اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD)می تواند علائمی فراتر از کمبود توجه و تمرکز ایجاد کند.
اگر اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)درمان نشود ممکن است به صورت فاکتورهای بیولوژیکی و محیطی ظاهر شود و در بسیاری از جنبه های روزمره ی زندگی فرد مشکلاتی ایجاد کند. این موضوع روابط افراد بیمار با دیگران را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.
بر اساس گزارش انجمن روانپزشکی آمریکا احتمال ابتلا به این بیماری در کودکان حدود ۸.۴% و در بزرگسالان حدود ۲.۵% می باشد.
بر طبق تخمین موسسه ملی سلامت آمریکا ممکن است این اعداد و ارقام بیشتر از گزارشات موجود باشد. به عنوان یکی از دلایل این ادعا می توان به عدم تشخیص بیش فعالی در بسیاری از نوزادان دختر و زنان بالغ اشاره کرد.
شناخت علائم بیش فعالی در بزرگسالان به جهت استفاده از روش های درمانی مناسب، بسیار حائز اهمیت است. برای شناخت این علائم به مطالعه ی این مقاله ادامه دهید.
آشفتگی و بی نظمی
گاهی اوقات زندگی برای همه چالش برانگیز می شود. اما فرد مبتلا به بیش فعالی زندگی چالش برانگیزتری را تجربه می کند. این موضوع موجب بروز مشکلاتی در زندگی می گردد.
ممکن است یک فرد بالغ مبتلا به بیش فعالی از داشتن مهارت های مرتبط با نظم و سازماندهی بی بهره باشد؛ مسائلی که روی اولویت بندی منطقی وظایف و مسئولیت ها تاثیر بسزایی دارد.
مسائل مربوط به برقراری ارتباط
بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی اغلب ممکن است در برقراری ارتباط در محیط های شغلی و روابط عاطفی یا عاشقانه دچار مشکلاتی شوند.
برخی از ویژگی‌هایی که موجب بروز اختلال در روابط این بیماران می گردد عبارتند از:
- بی توجهی
- خستگی
- شروع صحبت همزمان با بقیه (بدون توجه به اینکه فرد مقابل در حال حرف زدن است)
در نتیجه فردی با بیماری بیش فعالی احتمالاً مشخصه های زیر را دارا می باشد:
- بی تفاوت
- بی مسئولیت
- بی توجه
عدم تمرکز
یکی از علائم بسیار مهم بیش فعالی مربوط به عدم تمرکز است که به هیچ وجه نمی توان آن را نادیده گرفت. عدم تمرکز در این بیماری به اندازه ای است که مفاهیم دیگری را نیز پوشش داده و موجب بروز مشکلاتی در رفتار فرد می گردد:
- حواس پرتی
- عدم توانایی گوش سپردن به سخنان دیگران
- نادیده گرفتن جزئیات مسائل
- عدم توانایی در انجام و اتمام کارها یا پروژه ها
بی قراری و اضطراب
به عنوان یک بزرگسال مبتلا به بیش فعالی، احساس می کنید موتور داخلی شما خاموش نمی شود.
عدم توانایی در انجام یک کار اشتیاق شما را برای ادامه ی حرکت از بین می برد و منجر به ناامیدی شما می شود. این احساس در شما ایجاد بیقراری کرده و در نتیجه به ناامیدی و اضطراب منتهی می گردد.
اضطراب علامتی بسیار رایج در بیش فعالی بزرگسالان است، چرا که ذهن بیمار به مرور کردن اتفاقات نگران کننده و موضوعات استرس زا تمایل دارد.
علائمی چون بی قراری و اضطراب در بزرگسالان نیز مانند کودکان از نشانه های فیزیکی محسوب شده و شامل ناآرامی و یا تکان خوردن مداوم فرد می باشد.
یک بزرگسال مبتلا به بیش فعالی ممکن است با مشخصه های زیر ظاهر شود:
- به طور مداوم درحال تکان دادن خود است
- دست و پایش را تکان می هد و با آن ها ضرب می گیرد
- مدام در صندلی خود جابجا می شود
- ثابت نشستن برایش دشوار است
مشکلات عاطفی
وقتی به بیماری بیش فعالی مبتلا باشید زندگی برایتان چالش برانگیز خواهد بود، گویی احساساتتان دائماً در حال تغییر است، به راحتی خسته می شوید و به همان میزان هیجان زده می شوید.
شکست های کوچک برایتان غیرقابل تحمل به نظر می رسند و باعث تغییر خلق و خویتان می شوند. اگر مشکلات عاطفی شما مورد بررسی قرار نگیرند، ممکن است روابط شخصی و کاریتان پیچیده تر شود.
دست نکشیدن از انجام یک کار خاص
افراد مبتلا به بیش فعالی اغلب به راحتی حواسشان پرت می شود. اما بر اساس تحقیقات معتبر انجام یافته در سال ۲۰۱۹، رفتار و خصوصیت دیگری نیز در این افراد به نام Hyperfocus یافت شده است؛ این مشخصه در اصطلاح عامیانه به معنای گیر دادن به فعالیتی است که فرد به آن علاقه دارد و به شکلی آگاهانه و هوشیارانه مدتی طولانی به انجام آن پرداخته و دست از انجام آن نمی کشد.
یک فرد مبتلا به بیش فعالی چنان غرق در انجام کارهای خود می شود که از دنیای اطرافش بی خبر می ماند.
این بند کردن به یک فعالیت خاص باعث از دست دادن زمان و نادیده گرفتن اطرافیان می شود. این موضوع گاهی منجر به سوء تفاهم در رابطه ی این اشخاص می گردد.
مشکلات مدیریت زمان
این مشکل شبیه به مشکل آشفتگی و بی نظمی است. بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی اغلب قادر به مدیریت زمان خود نیستند. آنها ممکن است:
- انجام وظایف خود را به تعویق بیندازند
- در مراسم ها دیرتر از بقیه حضور یابند
- وظایفی را که به نظرشان کسل کننده است، نادیده بگیرند
این افراد عموماً نمی توانند بر روی آینده یا گذشته تمرکز کنند – غالباً زمان “حال” برای افراد مبتلا به بیش فعالی از اهمیت بیشتری برخوردار است.
فراموشی
گاهی اوقات فراموش کردن بعضی چیزها امری کاملاً طبیعی است، اما افراد مبتلا به بیش فعالی بیشتر دچار فراموشی می شوند. این مسئله شامل فراموشی مسائل روزمره زندگی و یا فراموش کردن تاریخ ها و رویدادهای مهم می باشد.
گاهی اوقات فراموشی فرد را آزار می دهد، اما نه در حدی که باعث بروز مشکلات جدی شود؛ اما در مواقعی حتی امکان دارد فراموشی منجر به مشکلات و اختلالات بسیاری گردد.
مهمترین نکته این است که فراموشی می تواند روی شغل و روابط فردی بیمار تأثیر بگذارد.
افرادی که با علائم و نشانه های بیش فعالی آشنا نیستند این نوع فراموشی را با بی دقتی یا کم هوشی اشتباه می گیرند.
رفتارهای تکانشی
تکانشگری در یک فرد مبتلا به بیش فعالی می تواند به صورت های مختلفی ظاهر شود، از جمله:
- قطع کردن حرف دیگران در حین مکالمه
- رفتارهای نامناسب اجتماعی
- عجله در انجام وظایف محوله
- رفتار کردن بدون توجه به عواقب آن کار
عادات مرتبط با خرید کردن یک فرد اغلب نشانه خوبی برای تشخیص بیش فعالی است. یکی از مطالعات سال ۲۰۱۵ رشد روانی- اجتماعی تعدادی نوجوان اهل شمال نیویورک را که به صورت رندوم انتخاب شده بودند مورد بررسی قرار داد. محققان در نتیجه ی این پروهش دریافتند خریدهای ناگهانی و برنامه ریزی نشده، به ویژه اقلامی که فرد قدرت خرید آن ها را ندارد، یکی از علائم رایج بیش فعالی بزرگسالان است.
خود انگاری منفی
بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی اغلب بیش از حد از خود انتقاد می کنند؛ این کار نهایتاً منجر به تصور منفی از خود می شود.
بروز این مسئله تا حدی به وجود مشکلات توجه و تمرکز بستگی دارد که ممکن است روی مدرسه، کار و روابط شخص تأثیر بگذارد.
خودانگاری منفی در بیماران بیش فعالی بزرگسال معمولاً به صورت شکست‌های شخصی یا عدم موفقیت ظاهر می شود که باعث ایجاد حس بدی نسبت به خودشان می گردد.
بی انگیزگی
شما به عنوان بیمار بیش فعالی ممکن است در آن واحد هم برای انجام کاری آماده باشید و هم هیچ انگیزه ای نداشته باشید.
این مسئله در کودکان مبتلا به بیش فعالی شایع است و اغلب تمرکز روی انجام تکالیف مدرسه را برایشان دشوار می کند. ولی ممکن است این مشکل در بزرگسالان نیز دیده شود.
بی انگیزگی همزمان با وجود مشکل آشفتگی و بی نظمی، می تواند انجام هر کاری را برای بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی با دشواری مواجه کند. چرا که ممکن است تمرکز طولانی مدت برای آنها سخت باشد.
احساس خستگی بیش از حد
ممکن است عجیب به نظر برسد که با وجود نشانه ای چون تحرک زیاد و متناقض بودن آن با خستگی، احساس خستگی یکی از مشکلات بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی باشد.
اما وجود چنین علامتی می تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله:
- بیش فعالی
- مشکلات مربوط به خواب که می تواند با بیش فعالی همراه باشد
- تلاش مداوم برای تمرکز که یکی از مشخصه های بیش فعالی است.
- عوارض جانبی داروهای مخصوص این بیماری
علت هر چه که باشد، احساس خستگی می تواند مشکلات توجه و تمرکز را افزایش دهد.
مشکلات جسمانی
افراد مبتلا به بیش فعالی معمولاً نسبت به سلامت جسمی خود بی توجه هستند. آن دسته از علائم بیش فعالی که ممکن است مانع حفظ سلامت جسمانی شما شود عبارتند از:
- آشفتگی
- مشکلات عاطفی
- تکانشگری
- فقدان انگیزه
استرس و اضطراب نیز بر سلامت جسمانی شما تأثیرات منفی دارند.
نادیده گرفتن سلامت جسمانی می تواند به طرق زیر ظاهر شود:
- داشتن یک رژیم غذایی نامناسب و نامتعادل
- ورزش نکردن
- مصرف نکردن داروهای مهم
سوء مصرف مواد
سوء مصرف مواد ممکن است در تمام بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی دیده نشود، اما براساس نتایج تحقیقی که در سال ۲۰۲۱ انجام شد مشخص شد که احتمال مصرف مواد مخدر در افراد مبتلا به این بیماری بیشتر از سایرین است؛ مصرف الکل و استعمال تنباکو یا سایر مواد مخدر از این دست هستند.
این تحقیق ارتباط واضحی را بین سوء مصرف مواد و بیش فعالی مشخص نمی کند. یک نظریه در این مورد این است که افراد مبتلا به بیش فعالی به امید بهبود تمرکز، بهبود کیفیت خواب و رفع اضطراب از بعضی از این مواد مخدر برای خود درمانی استفاده می کنند.
سایر صفات شایع در بیش فعالی
صفات رایج دیگر در میان بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی عبارتند از:
- تغییر مداوم کارفرما
- موفقیت های انگشت شمار شخصی و شغلی
- وجود الگوهای تکراری در زندگی مانند طلاق، به این معنا که اگر یکبار طلاق گرفته اند احتمال طلاق مجدد برایشان وجود دارد.
تست تشخیص بیش فعالی بزرگسالان
برای تشخیص بیش فعالی در تمام افراد، یک تست خاص وجود ندارد. بلکه ابزارهای غربالگری چندگانه ای در دسترس می باشند.
تست بیش فعالی بزرگسالان معمولاً شامل حداقل دو مصاحبه با یک متخصص سلامت روان و یک پزشک عمومی می باشد.
در طول این مصاحبه ها، کارهای زیر انجام می شود:
- ارزیابی علائم فعلی شما و تطابق آن با معیارهای بیش فعالی
- بررسی احتمال وجود شواهدی از علائم بیش فعالی در دوران کودکی
- ارزیابی سلامت روان و هرگونه نشانه های مرتبط با علائم بیش فعالی
“راهنمای تشخیصی- آماری اختلالات روانی، ویراست پنجم (DSM-5)” به سه نوع بیماری بیش فعالی اشاره می کند:
- نوعی که تنها شامل عدم تمرکز و توجه می باشد
- نوعی که تنها شامل تکانشگری است
- نوع تلفیقی (وجود علائم دو نوع ابتدایی به صورت مشترک در یک فرد)
برای تشخیص بیماری بیش فعالی در یک بزرگسال، باید حداقل پنج مورد از علائم مرتبط با یکی از انواع نامبرده شده به مدت حداقل ۶ ماه در شخص دیده شود. بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی تلفیقی باید حداقل پنج علامت از هر دو نوع دیگر را نشان دهند. علاوه بر این ها، این علائم متعدد باید قبل از سن ۱۲ سالگی بروز کنند.
همچنین برای تشخیص بیش فعالی باید هر دو بخش زندگی فرد مورد بررسی قرار گیرد؛ به این معنا که بیش فعالی باید هم بر زندگی شخصی و هم زندگی شغلی فرد تأثیرات منفی بگذارد، نه فقط بر یکی از آن ها!
درمان بیش فعالی بزرگسالان
برای غلبه بر مشکلات این بیماری در بزرگسالان، راه حل های زیادی وجود دارد.
اگر بیش فعالی شما خفیف است، بهتر است از درمان شناختی- رفتاری (CBT) بهره ببرید و با یک متخصص حرفه ای ملاقات کنید. این متخصصان می توانند در موارد زیر به شما کمک کنند:
- نظم دادن به کارها
- طبق برنامه پیش رفتن
- انجام دادن و به پایان رساندن وظایف و فعالیت ها
داشتن برخی عادات مفید نیز به آمادگی بدن شما برای مقابله با چالش های این بیماری کمک می کند. عاداتی همچون:
- مدیریت استرس
- داشتن یک رژیم غذایی متعادل
- داشتن خواب کافی و منظم
دارو نیز ممکن است کمک کننده باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد گزینه های درمانی موجود و بررسی فواید آن ها برای شما، با یک متخصص صحبت کنید.
