به گزارش سایک نیوز به نقل از مهرخانه، یکی از مسائلی که در خصوص زنانه‌شدن سالمندی اهمیت قابل توجهی دارد، پدیده زنان سالمند مجرد است که در سال‌های آینده با آن مواجه خواهیم بود و از آن‌جایی‌که این پدیده به علت وجود دختران زیادی که ازدواج نمی‌کنند مسأله‌ای بی‌سابقه در کشور ماست، نیازمند توجهی ویژه در حوزه سیاست‌گذاری است.
چند سال است که زنگ خطر افزایش جمعیت سالمند کشور در سال‌های آتی به صدا درآمده و کارشناسان و مسؤولان بر لزوم برنامه‌ریزی برای این مسأله که آینده اقتصادی و اجتماعی کشور را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد، تأکید می‌کنند.
تا ۳۴ سال آینده جمعیت سالمندان ایران به ۲۵ درصد می‌رسد
در حال حاضر، ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در کشور ما بالای ۶۰ سال سن دارند و جمعیت سالمند کشور را تشکیل می‌دهند که این آمار ۸٫۲ از جمعیت کشور را شامل می‌شود. این در حالی است که براساس بررسی‌های صورت‌گرفته در مرکز آمار، در سال ۱۴۲۹ یعنی ۳۴ سال دیگر، جمعیت سالمند ایران به ۲۵ درصد رسیده و با جمعیت زیر ۱۵ سال برابر خواهد شد. همین امر ضرورت رسیدگی به ابعاد مختلف مسأله سالمندی را نشان می‌دهد.
افزایش تعداد زنان سالمند
در سال‌های اخیر مسؤولان از پدیده زنانه‌شدن سالمندی سخن می‌گویند. طبق بررسی‌های صورت‌گرفته، تا پیش از سال ۹۰ همواره در نرخ جنسی سالمندان، تعداد سالمندان مرد نسبت به سالمندان زن بیشتر بوده است؛ به طوری‌که در دهه‌های ۵۰ تا ۸۰ همواره در مقابل ۱۰۰ زن سالمند، ۱۰۴ الی ۱۰۹ مرد سالمند داشتیم اما در سال‌های اخیر عکس آن اتفاق افتاده؛ به‌طوری که تعداد سالمندان مرد کاهش یافته و در مقابل هر ۱۰۰ زن سالمند، ۹۸ الی ۹۹ مرد سالمند وجود دارد و پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آینده سالمندی به سمت زنانگی می‌رود؛ چراکه نسبت جنسیتی سالمندی تغییرات چشمگیری داشته است.
زنگ خطر پدیده زنان مجرد سالمند
یکی از مسایلی که در خصوص زنانه‌شدن سالمندی اهمیت قابل توجهی دارد، پدیده زنان سالمند مجرد است که در سال‌های آینده با آن مواجه خواهیم بود و از آن‌جایی‌که این پدیده به علت وجود دختران زیادی که ازدواج نمی‌کنند مسأله‌ای بی‌سابقه در کشور ماست، نیاز است که برنامه‌ریزان اجتماعی و کارشناسان و مسؤولان، ابعاد مختلف این پدیده را به درستی بسنجند و سیاست‌های لازم را برای کاهش چالش‌ها و مشکلات پیش رو اتخاذ کنند. سال ۹۴ بود که علی ربیعی، وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی زنگ خطر پدیده زنان مجرد سالمند را به صدا درآورد و از آماده کردن برنامه‌هایی برای آموزش‌های مجازی و حضوری در این زمینه سخن گفت.
اسناد ویژه سالمندی در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
در سال‌های اخیر و با توجه به نکات اشاره‌شده، نهادهای مرتبط از تهیه و تدوین اسنادی در رابطه با رسیدگی به مسأله سالمندی خبر دادند. سال ۹۴ بود که علی ربیعی؛ وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی از تدوین سند توسعه سالمندی در آینده نزدیک خبر داد.
او همچنین در اردیبهشت ماه سال گذشته خبر تدوین سند جامع سالمندی را رسانه‌ای کرد و گفت: در گذشته سند سلامت در حوزه سالمندی تدوین شده بود و سازمان‌های مختلف مانند بهزیستی، تأمین اجتماعی، صندوق بازنشستگی و… نیز اسنادی را برای سالمندان در نظر گرفته بودند اما در جلسه امروز قرار شد سند جامع سالمندی تدوین و تمامی سندهایی که تاکنون برای سالمندان وجود داشته یکپارچه شود.
برای آگاهی از ابعاد مختلف بحث زنانه‌شدن سالمندی و برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته برای کاهش آسیب‌های ناشی از این مسأله با دکتر محسن سلمان‌نژاد، رییس دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور گفت‌وگویی داشتیم.
تعداد زنان سالمند تنها بیشتر از مردان سالمند تنهاست
او در خصوص علت زنانه‌شدن سالمندی در سال‌های اخیر گفت: زنان علی‌رغم داشتن مشکلات بالینی طولانی‌تر از مردان عمر می‌کنند و همین مسأله موجب زنانه‌شدن سالمندی شده است. از سوی دیگر، بحث زنانه‌شدن سالمندی بیشتر در خصوص زنان تنها مطرح است. مسأله حایز اهمیت این است که شرایط مردان و زنان با هم فرق دارد و بسیاری از مردان در سنین سالمندی می‌توانند ازدواج کنند اما زنان در این زمینه محدودتر هستند. بنابراین، یکی از مشکلات سالمندی زنان این است که زنان تنها زیاد شده‌اند. به‌طوری که حدود ۴۹ درصد از زنان سالمند، تنها هستند؛ در حالی‌که این آمار در مورد مردان سالمند ۹ درصد است.
سلمان‌نژاد با اشاره به سالمندی زنان مجرد عنوان داشت: از آن‌جایی که زنان نسبت به مردان بیشتر مجرد می‌مانند، نسبت زنان مجرد سالمند بیشتر از مردان مجرد سالمند است. از سال ۹۰ تا ۹۵ جمعیت سالمند ما از ۸٫۲۶ به ۹٫۳ رسیده است و حدود ۱۵ سال دیگر جمعیت ما سالخورده می‌شود و در سال ۱۴۱۰بین ۱۲ تا ۱۴ درصد سالمند خواهیم داشت. همراه با رشد جمعیت سالمندی قاعدتاً میزان زنان تنها هم بیشتر خواهد شد و این مسأله آسیب بسیار بزرگی است.
تفاوت آسیب‌های سالمندی در میان زنان و مردان
رییس دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور در رابطه با تفاوت آسیب‌های سالمندی در میان زنان و مردان گفت: برای سالمندان تنها برخی آسیب‌های کلی وجود دارد اما تفاوت زنان با مردان این است که مردان بیشتر می‌توانند مشارکت اجتماعی داشته باشند یعنی اگر مردی تنها باشد، راحت به پارک می‌رود، قدم می‌زند، دوست پیدا می‌کند، خود را در اجتماع حاضر می‌کند و به این ترتیب از افسردگی او جلوگیری می‌شود.
او افزود: از طرفی، مشکلات بالینی در زنان بسیار بیشتر است و آنها به دلیل شرایط هورمونی خود، اکثراً دچار مشکلات مفاصل، آرتروز، پوکی استخوان و… هستند و خانه‌نشین‌تر می‌شوند. این عامل پزشکی و بحث‌های اجتماعی باعث می‌شود آسیب‌های زیادی در سالمندان زن تنها داشته باشیم. بیماری، افسردگی و خانه‌نشین شدن در این افراد بسیار بیشتر است و همه این مسایل می‌تواند عوارض دیگری داشته باشد. مسایل اقتصادی کشور هم می‌تواند مشکلات زیادی را ایجاد کند.
سلمان‌نژاد خاطرنشان کرد: افتادن و حوادث این‌چنینی نیز در میان زنان سالمند تنها بیشتر اتفاق می‌افتد. در مجموع زنان نسبت به مردان خیلی بیشتر در معرض آسیب هستند و این موضوع باعث می‌شود که خیلی نگران زنانه‌شدن سالمندی باشیم چون آسیب‌های آن چندوجهی است.
باید برای زنان سالمند تنها بیمه مراقبتی راه‌اندازی شود
رییس دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور با اشاره به راهکارهای کاهش آسیب دوران سالمندی زنان تنها بیان داشت: راهکارهای زیادی در این خصوص وجود دارد؛ برای نمونه باید تیم‌های مراقبتی را در جامعه ترویج کنیم. الان بحث‌های خوبی مطرح می‌شود و این مباحث در سند ملی سالمندی دیده شده است. باید بیمه مراقبتی راه‌اندازی شود که البته این کار، سختی‌ها و بار مالی زیادی دارد اما می‌شود با استفاده از فرمول‌هایی این کار را انجام داد. در صورت راه‌اندازی بیمه مراقبتی، برای زنان تنها، مراقب تعیین می‌شود و به این ترتیب، این زنان از تنهایی بیرون می‌آیند، مشکلات ترومایی آنها کمتر می‌شود و مشکلات موجود در مصرف دارو، خورد و خوراک و نظافت خانه آنها کاهش پیدا می‌کند.
ضرورت فرهنگ‌سازی در زمینه ازدواج سالمندان
او ضمن اشاره به اهمیت ازدواج سالمندی عنوان داشت: متأسفانه در کشور ما به دلیل مسایل سنتی و فرهنگی، ازدواج سالمندان و مخصوصا زنان سالمند تنها وجهه خوبی در خانواده‌ها ندارد. البته، ازدواج مردان سالمند هم مشکلاتی دارد اما این مسأله برای مردان راحت‌تر از زنان است. ازدواج در سالمندی فرهنگ بسیار ارزشمندی است و ما باید این فرهنگ را ترویج کنیم.
سلمان‌نژاد خاطرنشان کرد: ازدواج در سالمندی به نوعی مراقبت از سالمند است چون در این صورت، سالمندان در کنار هم قرار می‌گیرند و می‌توانند از یکدیگر مراقبت کنند. به‌‌علاوه، سالمندان از طریق ازدواج از تنهایی بیرون می‌آیند و از افسردگی آنها جلوگیری می‌شود. فرهنگ‌سازی در این زمینه تا حدودی در حال انجام است اما نیاز به کار بیشتری دارد. امیدواریم صداوسیما و رسانه‌ها با برنامه مدونی این فرهنگ را در میان مردم جا بیندازند.
رییس دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور در رابطه با سرنوشت دو سند توسعه سالمندی و سند ملی سالمندی گفت: خوشبختانه بعد از سال‌ها کشمکشی که بین وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی و وزارت بهداشت وجود داشت، این دو سند با هدایت و میانجی‌گری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در دبیرخانه شورای ملی سالمندان که مقر آن در بهزیستی کشور است، تلفیق شده و در اختیار رییس سازمان قرار گرفته است.
محورهای اصلی سند توسعه سالمندی
او با اشاره به محورهای اصلی سند توسعه سالمندی اظهار داشت: این سند شامل ۴ محور اصلی است. اولین محور به رساندن درآمد سالمند به یک عدد منطقی اشاره دارد تا سالمند بتواند با کرامت زندگی کند. محور دوم تأکید بر توانمندسازی سالمندان در تمام حوزه‌های رفاهی، مشارکت اجتماعی، شغل، و سن بازنشستگی است. باید سن بازنشستگی را ارتقا دهیم که البته رسیدن به این هدف در کشورهای در حال توسعه و جوانی مانند کشور ما تا حدود سخت است چون به دنبال فرصت‌های شغلی برای جوانان هستیم اما در تمام دنیا این بحث مطرح است که بالا رفتن سن بازنشستگی باعث بالا رفتن مشارکت اجتماعی سالمندان و توانمندسازی آنها می‌شود.
سلمان‌نژاد خاطرنشان کرد: سومین محور سند توسعه سالمندی به توانمند کردن محیط مربوط می‌شود و به تمام شرایطی که باید برای سالمند در محیط کار و زندگی فراهم شود، اشاره دارد. محور چهارم مربوط به سلامت جسمی و روانی سالمندان و امید به زندگی آنها بعد از رسیدن به ۶۰ سال می‌شود. هر یک از این محورها نیز زیر شاخه‌هایی دارد.
او در پایان گفت: در برنامه ششم توسعه نیز برای رسیدن به این اهداف برنامه‌هایی پیش‌بینی شده که امیدواریم بعد از تصویب، اجرایی شود. از آن جایی که در پنجره سالمندی هستیم، امیدواریم برنامه‌های آتی بسیار کامل‌تر باشد و به سمتی حرکت کنیم که در مواجهه با افزایش جمعیت سالمند همه پیش‌بینی‌های لازم را از قبل انجام داده باشیم.
بیشتر بخوانید:
