بی‌حوصلگی احساسی است که بسیاری افراد گه گاه به آن دچار می‌شوند. شدت این حالات در افراد مختلف متفاوت است. در این شرایط فرد به اطرافیان، اشیای پیرامون و فعالیت‌های روزمره‌ی خود علاقه نشان نمی‌دهد و از آن‌ها لذت نمی‌برد. اما آیا تا به حال فکر کرده‌اید چرا گاهی بی‌سبب دچار احساس بی‌حوصلگی و کسالت می‌شویم؟ بی‌حوصلگی حالتی روانی است که معمولاً در پی احساساتی نظیر غم، عصبانیت یا تنهایی و خواب ناکافی به وجود می‌آید، اما گاهی شرایط کاملاً بر وفق مراد است اما فرد باز هم احساس کسالت می‌کند. علت این بی‌حوصلگی‌های بی‌علت می‌تواند عوامل مختلفی باشد که در ادامه به بیان آن‌ها می‌پردازیم. گاه استراحت ناکافی یا تغذیه نامناسب می‌تواند از دلایل احساس ملالت و بی‌حوصلگی باشد. سطوح پایین تحریک ذهنی، عدم انتخاب و یا کنترل فعالیت‌های روزمره، نداشتن تفریحات متنوع و ادراک ضعیف از زمان می‌توانند از دلایل دیگر احساس بی‌حوصلگی در فرد باشند. خستگی و احساس ملالت احساس رایجی در بین افراد است. گاه عدم علاقه به انجام نوع خاصی از یک فعالیت می‌تواند سبب ایجاد احساس خستگی در فرد شود. حتی گاه ممکن بسیار پر انرژی و سرحال باشید اما در وضعیتی قرار بگیرید که نتوانید انرژی خود را تخلیه کنید همین امر سبب می‌شود نسبت به موقعیتی که در آن قرار گرفته‌اید احساس کسالت و بی‌حوصلگی کنید. کودکان و نوجوانان بیش از سایرین این احساس را تجربه می‌کنند به این دلیل که آنان انرژی بیشتری دارند و وجود روحیاتی مانند ماجراجویی و کنجکاوی در آن‌ها سبب می‌شود که هنگام قرار گرفتن در موقعیت‌های جدی و رسمی احساس کسالت و بی‌حوصلگی کنند. بنابراین نبودن امکانی برای تخلیه هیجانات و انرژی خود، احساس غم و اندوه، درگیر مشکلاتی نظیر افسردگی بودن، وجود مشکلاتی در تمرکز و … از جمله علل و عوامل بروز بی‌حوصلگی در فرد است.

علت اصلی که در واقع می‌توان گفت زیر بنای احساس کسالت و بی‌حوصلگی در فرد است احساس پوچی و بی‌معنایی موقعیت موجود است. از جمله دیگر علائم کسالت بهم ریختن چرخه‌ی خواب و بروز مشکلاتی در تغذیه، احساس بی‌انگیزگی و سپردن کنترل زندگی به دست عوامل بیرونی است. همان‌طور که عنوان شد این احساس به طور معمول برای هر کسی در موقعیت‌ها و شرایط گوناگون پیش می‌آید و کاملاً طبیعی است و خود به خود نیز بهبود می‌یابد و برطرف می‌شود. اما در برخی افراد به صورت مکرر و مزمن بروز می‌یابد به گونه‌ای که می‌توان گفت این شکل الگوی اصلی زندگی آن‌ها را تشکیل می‌دهد. از آن‌جایی که بی‌حوصلگی تمایل فرد را برای شرکت در فعالیت‌ها تحت تأثیر قرار می‌دهد زندگی کسالت‌بار عملکرد فرد را در تمام ابعاد زندگی نظیر شغل، تحصیل و روابط بین فردی تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. متخصصان سلامت این وضعیت را به عنوان نشانه‌ای از وجود یک اختلال روانی نظیر افسردگی در نظر می‌گیرند که نیازمند مداخله‌ی حرفه‌ای است. معمولاً درمان خاص و مشخصی برای بی‌حوصلگی وجود ندارد چرا که احساس کسالت علل و عوامل مختلفی می‌تواند داشته باشد. بنابراین درمان بسته به علت متفاوت خواهد بود. برای مثال برای فرد تنوع طلبی که خواهان هیجان زیادی در زندگی است و در وضعیت یکنواختی قرار گرفته است روانشناس با دادن بینش بیشتر در مورد صفات شخصیتی غالب در وی به آن کمک می‌کند تا بتواند به کمک عادات و سرگرمی‌های جدید از یکنواختی و تکرار خارج شود. اما اگر این بی‌حوصلگی ناشی از افسردگی در فرد باشد درمان افسردگی در اولویت قرار می‌گیرد. بنابراین برای اینکه بتوانید بهترین روش درمانی را برای بهبود احساس کسالت بیابید لازم است در ابتدا برای ارزیابی دقیق وضعیت خود به یک روانشناس مراجعه و در صورت لزوم جسلات روان درمانی را آغاز نمایید.

اگر دائماً دچار احساس بداخلاقی و بی‌حوصلگی هستید برای این احساس تحریک‌پذیری و کسالت شما دلایل پزشکی وجود دارد در ادامه به بیان نکات مهمی می‌پردازیم که در شناسایی علل این بداخلاقی‌ها و بی‌حوصلگی‌ها به شما کمک می‌کند.

پرکاری تیروئید hyperthyroidism که به خصوص در بین خانم‌ها بسیار رایج است زمانی بروز می‌کند که غده‌ی تیروئید در جلوی گلو بیش از حد به تولید و ترشح هورمون تیروئید می‌پردازد و این عامل سبب اختلالات خلقی در فرد می‌شود. مقاله‌ای در روزنامه‌ی پزشکی Medical Daily بیان می‌کند که این مسئله می‌تواند علت بسیاری از فریاد زدن‌های مدام شما بر سر همسر و فرزندان‌تان باشد. هورمون تیروئید بر روی هر چیزی مرتبط با متابولیسم بدن تاثیر می‌گذارد. این هورمون می‌تواند باعث بی‌قراری، عصبانیت، بی‌حوصلگی و بروز مشکلاتی در تمرکز شود.

عدم دریافت قندکافی سبب بروز حالت‌هایی از خشم در فرد می‌شود. عدم تعادل در سطح قند خون سبب عدم تعادل درمواد شیمیایی مغز از جمله سرتونین می‌شود و این امر سبب بروز حالاتی نظیر خشم، عصبانیت، سردرگمی، کلافگی، بی‌حوصلگی و حتی حملات پانیک و یا حملات هراس panic attack می‌شود.

بیماری‌های مزمن سبب بروز تحریک‌پذیری در فرد می‌شوند. افرادی که با دردهای مزمن زندگی می‌کنند اغلب احساس ناراحتی می‌کنند و برخی از داروهای کاهنده درد که برای این منظور تجویز می‌شوند مانند ضد دردهای اپیوئید opioid painkillers تحریک‌پذیری فرد را افزایش می‌دهند. ضد دردهای اپیوئید مجموعه‌ای از مواد طبیعی و شیمیایی مسکن شبیه به مورفین هستند که در سیناپس ( محل اتصال پایانه‌ی عصبی یک سلول عصبی به سلول عصبی دیگر ) به گیرنده‌های عصبی اپیوئید می‌چسبند. عملکرد همگی آن‌ها در بدن مشابه انتقال‌دهنده‌های عصبی ضد درد اندروفین است که از طریق تأثیر بر سلسله اعصاب مرکزی سبب ایجاد کاهش احساس درد در بدن می‌شوند.

گاه عوامل فیزیکی علت بداخلاقی و بی‌حوصلگی در فرد است. درد یا ناراحتی فیزیکی و قرار گرفتن در شرایط سخت سبب تحریک پذیری و کج خلقی در فرد می‌شود. عدم خواب کافی، گرسنه بودن یا تغذیه نامناسب از جمله این‌موارد هستند. استفاده از میان وعده‌های مقوی در طول روز و عدم استفاده از گوشی و تبلت قبل از خواب و ساعتی ورزش در طول روز به شما کمک می‌کند تا خلق و خوی بهتری داشته باشید.

گاه بی‌حوصلگی و رفتار تهاجمی خانم‌ها به دلیل مشکل وحشتناک سندروم پیش از قاعدگی است. به دلیل عدم تعدل هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون در این دوران میزان تحریک‌پذیری و کج‌خلقی درخانم‌ها افزایش می‌یابد. طی دو هفته‌ی آخر چرخه‌ی قاعدگی و همچنین دو هفته قبل از پریودی خلق و خوی خانم‌ها تغییر می‌کند.

مشکلات روانی و عاطفی اغلب بر خلق و خو تأثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به اضطراب، افسردگی، اختلال دو قطبی یا اختلال اضطراب پس از سانحه ( PTSD نوعی اختلال است که برخی افراد پس از تجربه‌ی یک رویداد ناگوار مانند جنگ یا مرگ یک عزیز به آن دچار می‌شوند ) بیشتر در معرض اختلالات خلقی قرا دارند. زمانی که فرد دائماً بداخلاق و کلافه است و این بی‌حوصلگی و کلافگی بر روابط بین فردی وی و ارتباطش با اعضای خانواده، دوستان و همکارانش تأثیر‌گذار بوده است لازم است که مشکل به صورت تخصصی بررسی شود.

اگر ساعات زیادی از طول روز را در منزل سپری می‌کنید احتمال اینکه در معرض کمبود ویتامین D قرار بگیرید بالاست. کمبود ویتامین D البته مشکلی بسیار رایج در بین افراد است که در بروز بسیاری از بیماری‌های مزمن نظیر افسردگی نقش اساسی دارد. علاوه بر آن شب بیداری، ریتم شبانه‌روزی فرد را مختل می‌کند و فرد را به بی‌خوابی مزمن دچار می‌کند که در نهایت سبب بداخلاقی و بی‌حوصلگی در طول روز در فرد می‌شود.

ـ اجتماعی باشید، بیرون بروید و با دوستان خود ملاقات کنید و یا دوستان جدیدی پیدا کنید.
ـ چیز جدیدی یاد بگیرید شاید چیزی که به آن نیاز دارید تنها یک محرک ذهنی باشد. کتاب بخوانید و یا درباره موضوعی که به آن علاقه مند هستید تحقیق کنید .
ـ برنامه خود را پرکنید وقتی زمان زیادی دارید خیلی بدتر از زمانی است که اصلاً وقت ندارید. زمانی که خلأ زمانی دارید ممکن است دچار بی‌حوصلگی شوید.
ـ مدیتیشن انجام دهید، یوگا و مدیتیشن از جمله مواردی است که در هنگام خستگی و بی‌حوصلگی بسیار کارساز است.
ـ مهارت جدید یاد بگیرید، سرگرمی جدید پیدا کنید. این کار به شما انگیزه و روحیه می‌دهد.
ـ ورزش روزانه انجام دهید، فعال نگه داشتن بدن سبب فعال نگه داشته شدن ذهن می‌شود. این کار به بهبود بی‌حوصلگی کمک می‌کند. حتی یک پیاده‌روی ساده هم می‌تواند روحیه شما را عوض کند.
ـ باغبانی را امتحان کنید اگر احساس بی‌حوصلگی می‌کنید باغبانی را امتحان کنید این کار به بهبود خلق و خوی شما کمک می‌کند زیرا با طبیعت سر و کار دارید و از خانه بیرون می‌روید.
ـ شیرینی بپزید اگر می‌خواهید کاری انجام بدهید که کمی حال و هوای‌تان عوض شود مقداری آرد و شکر بردارید و شیرینی درست کنید این کار می‌تواند یک روش سرگرم کننده و سازنده برای گذر زمان باشد.
ـ عکس‌های قدیمی را ببینید، دیدن عکس‌های قدیمی حال شما را بهتر می‌کند و می‌تواند بسیار سرگرم کننده باشد. ممکن از دیدن تغییرات خود شگفت زده شوید و این شما را برای ساعاتی سرگرم خواهد کرد.
ـ از خودتان غافل نشوید به خودتان برسید به آرایشگاه بروید لباس‌های دیگری بپوشید و سعی کنید در خود کمی تفاوت ایجاد کنید.
ـ مسافرت حتی یک گردش کوتاه می‌تواند تا حد زیادی احساس بی‌حوصلگی را از شما دور کند و سبب ایجاد شادی و نشاط در شما شود.
ـ تلاش کنید برای هر رفتاری انگیزه‌ای قوی داشته باشید و از آثار مثبت تصمیم‌گیری‌ها و رفتارهای خاص خود به طور کامل آگاه باشید.
ـ افرادی که دچار مشکلات مربوط به اختلالات خواب هستند اغلب در طول روز خسته هستند و احساس کسالت و بی‌حوصلگی می‌کنند. بنابراین ریتم خواب خود را تنظیم کنید و در صورتی که به اختلال خواب یا کابوس های شبانه دچار هستید به روانشناس مراجعه کنید.