سایک نیوز به نقل از مجله بهشتی: انرژی لازم برای عملکردهای ضروری مانند تنفس و هضم غذا، با انجام سوخت و ساز بدن تامین می شود. بدن برای تداوم انجام اینگونه اعمال حیاتی به حداقل میزان کالری دریافتی نیاز دارد، که به آن «مقدار متابولیسم پایه» گفته می شود. عوامل متعددی بر عملکرد متابولیسم بدن تاثیر گذار هستند که از آن جمله می توان به سن، جنسیت، توده ی عضلانی و میزان فعالیت بدنی شخص اشاره کرد.
متابولیسم چیست؟
متابولیسم یک فرآیند شیمیایی است که طی آن خوردنی ها و نوشیدنی ها به انرژی تبدیل می شوند. این عملکرد پیچیده با ترکیب کردن کالری و اکسیژن، انرژی لازم را تامین می کند.
متابولیسم چه می کند؟
حتی زمانی که در حال استراحت هستید، بدن به سوخت و ساز خود ادامه می دهد. بدین شکل انرژی لازم جهت انجام عملکردهای اصلی بدن بطور مداوم فراهم می شود. فعالیت های اولیه ی بدن عبارتند از:
- تنفس
- گردش خون
- هضم غذا
- تولید و ترمیم سلولی
- میزان ترشح هورمونی
- تنظیم دمای بدن
منظور از مقدار متابولیسم پایه چیست؟
مقدار متابولیسم پایه به حداقل کالری گفته می شود که بدن برای انجام عملکردهای اساسی در هنگام استراحت به آن نیاز دارد. این مقدار از فردی به فرد دیگر متفاوت است. مقدار متابولیسم پایه ۶۰ تا ۷۰ درصد انرژی مصرفی بدن را تامین می کند. در فرآیند لاغر شدن، گاهی کاهش وزن در یک نقطه متوقف شده و دیگر ادامه پیدا نمی کند؛ دلیل این موضوع کاهش وزن سریع و کاهش شدید کالری دریافتی می باشد که موجب پایین آمدن میزان متابولیسم پایه می شود.
بقیه انرژی بدن صرف چه چیزی می گردد؟
تنها یک دهم انرژی موجود در بدن صرف تبدیل غذای مصرف شده به سوخت لازم برای بدن می شود. مابقی انرژی، سوخت مورد نیاز برای حرکات فیزیکی بدن را تامین می کند.
آیا متابولیسم روی وزن تأثیر می گذارد؟
بسیاری از مردم ادعا می کنند به دلیل داشتن مشکلاتی در سوخت و ساز بدنشان است که نمی توانند وزن کم کنند؛ در صورتی که سوخت و ساز بدن هر فردی بطور طبیعی با نیازهای آن شخص مطابقت پیدا می کند و به ندرت ممکن است بر کاهش یا افزایش وزن تاثیر مستقیم بگذارد. بطور کلی وزن در صورتی پایین می آید که مقدار کالری سوزی نسبت به میزان کالری دریافتی بیشتر باشد.
تفاوت بین متابولیسم سریع و متابولیسم آهسته چیست؟
بدن فردی که سرعت متابولیسم بالایی دارد، در حالت استراحت نیز مقدار زیادی کالری می سوزاند. اما اگر سرعت متابولیسم پایین باشد، به این معناست که میزان کالری سوزی کمتر است.
متابولیسم سریع لزوماً منجر به لاغری نمی شود. مطالعات انجام شده در این زمینه نشان می دهد اغلب افراد دارای اضافه وزن یا چاقی مفرط، سرعت متابولیسم بالایی دارند. سرعت بالا ی سوخت و ساز به این دلیل است که بدن آن ها برای انجام عملکردهای اولیه و اساسی به انرژی بیشتری نیاز دارد.
چه شرایطی بر متابولیسم تأثیر می گذارد؟
افراد معدودی به دلیل مشکلات غدد درون ریز، نسبت به بقیه ی افراد متابولیسم کندتری دارند. اگر به اختلالاتی که در ادامه ی مطلب نام برده می شوند مبتلا باشید، امکان دارد کالری کمتری بسوزانید و دچار اضافه وزن شوید:
- سندرم کوشینگ
- کم کاری تیروئید
متابولیسم می تواند موجب بروز مشکلات اساسی دیگری نیز بشود. اگر فردی بیش از میزان کالری سوزی خود کالری دریافت کند، دچار اضافه وزن خواهد شد. این مسأله ممکن است منجر به چاقی مفرط و مشکلات متعاقب آن مانند دیابت و دیگر اختلالات مرتبط با متابولیسم گردد.
اختلالات مرتبط با متابولیسم کدامند؟
در اختلالات مرتبط با متابولیسم نحوه ی عملکرد فعالیت آنزیمی و یا مواد مغذی بدن تحت تأثیر یک سری شرایط خاص قرار می گیرند. اختلالات متابولیسمی از والدین به ارث می رسند. اینکه چه مقدار غذا می خورید یا ورزش می کنید عامل بروز اختلالات متابولیسمی نیستند.
انواع اختلالات متابولیسمی ارثی عبارتند از:
- بیماری گوچر
- هموکروماتوز
- بیماری ادرار شربت افرا
- بیماری های میتوکندری
- بیماری تای ساکس
- بیماری ویلسون
چه عوامل دیگری بر متابولیسم یا سرعت متابولیسم تأثیر می گذارد؟
عوامل متعددی بر عملکرد متابولیسم شما تأثیر می گذارند:
- توده ی عضلانی: برای عضله سازی و ماندگاری این عضلات در بدن، به کالری زیادی نیاز است. افرادی که توده ی عضلانی بیشتری دارند، متابولیسم سریع تر و در نتیجه کالری سوزی بیشتری دارند.
- سن: با افزایش سن عضله ها تحلیل می روند و همین موضوع موجب پایین آمدن سرعت متابولیسم می شود.
- جنسیت: بدن آقایان به دلیل داشتن بدن عضلانی تر، استخوان های بزرگتر و چربی کمتر نسبت به بدن خانم ها سوخت و ساز سریعتری دارد.
- ژن ها: ژن هایی که از والدین خود به ارث می برید در اندازه عضلات و توانایی بدن در ساخت توده عضلانی نقش مهمی ایفا می کنند.
- فعالیت بدنی: پیاده روی، دویدن به دنبال بچه های کوچک، بازی تنیس و یا هر فعالیت فیزیکی دیگری منجر به کالری سوزی می شود.
- استعمال دخانیات: نیکوتین موجب تسریع در متابولیسم می شود، بنابراین کالری سوزی بیشتری اتفاق می افتد. این یکی از دلایل اضافه وزن افرادی است که سیگار را ترک می کنند. اما سرطان، فشار خون بالا و گرفتگی عروق کرونری نمونه هایی از عواقب سیگار کشیدن هستند که بسیار مهم تر از مزیت های سوزاندن چند کالری اضافی می باشند.
چگونه می توانم متابولیسم مناسب و کارآمدی داشته باشم؟
اقدامات زیر ممکن است در روند متابولیسم شما مفید واقع شوند:
- هیچ کدام از وعده های غذایی را حذف نکنید: متابولیسم بدن خیلی سریع با میزان کالری دریافتی خود را سازگار می کند؛ در نتیجه کالری کمتری صرف انجام عملکرد اندام های مختلف بدن می نماید. اگر دریافت کالری روزانه را بیش از حد کاهش دهید، بدن برای دریافت انرژی شروع به استفاده از بافت عضلات میکند و با تحلیل رفتن عضلات، متابولیسم کند می شود.
- با خوردن میوه ها و سبزیجات تازه، پروتئین بدون چربی و کربوهیدرات های سالم به سوخت و ساز بدن خود کمک کنید .
- برای عضله سازی تمرینات و ورزش های قدرتی انجام دهید.
- سیگار کشیدن را ترک کنید: ممکن است سرعت متابولیسم شما کمی کند شود، اما با این کار خطر ابتلا به سرطان، انواع بیماری های قلبی و سایر مشکلات را کاهش خواهید داد.
► سوالات متداول
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر یکی از موارد زیر را تجربه کردید با پزشک خود تماس بگیرید:
- خستگی مفرط
- کاهش یا افزایش بدون دلیل وزن
خلاصه و جمع بندی
متابولیسم نقش مهمی در حفظ عملکرد بدن دارد. عوامل مهمی مانند سن، توده عضلانی و فعالیت بدنی می‌توانند در متابولیسم ومیزان کالری سوزی برای تامین انرژی تأثیر بگذارند. درواقع داشتن متابولیسم سریع یا آهسته عامل افزایش یا کاهش وزن نمی باشد. آنچه بر روی وزن افراد تاثیر می گذارد، میزان کالری سوزی نیست بلکه اندازه ی کالری دریافتی آنها است. کاهش شدید کالری دریافتی بر نحوه عملکرد متابولیسم، تأثیر منفی دارد. در مورد راه های کاهش وزن و لاغری با پزشکتان مشورت کنید.
