سایک نیوز به نقل از وری ول مایند: بسیاری از روانشناسان معاصر شخصیت معتقدند که پنج بُعد اساسی از شخصیت وجود دارد که غالباً از آنها به عنوان ویژگی های شخصیتی “Big 5” یا پنجِ بزرگ یاد می شود. پنج ویژگی شخصیتی عمده ای که توسط این تئوری توصیف شده اند برونگرایی ، قابلیت سازگاری ، گشودگی، وجدان و روان رنجوری است. تئوریهای شخصیت از مدتها پیش سعی داشته اند که دقیقاً مشخص کنند چه تعداد ویژگی شخصیتی وجود دارد. نظریه های اولیه تعداد بسیاری از ویژگیهای ممکن را ارائه داده اند ، از جمله لیست Gordon Allport با 4000 ویژگی شخصیتی ، Raymond Cattel با 16 فاکتور شخصیتی و نظریه سه عاملی Hans Eysenck.

با این حال ، بسیاری از محققان احساس کردند که نظریه Cattel خیلی پیچیده است و Eysenck در میزان گستردگی محدودیت دارد. در نتیجه ، نظریه پنج عاملی برای توصیف صفات اساسی که به عنوان واحد های ساختاری شخصیت به کار می روند ، پدید آمد.

ابعاد شخصیتی اساسی کدامها هستند؟

امروزه ، بسیاری از محققان بر این باورند که پنج ویژگی شخصیتی اصلی وجود دارد. شواهد این نظریه برای سالهای زیادی رو به رشد بوده است ، با شروع تحقیقات D.W. Fiske (1949) و بعدها توسط محققان دیگری از جمله Norman (1967) ، Smith ( 1967) ، Goldberg (1981) و McCrae و Costa (1987).

“پنج بزرگ” دسته های وسیعی از ویژگی های شخصیتی هستند. در حالی که مقالات قابل توجهی از این مدل پنج عاملی شخصیت حمایت می کنند، محققان همیشه هم با برچسب های دقیق برای هر بُعد شخصیتی موافق نیستند.

ممکن است استفاده از مخفف OCEAN (گشودگی :O، وجدان: C ، برونگرایی: E ، سازگاری: A و روان رنجوری: N ) در هنگام به خاطر سپردن ویژگی های پنج بزرگ مفید باشد. CANOE (برای وجدان: C ، سازگاری: A ، روان رنجوری: N ، گشودگی: O و برونگرایی :E ) مخفف دیگری است که معمولاً مورد استفاده قرار می گیرد. توجه به این نکته حائز اهمیت است که هر یک از پنج عامل شخصیتی بازه ای بین دو رفتار افراطی را نشان می دهد. به عنوان مثال ، برونگرایی نشان دهنده یک طیف بین برونگرایی شدید و درون گرایی شدید است. در دنیای واقعی ، اکثر مردم در جایی بین دو انتهای قطبی از هر بُعد قرار دارند.

ویژگی های شخصیتی طبق مدل پنج بزرگ:

گشودگی 

این صفت ویژگی هایی از قبیل تخیل و بینش را دارد. افرادی که این صفت را به میزان زیادی دارند نیز دارای طیف گسترده ای از علایق هستند. آنها در مورد جهان و افراد دیگر کنجکاو هستند و مشتاق یادگیری چیز های جدید و لذت بردن از تجربیات جدید هستند.

افرادی که این صفت را به میزان زیادی دارند ، تمایل دارند که ماجراجو و خلاق تر باشند. افرادی که این صفت را کمتر دارند ، بسیار سنتی تر هستند و ممکن است با تفکر انتزاعی دست و پنجه نرم کنند.

-میزان زیاد

• خیلی خلاق
• از امتحان چیز های جدید استقبال می کند
• بر روی مقابله با چالش های جدید متمرکز است
• از فکر کردن درباره مفاهیم انتزاعی لذت می برد

-میزان کم

• تغییر را دوست ندارد
• از چیز های جدید لذت نمی برد
• در برابر ایده های جدید مقاومت می کند
• خیلی تخیلی نیست
• مفاهیم انتزاعی یا نظری را دوست ندارد

وجدان

از ویژگی های استاندارد این بُعد می توان به سطح بالایی از اندیشه ورزی ، کنترل خوب تنش ها و رفتار های هدفمند اشاره کرد. افراد با وجدان بسیار متمایل به سازماندهی و توجه به جزئیات هستند. آنها از قبل برنامه ریزی می کنند ، در مورد چگونگی رفتار آنها بر دیگران فکر می کنند ، و زمان بندی ها توجه دارند.

–میزان بالا

• زمان را صرف آماده سازی می کند
• کارهای مهم را فوراً انجام می دهد
• به جزئیات توجه می کند
• از داشتن یک برنامه مشخص لذت می برد

-میزان کم

• سازماندهی و برنامه ریزی را دوست ندارد
• آشفتگی ایجاد می کند و به مسائل اهمیت نمی دهد
• اشیا و وسایل را به جای اصلی خود برنمی گرداند
• کار های مهم را به تعویق می اندازد
• در انجام وظایف ضروری یا تعیین شده شکست می خورد

برونگرایی

برونگرایی با تحریک پذیری ، اجتماعی بودن ، پُرحرفی ، جسارت و مقادیر بالای ابراز احساسات مشخص می شود. افرادی که میزان بالایی از برونگرایی را بروز می دهند، خوش برخورد و معاشرتی هستند و در موقعیت های اجتماعی تمایل به دریافت انرژی دارند. بودن در اطراف افراد دیگر به آنها کمک می کند تا احساس انرژی و هیجان کنند.

افرادی که میزان کمی از برونگرایی را بروز می دهند (یا درونگرا هستند) تمایل به کم حرفی بیشتری دارند و برای بودن در محیط های اجتماعی انرژی کمتری دارند. در رخداد های اجتماعی احساس ناتوانی می کنند و درونگرا ها معمولاً برای “شارژ مجدد” به یک دوره تنهایی و آرام نیاز دارند.

-میزان بالا

• از بودن در مرکز توجه لذت می برد
• دوست دارد مکالمه را شروع کند
• از ملاقات با افراد جدید لذت می برد
• دارای قلمرو اجتماعی گسترده ای از دوستان و آشنایان است
• پیدا کردن دوستان جدید برایش آسان است
• در کنار افراد احساس پر انرژی بودن می کند
• قبل از فکر کردن درباره مسائل صحبت می کند

-میزان کم

• تنهایی را ترجیح می دهد
• هنگام اجبار در معاشرت زیاد ، احساس خستگی می کند
• شروع مکالمات برایش دشوار است
• گفتگوهای کوچک را دوست ندارد
• قبل از صحبت کردن با دقت فکر می کند
• به مرکز توجه بودن علاقه ای ندارد

سازگاری

این بعد شخصیتی شامل ویژگی هایی از قبیل اعتماد ، نوعدوستی ، مهربانی ، محبت و سایر رفتار های مدنی است. افرادی که از توانایی سازگاری بالایی برخوردارند ، تمایل به همکاری بیشتری دارند اما افرادی که کمتر این صفت را بروز می دهند، تمایل به رقابت و حتی گاهی تقلب کردن دارند.

-میزان بالا

• علاقه زیادی به افراد دیگر دارد
• به دیگران اهمیت می دهد
• برای دیگران احساس همدلی و نگرانی دارد
• از کمک و مشارکت در خوشحالی افراد دیگر لذت می برد
• به افرادی که به کمک نیاز دارند کمک می کند

-میزان کم

• کمی به دیگران علاقه نشان می دهد
• به حال سایر افراد اهمیتی نمی دهد
• علاقه کمی به مشکلات سایر افراد دارد
• به دیگران توهین و آنها را تحقیر می کند
• دیگران را در مسیر بدست آوردن چیزهایی که می خواهند ، گول می زند

روان رنجوری

روان رنجوری صفتی است که با غم و اندوه ، بدخلقی و بی ثباتی عاطفی مشخص می شود. افرادی که میزان بالایی از این صفت را بروز می دهند، ، تمایل دارند نوسانات خلقی ، اضطراب ، تحریک پذیری و غم را تجربه کنند. کسانی که این صفت در آنها کمرنگ است ، پایدار تر و از نظر عاطفی مقاوم هستند.

-میزان بالا

• استرس زیادی را تجربه می کند
• در مورد بسیاری از مسائل نگران است
• به راحتی ناراحت می شود
• تغییرهای چشمگیر در خلق و خوی را تجربه می کند
• احساس اضطراب می کند
• پس از وقایع استرس زا به سختی به حالت نرمال بر می گردد

-میزان کم

• از نظر عاطفی پایدار و با ثبات است
• با استرس خوب کنار می آید
• به ندرت احساس ناراحتی یا افسردگی می کند
• خیلی نگران نمی شود
• بسیار آرام است

آیا ویژگی های پنجِ بزرگ همگانی هستند؟

McCrae و همکارانش نیز دریافتند که ویژگی های پنج بزرگ نیز به طور چشمگیری همگانی هستند. یک مطالعه که بیش از 50 فرهنگ مختلف را در افراد مورد بررسی قرار داده است ، نشان داد که از پنج بُعد می توان بطور دقیق برای توصیف شخصیت استفاده کرد.

براساس این تحقیق ، اکنون بسیاری از متخصصان روانشناسی و روانپزشکی معتقدند که پنج بُعد شخصیت نه تنها همگانی است، بلکه منشأ بیولوژیکی (زیست شناختی) نیز دارند. روانشناس David Buss تفسیری انقلابی برای این پنج ویژگی شخصیتی اصلی پیشنهاد کرده ، و نشان می دهد که این خصوصیات شخصیتی نشان دهنده ی مهمترین خصوصیاتی است که چشم انداز اجتماعی ما را شکل می دهد.

چه عواملی بر ویژگی های اساسی تأثیر می گذارند؟

تحقیقات نشان می دهد که هر دو تأثیرات زیست شناختی و زیست محیطی در شکل گیری شخصیت های ما نقش دارند. مطالعات روی دوقلو ها نشان می دهد که هم غریزه و هم عوامل محیطی در رشد هر یک از پنج عامل شخصیتی نقش دارند.

در یک مطالعه روی بنیان های ژنتیکی و محیطی این پنج صفت ، 123 جفت دوقلوی همسان و 127 جفت دوقلوی غیر همسان، بررسی شده اند . یافته ها حاکی از آن است که وراثت پذیری هر صفت برای برونگرایی 53 درصد ، سازگاری 41 درصد ، وجدان 44 درصد ، روان رنجوری 41 درصد و 61 درصد گشودگی را نشان می دهد.

مطالعات همزمان همچنین نشان می دهد که این پنج ویژگی شخصیتی بزرگ در دوران بزرگسالی نسبتاً پایدار هستند. یک مطالعه در مورد بزرگسالان در سن کار نشان داد که شخصیت در طی یک دوره چهار ساله پایدار بوده و در نتیجه حوادث نامطلوب زندگی تغییرات کمی را نشان داده است. مطالعات نشان داده اند که بلوغ ممکن است در پنج صفت تأثیر داشته باشد. با افزایش سن ، افراد تمایل دارند که کمتر برونگرا و روان رنجور شوند و کمتر گشودگی (پذیرای تغییرات بودن) داشته باشند. از طرف دیگر ، سازگاری و وجدان با افزایش سن افراد افزایش می یابد.

خلاصه

همیشه به یاد داشته باشید که رفتار شامل تعامل بین شخصیت اصلی فرد و متغیر های موقعیتی است. برای آشنایی با اختلال شخصیت این نوشته را بخوانید. وضعیتی که فرد خودش را به عنوان کسی در نظر می گیرد که نقش اصلی را در برخورد با دیگران بازی می کند. با این حال ،در بیشتر موارد ، پاسخ هایی که مردم ارائه می دهند با ویژگی های شخصیتی اساسی آنها سازگار است. این ابعاد بیانگر حوزه های گسترده ای از شخصیت است. تحقیقات نشان داده اند که این دسته بندی از خصوصیات ، در بسیاری از افراد همزمان اتفاق می افتند. به عنوان مثال ، افرادی که اهل معاشرت هستند ، تمایل دارند که بیشتر صحبت کنند. با این حال ، این صفات همیشه هم در کنار هم نیستند. شخصیت پیچیده و متنوع است و هر فرد ممکن است رفتار هایی را در چندین بعد از این ابعاد نشان دهد.