یک روانشناس گفت: والدین سیگاری الگوی رفتاری ناکارآمد و نامطلوب برای فرزندانشان هستند.
محمد جواد ربانی‌پارسا ، در خصوص علت روی آوردن نوجوانان به سیگار اظهار کرد: در خصوص سیگار کشیدن نوجوانان چهار دلیل را می‌توان عنوان کرد. برخی از نوجوانان به سبب لذت فیزیولوژیکی که در مغز روی می‌دهد به مصرف سیگار اقدام می‌کنند. شدت این لذت در افراد مختلف متفاوت است.
وی ادامه داد: اگر گروه دوستان و همسالان نوجوان سیگار کشیدن را کاری جالب بدانند، ممکن است فرد به مصرف آن روی‌آورد. آن‌ها تصور می‌کنند سیگار کشیدن نشانه جرات داشتن، بزرگ و متفاوت بودن است. برخی از نوجوانان نیز می‌خواهند با مصرف سیگار از دستورات بزرگ‌ترها سرکشی کنند و اقتدار خود را نشان دهند.
این روانشناس خاطرنشان کرد: مخالفت کردن با اظهارات والدین و بزرگ‌ترها بخشی از فرایند هویت‌یابی است که باید به شیوه سازنده اتفاق بیفتد. اگر نوجوانان در افراد خانواده خود به ویژه در والدین سیگار کشیدن را مشاهده کنند، ممکن است به مصرف آن ترغیب شوند. برای این افراد والدین الگوی رفتاری ناکارآمد و نامطلوب بوده‌اند.
ربانی‌پارسا عنوان کرد: ترس، نگرانی، خشم و رفتار پرخاشگرانه از جمله واکنش‌هایی است که والدین ممکن است در هنگام مشاهده سیگار کشیدن فرزندشان انجام دهند. به کار بردن کلمات توهین‌آمیز و فریاد زدن نوجوان را برای ترک سیگار قانع نمی‌کند.
وی با بیان اینکه در خصوص نحوه کمک کردن به نوجوانان برای ترک سیگار سه مرحله وجود دارد، افزود: مرحله اول گفت‌وگو با نوجوانان درباره پیامدهای سیگار کشیدن است. مرحله دوم این است که دسترسی به سیگار را برای نوجوانان محدود کنیم. مرحله سوم برقراری یک رابطه صادقانه با نوجوانان است.
این روانشناس در خصوص گام‌های گفت‌وگو با نوجوانان درباره پیامدهای سیگار کشیدن ادامه داد: اولین گام این است که با نوجوان درباره صدمات جسمانی و بیماری‌های ناشی از مصرف سیگار صحبت کنیم. یک چالشی که در دوره نوجوانی اتفاق می‌افتد این است که آن‌ها نوع خاصی از خود محوری را دارند. بعضی از افراد در دوره نوجوانی بر این باور هستند که آسیب ناپذیر هستند و دست به انجام رفتارهای پرخطر می‌زنند.
ربانی‌پارسا اظهار کرد: صحبت کردن درباره صدمات جسمانی ناشی از سیگار کشیدن که ممکن است رخ دهد برای نوجوانانی که فکر می‌کنند هیچ خطری آن‌ها را تهدید نمی‌کند، تاثیر زیادی ندارد. گام بعدی این است که توجه نوجوانان را به آسیب‌هایی که زودتر رخ می‌دهند جلب کنیم. یکی از این آسیب‌ها، آسیب تحصیلی است.
وی با بیان اینکه نوجوانانی که سیگار می‌کشند در کلاس درس تمرکز کافی ندارند، ادامه داد: اگر نوجوانان در هنگامی که به مصرف سیگار احتیاج دارند، سیگار نکشند تمرکز خود را از دست می‌دهند. آن‌ها ممکن است این حالت را تحمل کنند و یا برای سیگار کشیدن از مدرسه خارج شوند. این افراد در دراز مدت با افت تحصیلی مواجه خواهند شد.
این روانشناس تصریح کرد: مورد دیگری که باید در خصوص آن با نوجوان صحبت کرد این است که با مصرف سیگار در انجام فعالیت‌های ورزشی نیز دچار مشکل می‌شود. ممکن است فعالیت‌هایی که هم‌سالانش به راحتی انجام می‌دهند را نتواند انجام دهد.
ربانی‌پارسا اضافه کرد: پیامدی که می‌تواند برای نوجوانان بازدارنده‌تر باشد این است که درباره آثار مخرب سیگار بر ظاهر و چهره آن‌ها صحبت کنیم. زرد شدن دندان‌ها و پیری زودرس از جمله این آثار است.
وی در خصوص گام چهارم گفت: اگر در بستگان و آشنایان فردی را می‌شناسیم که سال‌های زیادی سیگار کشیده است، از او به عنوان یک مثال بارز استفاده کنیم و مشکلاتش را برای نوجوان شرح دهیم. همچنین می‌توانیم به نوجوان پیشنهاد بدهیم با آن فرد در خصوص عوارض سیگار کشیدن صحبت کند.
این روانشناس در خصوص محدود کردن دسترسی نوجوان به سیگار تاکید کرد: اگر والدین متوجه شوند که فرزندشان پولی را که از آن‌ها دریافت می‌کند صرف سیگار خریدن می‌کند، باید پرداخت پول را متوقف کرده و یا بر خرج کردن آن نظارت داشته باشند. این کار سبب می‌شود نوجوان نتواند بقیه لوازم مورد نیاز خود را نیز خریداری کند. ناکامی ناشی از این بی‌پولی شدید نوجوان را وادار می‌کند که خرید سیگار را ترک کند تا دوباره بتواند از والدینش پول دریافت کند.
ربانی‌پارسا اظهار کرد: مرحله بعد وضع قوانین خاصی در خانه است. والدین باید به نوجوان گوش‌زد کنند هیچ‌کس نباید در منزل آن‌ها سیگار بکشد و اگر او برخلاف این قانون عمل کند تنبیه خواهد شد. مورد دیگری که می‌تواند موثر باشد این است که والدین به نوجوان پیشنهاد دهند زمان کمتری را با دوستان سیگاری خود سپری کند. برای اینکه والدین نتیجه معکوس دریافت نکنند فقط باید به او پیشنهاد دهند و نه دستور.
وی با اشاره به اینکه والدین باید نوجوان را تشویق کنند تا بیشتر به درس خواندن و فعالیت‌های فوق برنامه بپردازند، تصریح کرد: والدین باید امکانات لازم و کافی را برای درس خواندن و فعالیت‌های مورد علاقه نوجوان فراهم کنند تا وی زمان بیشتری را صرف انجام کارهای مفید کند.
این روانشناس با اشاره به اینکه برقرار کردن یک رابطه صمیمانه با نوجوان بسیار حائز اهمیت است، ادامه داد: والدین باید سعی کنند از دوران کودکی با فرزند خود رابطه صمیمانه برقرار کنند. با مطرح کردن دو پرسش می‌توانیم وارد فضای ذهنی نوجوان شویم. به گونه‌ای که او راغب به گفت‌وگوی صمیمانه در فضایی امن شود. اولین سوال این است که چه چیزی باعث شد که نوجوان به سیگار کشیدن روی آورد. سوال بعدی باید اینگونه مطرح شود که چه چیزی باعث می‌شود نوجوان همچنان به مصرف سیگار ادامه دهد.
ربانی‌پارسا افزود: با پرسیدن این سوالات در فضایی دوستانه می‌توانیم به علت ریشه‌ای گرایش نوجوان به کشیدن سیگار دست یابیم. انجام این کار ممکن است برای بعضی از والدین دشوار باشد و آن‌ها نتوانند ارتباط موثری با فرزندانشان برقرار کنند.
وی اضافه کرد: گام بعدی این است که اگر والدین سیگار می‌کشند سعی کنند آن را ترک کنند و از فرزند خود بخواهند در انجام این کار همراه آنان باشند. والدین سیگاری به سختی می‌توانند فرزندان خود را قانع کنند که سیگار نکشند. در نهایت والدین می‌توانند از مشاورانی که در زمینه ترک اعتیاد فعالیت می‌کنند کمک بگیرند.
منبع: ایسنا
