بازار کار رشتۀ روان شناسی از تنوع بی‌نظیری برخوردار است و شناختن این تنوع می‌تواند دانش‌آموختگان این رشته را برای ورود به بازار کار آماده‌تر سازد.
بازار کار رشتۀ روان شناسی از تنوع بی‌نظیری برخوردار است و شناختن این تنوع می‌تواند دانش‌آموختگان این رشته را برای ورود به بازار کار آماده‌تر سازد. یکی از حرفه‌هایی که در روان شناسی وجود دارد و از جذابیت بالایی برخوردار است، هنردرمانی است. این حرفه برای روان شناسانی که به هنر علاقه و باور دارند، انتخاب مناسبی خواهد بود. هنردرمانی برای تمام سنین و برای طیف وسیعی از اختلالات روانی، از اتیسم تا افسردگی، به کار گرفته می‌شود. در این مقاله، معرفی مختصری از این حرفه برای روان شناسان و سایر افرادی که به روان‌درمانی می‌اندیشند، فراهم آورده شده است. نکتۀ قابل تامل در این نوشته، اعلام رضایت شغلی بالا میان روان‌درمانگران است.
هنردرمانی خدماتی یکپارچه برای بهبود سلامت روان است که زندگی افراد، خانواده‌ها و انجمن‌ها را از طریق فعالیت‌های هنری، نظریۀ روان شناسی کاربردی و تجربۀ انسانی در طی یک رابطۀ روان‌درمانی بهبود می‌بخشد و غنی می‌سازد. این سبک درمانی برای ارتقاء عملکردهای حسی-حرکتی و شناختی، پرورش عزت نفس و خودآگاهی، رشد تاب‌آوری هیجانی، بهبود بینش و مهارت‌های اجتماعی، کاهش و حل تعارض‌ها و آشفتگی‌ها و افزایش تغییرات اجتماعی و محیطی استفاده می‌شود.
کارهایی که هنردرمانگران در طی جلسۀ درمان انجام میدهند شامل موارد زیر است:
- صحبت با مراجعان در طی جلسات هنردرمانی برای ایجاد رابطۀ درمانی، پیش بردن فرآیند درمان، یا بازتاب در مورد واکنش‌های فرد به فرآیندهای هنری.
- هدایت جلسات هنردرمانی و فراهم کردن تجربیات خودبیانی برای کمک به بازیابی مراجعین از آسیب‌های شناختی، هیجانی یا حتی فیزیکی
- طراحی جلسات یا برنامه‌های هنردرمانی برای رسیدن به اهداف مراجع
- طرح‌ریزی برنامه‌های درمانی، خلاصه‌ها، فرآیندها یا سایر گزارش‌های مربوط به مراجع
- مشاهده و مستند کردن واکنش‌ها، فرآیند درمانی یا سایر پیامدهای مربوط به هنردرمانی
یک هنردرمانگر باید مهارت‌ها و علوم مختلفی را فراگیرد تا بتواند در این حرفه موفق شود. در زیر به طور مختصر به معرفی این علوم و مهارت‌ها می‌پردازیم.
- روان شناسی: دانش رفتار و عملکرد انسان؛ تفاوت‌های فردی در توانایی، شخصیت و علائق؛ یادگیری و انگیزش؛ روش‌های پژوهش روان شناختی؛ و ارزیابی و درمان اختلالات عاطفی و رفتاری
- هنرهای زیبا: دانش نظریات و تکنیک‌های مورد نیاز برای ترکیب کردن، تولید کردن و اجرا کردن کارهای موسیقیایی، رقص، هنرهای تجسمی، نمایش و مجسمه‌سازی
- برداشت اجتماعی: آگاه بودن از واکنش دیگران و فهم اینکه چرا افراد این‌گونه رفتار می‌کنند.
- شنیدن فعال: معطوف کردن تمام توجه به آنچه دیگران می‌گویند، صرف زمان برای فهم نکاتی که وجود دارد، پرسیدن سوال‌های مناسب در زمان‌های مناسب
- صحبت کردن: صحبت کردن با دیگران برای انتقال موثر اطلاعات به آنها
- تفکر انتقادی: استفاده از منطق و استدلال برای تعیین قوت و ضعف راه‌حل‌های موجود، نتیجه‌گیری یا رویکردهای مختلف به مسائل
- قضاوت و تصمیم‌گیری: در نظر گرفتن هزینه‌ها و سودهای احتمالی برای انتخاب بهترین گزینه‌های ممکن.
سبک کاری
سبک کاری هنردرمانگری نیز تا حد زیادی مشابه درمان‌گری بالینی متعارف است. به برخی از ویژگی‌های این سبک کاری در زیر اشاره می‌کنیم:
خودکنترلی: این شغل مستلزم حفظ آرامش، بررسی هیجانات، کنترل خشم و پرهیز از رفتار پرخاش‌گرانه حتی در موقعیت‌های دشوار است.
نگرانی برای دیگران: این شغل مستلزم حساس بودن نسبت به نیازها و احساسات دیگران و فهم و درک ایشان و یاری‌گر بودن است.
یکپارچگی: این حرفه مستلزم صادق و اخلاقی بودن است.
تحمل استرس: پذیرش انتقاد دیگران و به طور موثر با آرمش برخورد کردن به ویژه در شرایط با استرس بالا، از ویژگی‌های مهم این حرفه است.
سازگاری/انعطاف‌پذیری: پذیرابودن تغییر (چه مثبت و چه منفی) و پذیرش تنوع چشم‌گیر در محیط کار نیز از ویژگی‌های این شغل است.
درآمد هنردرمانگری
بر اساس جست‌وجوهای انجام شده میانگین درآمد هنردرمانگران در سال ۲۰۱۶ در ایالات متحدۀ امریکا سالانه ۴۶٫۴۱۰ دلار و به صورت ساعتی ۲۲٫۳۱ دلار است. در سال ۲۰۱۴، ۱۹۰۰۰ روان شناس در امریکا به کار هنردرمانی مشغول بوده‌اند. پیش‌بینی شده است که از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۴ رشد این حرفه و اشتغال افراد به این کار از ۹ درصد تا ۱۳ درصد بالای میانگین باشد و همچنین میزان افزایش موقعیت‌های کاری در این حرفه در همین دوره ۶۶۰۰ خواهد بود. بیش‌ترین روان شناسانی که در امریکا به هنردرمانی مشغول هستند زنان هستند و اکثریت ایشان از رضایت شغلی بسیار بالایی برخوردار هستند.
آمار انجمن پزشکی آمریکا نشان می‌دهد که میزان درآمد هنردرمانگران، مانند سایر مشاغل و حرفه‌ها با افزایش تجربۀ آنها افزایش می‌یابد. هنردرمانگران در ابتدای کار، به طور میانگین دارای درآمد سالانۀ ۳۹۰۰۰ دلار هستند. هنردرمانگران با تجربۀ متوسط به طور میانگین درآمد بین ۳۰۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰ دلار در سال دریافت می‌کنند. زمانی که تجربۀ کاری هنردرمانگران به حد مطلوب برسد، به طور میانگین درآمد ۸۰۰۰۰ تا ۱۴۹۰۰۰ دلار در سال را به خود اختصاص میدهند.
انجمن هنردرمانی امریکا[۱]
انجمن هنردرمانی امریکا سازمان غیرانتفاعی، غیرحزبی و آموزشی است که به رشد و توسعۀ حرفۀ هنردرمانی اختصاص دارد. این انجمن که در سال ۱۹۶۹ دایر شد، یکی از سازمان‌‌های پیشتاز در عرصۀ هنردرمانی است. هدف اصلی این سازمان توسعۀ دسترسی به هنردرمانگران حرفه‌ای و هدایت جامعه به پذیرش هنردرمانی به عنوان یک حرفۀ مربوط به سلامت روان متعارف است. انجمن هنردرمانی امریکا شامل مجلۀ پژوهشی برای چاپ مقالات مرتبط در این زمینه، موسسۀ آنلاین برای برگزاری دوره‌های آموزشی برای هنردرمانگران، کنفرانس‌های سالانه و رویدادهایی از این قبیل است تا هنردرمانی را بیش از پیش توسعه و گسترش دهد.
هنردرمانی در ایران
هنردرمانی در ایران نیز مورد توجه قرار گرفته است. موسیقی درمانی/ صوت درمانی، شن‌درمانی، سفال درمانی، عروسک درمانی، نقاشی درمانی، نمایش درمانی یا روان نمایش درمانی، هنردرمانی وحدت مدار و هنرهای تجسمی از جمله هنردرمانی‌هایی هستند که تا حدودی در ایران اجرا می‌شود. همچنین هنردرمانی خانواده نیز شکل گرفته است. از این تکنیک خصوصا در رابطه با بهبود رابطه والد- کودک استفاده می شود. مکان‌ها و موسساتی نیز وجود دارد که در آنها تلاش می‌شود از طریق حرفۀ هنردرمانی به کودکان دچار اتیسم کمک شود. اگرچه هنردرمانی در ایران وجود دارد و موسسات و کلینیک‌هایی به این درمان اختصاص یافته‌اند اما به نظر می‌رسد تا به اوج رسیدن این حرفه در ایران راه زیادی پیشِ روی ماست.
منابع:
http://www.rahnemon.org/
https://www.onetonline.org
American Art Therapy Association (AATA)
سایت بردار( کاربرد سازی علوم انسانی)
