سایک نیوز به نقل از دانا: یکی از دلایل بسیار مهم پرخاشگری در کودکان یادگیری است. یعنی چنانچه کودکان پدر یا مادری داشته باشند که پرخاشگرانه رفتار می کنند کودکان نیز همانند الگوهای خود، رفتاری پرخاشگرانه خواهند داشت.
دنیای ماشینی امروز با همه ی پیشرفت های خود ، نوع جدیدی از روابط را به ارمغان آورده است، سطح پایین دامنه ی تحمل انسان ها وشیوع رفتار های پرخاشگرانه از جمله ی آن است. این روزها کودکانی را می بینیم که با کوچک ترین ناکامی در رسیدن به اهداف خود دست به پرخاش ورفتار های پرخاشگرانه می زنند، و با این کارها سعی در رسیدن به خواسته های خود دارند. به عبارت دیگر این نوع رفتار ها را به عنوان حربه ای در جهت پیشبرد اهداف به کار می گیرند.
پرخاشگری، رفتاری است که با قصد صدمه رساندن جسمی یا روحی به فرد دیگر یا نابود کردن دارایی افراد صورت می‌گیرد و عمدتاً پرخاشگری‌های کوچک عامل درگیری و منازعات بزرگ می‌شود. شناخته شده‌ترین نوع پرخاشگری، پرخاشگری خشمگینانه است که عموماً با علایمی از برانگیختگی هیجانی همراه خواهد بود.
در این نوشتار سعی داریم در حد توان به بررسی عواملی بپردازیم که به بروز رفتار های پرخاشگرانه در کودکان منجر می شود وراه حل هایی را برای کاهش این نوع رفتارها پیشنهاد دهیم.
علل خشونت و پرخاشگری در کودکان
- الگوپذیری کودکان از والدین
یکی از دلایل بسیار مهم پرخاشگری در کودکان یادگیری است. یعنی چنانچه کودکان پدر یا مادری داشته باشند که پرخاشگرانه رفتار می کند .کودکان نیز همانند الگوهای خود، رفتاری پرخاشگرانه خواهند داشت.
این رفتار توسط کودک یاد گرفته می شود. یعنی کودکان با والدین خود همانند سازی می کنند و فرایند همانند سازی کاملاً ناخودآگاه صورت می پذیرد.
نکته دیگر این که حتماً لازم نیست والدین با خود کودک پرخاشگری کرده باشند، کودکان از طریق مشاهده ی رفتارهای خشونت بار پدر ومادر خود با افراد دیگر نیز این گونه رفتار ها را یاد می گیرند.
بر این نکته می توان تأکید کرد که کودکان با چشمان خود می آموزند ودر صورتی که رفتار پرخاشگرانه را به صورت غیر مستقیم هم مشاهده کنند یاد می گیرند.
- ناکامی در رسیدن به اهداف
ناکامی یکی از مسائلی است که به پرخاشگری می انجامد. وقتی کودک به هدف خود دست‌نمی یابد یکی از رفتارهایی که از او سر می زند پرخاشگری است. ناکامی در رسیدن به هدف باعث می شود تا کودک به پرخاشگری روی بیاورد تا به این وسیله بتواند ناراحتی خود را اعلام کند.
- اضطراب
کودکان مضطرب نمی توانند کودکان با رفتار آرام باشند. آنها رفتارهایی پرخاشگرانه از خود بروز می دهند. به عبارت دیگر اضطراب عاملی می شود که کودک نتواند آرامش لازم را داشته باشد و با هر اتفاق کوچکی دچار ناراحتی می شود که این ناراحتی ها را به صورت رفتار های پرخاشگرانه از خود بروز می دهد.
- نمایش خشونت در رسانه‌ها
رسانه‌ها، عامل موثری در رشد و تحول سیستم‌های ارزشی و شکل‌دهنده رفتار هستند. تحقیقات مربوط به تاثیر رسانه‌ها بر کودکان و نوجوانان، نشان داده‌اند که این کودکان ترس از خشونت ندارند و به تدریج می‌پذیرند که خشونت راهی برای حل مشکل است. کودکان به تدریج به تقلید خشونت می‌پردازند و ناخودآگاه با شخصیت‌های خاصی چه قربانیان و چه قربانی‌کنندگان همانندسازی می‌کنند.
- پرخاشگری، نشانه‌ای از تضادهای درونی
گاهی کودکان در دوگانگی و تضادهای درونی قرار می گیرند. یا بهتر بگوییم گاهی بر سر دو راهی‌هایی گیر می کنند و نمی دانند کدام راه را انتخاب کنند. این حالت آنها را دچار تعارض، اضطراب و خشم می کند . در این گونه مواقع باید به کودکان خود کمک کنیم که در دو راهی‌های زندگی، به سرعت و با دقت درست ترین راه را انتخاب کنند وخیلی در حالت دو گانگی نمانند.
- افسردگی
پرخاشگری و کج خلقی در کودکان چنانچه با علامت‌های دیگر همراه باشد، می تواند نشانه ای از افسردگی باشد که در این صورت لازم است شرایط زندگی کودک تمام و کمال مورد بررسی قرار گیرد و با مراجعه به متخصصین به تشخیص درست رسیده شود و با درمان افسردگی در راستای درمان پرخاشگری گام بر داشت.
- خشونت و مدرسه
گاهی کودکان در مدرسه قربانی خشونت می شوند؛ و این قربانی شدن باعث بروز رفتار های پرخاشگرانه در آن ها می شود. عواملی که به خشونت در مدرسه می انجامند، عبارت اند:
وقتی کودکی توسط دانش آموزان دیگر مورد تمسخر قرار گیرد.
وقتی کودکی توسط دانش آموزان دیگر کتک بخورد و قادر به دفاع از خود نباشد.
وقتی کودکی همیشه از مشاجرات فرار می کند و حتی در مواقعی به گریه متوسل می شود.
وقتی کودکی مرتب اشیا، وسایل و پول خود را گم می کند.
وقتی کودک از لحاظ ظاهری (پارگی لباس و یا نامناسب بودن آن) مورد تمسخر قرار می گیرد.
افت تحصیلی، افسردگی و ناراحت بودن این عوامل کودک را قربانی خشونت دیگران می کند و از طرفی منجر به رفتار
پرخاشگرانه از طرف کودک می شود.
خجالتی بودن و سکوت مکرر در کلاس
چاره پرخاشگری چیست؟
برای درمان پرخاشگری در کودکان اولین گام این است که نوع پرخاشگری آنها و علت آن را براساس توضیحاتی که ارائه شد شناسایی کنیم؛ و پرخاشگری را به صورت موردی برطرف نماییم.
در مورد کودک پرخاشگری که الگو پذیری عامل این گونه رفتار او بوده، باید روی الگوی کودک کار کرد و راه‌های دیگری جز پرخاشگری را به آن الگو آموخت.
اگر پرخاشگری در اثر ناکامی به وجود آمده باشد، بایستی کودک ناکام را در رسیدن به اهداف مطلوب و دوست داشتنی کمک کنیم.
در مواردی که علت پرخاشگری اضطراب است، باید از نگرانی درونی و اضطراب کودک مطلع شویم.
ورزش کردن برای این کودکان بسیار مؤثر است و باعث تخلیه هیجانی می شود.
در کشمکش‌های درونی بایستی کودک را از حالت دوگانگی خارج ساخت. کمک به کودکان در تصمیم گیری، باعث می شود که بیاموزند به حالت‌های دوگانه درونی خود پایان بخشند.
در پاره‌ای از موارد، کودک افسرده پرخاشگری شدیدی از خود نشان می دهد. در این میان لازم است به این نکته پی ببریم که او چه چیز دوست داشتنی را از دست داده و چگونه می شود مورد از دست رفته را برای او جبران کنیم.
هنگامی که کودک قربانی خشونت در مدرسه شده است، بایستی با مسئولان مدرسه صحبت کنیم و لازم است که ایشان طبق قانون و مقررات خاص با کودکان خشونت گرا برخورد کنند؛ و نیز کودکانی را که قربانی خشونت شده‌اند براساس رفتارهای خوبشان مورد تشویق و تأیید قرار دهند.
روش هایی برای درمان پرخاشگری کودکان
محدودیت هایی برای کنترل پرخاشگری وضع کنید و آنها را به اطلاع کودک برسانید.
مدل های پرخاشگری را به حداقل برسانید. می توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید.
ساعاتی را که کودک فیلم های خشونت آمیز تلویزیونی می بیند، محدود کنید.
فیلم ها، تصاویر کودک را به دقت انتخاب کنید.
الگوهایی را در اختیار کودک بگذارید که پرخاشگرانه نباشند.
همراه کودک برنامه های تلویزیونی را ببینید و صحنه پرخاشگرانه آن را تفسیر کنید.
همدلی را افزایش دهید. آگاهی کودک را نسبت به رنجی که بر اثر پرخاشگری او در افراد یا حیوانات به وجود می آید، افزایش دهید.
رفتارهایی را که مغایر با رفتار پرخاشگرانه است، تقویت کنید.
به جای کودک پرخاشگر، به کودکی که به وی پرخاش شده توجه کنید.
نحوه ی ارتباط کودک را با افرادی که با او زندگی می کنند، مورد بررسی قرار دهید.
اگر قرار است کودک به دلیل رفتار خشونت آمیزش تنبیه شود، بهتر است به طریقی باشد که منجر به حمله انتقامی و تلافی جویانه از طرف کودک نشود.
فرصت تخلیه هیجانات را برای کودک فراهم کنید.
مباحث گروهی یا خانوادگی را که تأکید بر همکاری با دیگران دارد، به کار گیرید.
همکاری، مسئولیت و پیگیری مسائل مورد علاقه را با دادن مسئولیت به کودکان تشویق کنید.
برای مهارِ رفتار کودکان، فنون محروم سازی ممکن است تا حدودی مفید واقع شود. بنابراین رفتارهای پسندیده را به وضوح تشریح کنید و پاداش ها و کیفرهای آنها را بیان نمایید.
فعالیت های ساعتی او را در صورت امکان با شرکت کودکی دیگر طراحی کنید.
از تنبیهات بدنی پرهیز کنید.
علت رفتار پرخاشگرانه وی را بیابید.
ثبت وقایع روزانه، بازی درمانی، بازی های جالب، جمله سازی و گوش دادن فعال ممکن است به عنوان کمکی در جهت درک کودکان خشن به کار گرفته شود.
به کودک بفهمانید که با هر رفتار خشونت آمیز، خود را از شما بیشتر دور می کند.
با کودک قرارداد رفتاری ببندید تا برای رفتارهای مطلوبش جایزه دریافت کند و نتیجه اعمال نامطلوبش را ببیند.
