احتمال زیاد، کسی که دچار حمله پانیک شده می داند که دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. در حمله پانیک، واکنش جنگ یا گریز در مغز فعال می شود؛ که ذهن و بدن را وادار می کند تا برای خطر واقعی یا خیالی آماده شود.
پس حتی اگر فرد در معرض خطر واقعی نباشد، باز هم نمی تواند جلوی حمله را بگیرد. تأکید روی بی پایه و اساس بودن ترس به اضطراب او دامن می زند.
به جای اینکه به فرد یادآوری کنید که خطری او را تهدید نمی کند، به او قوت قلب بدهید. با لحن آرام به او یادآوری کنید که کنارش هستید.
هنگام حمله پانیک به بیمار نگویید خجالت بکش
با این حرف فقط نشان می دهید که چقدر بی ملاحظه و بی عاطفه هستید. تلاش برای کنترل حمله پانیک در مکان عمومی به اندازۀ کافی شرم آور هست، پس لازم نیست این نکته را به فرد گوشزد کنید.
به جای سرزنش، روی نقاط قوت فرد تمرکز کنید. به او نشان دهید که کنارش هستید و دلیلی برای خجالت وجود ندارد. فرد به اندازۀ کافی احساس حقارت می کند، پس بهترین راه حل این است که مثبت و خوش بین بمانید.
از جملات زیر استفاده کنید:
- «من کنارتم»
- «آفرین. خیلی خوب پیش می ری»
- «از پسش برمی آی»
استفاده از عباراتی که رنگ و بوی حمایت و پشتیبانی دارد به کسی که دچار حمله پانیک شده کمک می کند تا در این شرایط حساس و بغرنج، اعتماد به نفس خود را باز یابد.
نگویید زیادی بزرگش کردی
با همین چند کلمه به راحتی می توانید ته دل فرد را خالی کنید. مقابله با علائم ناخوشایند به اندازۀ کافی دشوار هست ولی وقتی دیگران تجربۀ فرد را بی اهمیت و ناچیز جلوه دهند، همه چیز ده برابر می شود.
در حمله پانیک، فرد با مجموعه علائم واقعی رو به روست. پس نباید آن را با واکنش عاطفی اشتباه بگیرید که تحت کنترل و اختیار فرد است. حمله پانیک برای فردِ مبتلا به اضطراب ترسناک است، پس اگر بگویید که زیادی شلوغش کرده، دیرتر آرام می شود.
در عوض، سعی کنید به طرف مقابل اطمینان خاطر دهید و خیالش را راحت کنید. به کمک روش های زیر، بهتر به نتیجه می رسید:
- برای هواخوری بیرون بروید
- به او کمک کنید یک جای ساکت و آرام پیدا کند
- داخل خانه، در یک محیط امن بمانید. جایی که حواس فرد را پرت نمی کند.
- او را از دیگران دور کنید
گاهی کلمات مناسب را پیدا نمی کنید یا با دیدن علائم فرد، ترس به جانتان می افتد. در این شرایط، در سکوت کنار او بمانید تا حمله پانیک فروکش کند.
