نامزدهای انتخاباتی برنامه ای برای سلامت اجتماعی جامعه دارند؟ مروری بر اهمیت جایگاه سلامت اجتماعی

وی در مطلبی با عنوان “جایگاه سلامت اجتماعی”  آورده است: سلامت اجتماعی در هر جامعه‌ای به وضع موجود آن بستگی دارد، اما جامعه سالم‏، جامعه ای است که در آن فقر (انواع گوناگون فقر)‏، حاشیه­ نشینی و خشونت نباشد و کرامت انسان­ ها پایمال نشود، حقوق شهروندی و سایر پیمان­ های بین­ المللی مرتبط با حقوق انسان­ ها رعایت شود، همگان به خدمات سلامت و بیمه دسترسی داشته باشند، بیماری­ ها کنترل شده باشند، آمار طلاق در آن کم باشد، امنیت (در همه جوانب آن) محسوس باشد‏، توزیع درآمدها عادلانه باشد و بیکاری وجود نداشته باشد‏، سطح مشارکت اجتماعی (تعداد و کیفیت نهادهای مدنی و تشکل ­های غیردولتی و امور داوطلبی) در آن بالا باشد و از آن به نحو احسن بهره برده شود‏، تبعیض (انواع و سطوح گوناگون آن) وجود نداشته باشد و در یک کلام کلیه افراد از زندگی خود احساس رضایت داشته باشند.

با این نگاه، فرآیند انتخابات زمانی منافع ملی و سلامت اجتماعی را تامین خواهد کرد که از دو منظر روان ­شناختی و جامعه ­شناختی از یک سو و نحوه حرکت و اقدامات نخبگان و سیاست­ مداران از سوی دیگر‏، از سامان صحیحی برخوردار باشد و مردم بتوانند از گفتمانی که نخبگان علمی و سیاسی طرح می­‌کنند، دریافت و برداشتی روشن و درست از چشم­ انداز و آینده کشور و زندگی خود داشته باشند‎، چشم­ اندازی که مبتنی بر آگاهی از مواضع رقبای انتخاباتی، استراتژی آنان و مطلوبیت‌های نسبی یک رفتار عقلایی بر اساس تامین حداکثری منافع ملی و نیازهای پیش­ گفته باشد.

در کشورهای توسعه­ یافته دنیا، کاندیداهای ریاست جمهوری یکی از سه اولویت نخست برنامه ­های خود را بحث سلامت مردم مطرح می­‌کنند چرا که بر این باورند که تضمین سلامت مردم کشورشان، گامی است به سوی توسعه آن­ ها. حوزه سلامت یکی از فصول مهم اجتماعی و موثر در حوزه شهروندی به شمار می‌رود و جزو بحث ‌های مهم و تاثیرگذار در پیشرفت و تعالی کشورها محسوب می‌شود.

بی ­تردید در یک رقابت انتخاباتی، پیروزی زمانی به دست می آید که ابتدا مردم از سوی نامزدها و سیاست­مداران متقاعد شده باشند که اولا برنامه دارد، ثانیا برنامه‌اش چقدر به نفع مردم و کشور است و ثالثا به برنامه ­ای که وعده می ­دهد وفادار خواهد ماند.

به طور مثال یکی از اولویت‌های اجتماعی که باید مدنظر کاندیداهای ریاست جمهوری قرار گیرد، مساله اعتیاد است. بنابر آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر، در حال حاضر یک میلیون و ۳۵۰ هزار نفر درگیر اعتیاد هستند که زندگی نزدیک به شش میلیون ایرانی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند. پیشگیری، مقابله با ورود مواد مخدر، درمان، توانمندسازی معتادان و خانواده‌های آنان و ایجاد اشتغال برای آن­ها از جمله مواردی است که می‌تواند در بهبود این وضعیت موثر واقع شود.

 امروز نزدیک به ۱۱ میلیون حاشیه ­نشین در اطراف شهرهای بزرگ کشور ساکن هستند که باید بحث نوسازی و بازسازی اماکن مسکونی و اجرای طرح‌های شهری در این مناطق  دنبال شود. همچنین آمارها نشان می‌دهد که از هر چهار ازدواج یکی منجر به متارکه می ‌شود و صدمات بسیار زیادی را ایجاد می­‌کند. برای کاهش این آمار باید مساله ازدواج را تسهیل کرد و اقداماتی را انجام داد که منجر به تحکیم بنیان خانواده شود.

از سوی دیگر، آمار ۲۳٫۶ درصدی اختلالات روانی در جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله کشور، ضرورت توجه به افزایش نشاط اجتماعی را دوچندان می­ کند، به طوری که با ایجاد نشاط در سطح جامعه می‌ توان از این اختلالات و افسردگی پیشگیری کرد. باید کاری کنیم که مردم شاد باشند و رفتار ما موجب تکدر خاطر آن­ها نشود. بهبود وضعیت اشتغال، وضعیت اجتماعی و برطرف کردن دغدغه‌های اداره زندگی، جزو اقدامات بنیادینی است که باید از سوی دولت انجام شود. اقداماتی مانند برنامه ‌های فرهنگی مناسب، توجه به برنامه‌ های صدا و سیما، شادی و نشاط و فراهم کردن زمینه حضور مردم در اماکن مختلف فرهنگی و هنری و … نیز در این مورد موثر است. به نظر می ‌رسد اقدامات خوبی صورت گرفته، ولی هنوز کارهای جدی‌تری لازم است که در این حوزه انجام شود.

از نگاهی دیگر، اشتغال از جمله موضوعات بسیار مهم است، به همین دلیل دولت آتی باید زمینه اشتغال جوانان را فراهم کند. هم­چنین نزدیک ۶۰ درصد ظرفیت دانشگاه‌ ها به زنان اختصاص پیدا کرده است و ما با پدیده زنان تحصیل‌کرده روبرو هستیم که باید زمینه اشتغال و حضور موثر ایشان در جامعه فراهم شود.

توجه و تقویت تشکل­های غیردولتی از دیگر مواردی است که دولت آینده باید به آن اهتمام جدی داشته باشد و بحث مشارکت اجتماعی را جدی تلقی کند. واگذاری کارهای غیرحاکمیتی به سازمان‌ های مردم­ نهاد و حمایت از آن­ها در راستای حضور در مجامع بین ‌المللی نیز به رشد آن­ها کمک می‌کند. در عین حال بیش­تر از بحث‌ های مالی، حمایت ‌های معنوی می‌تواند به ارتقای فعالیت این تشکل ­ها کمک کند.

علاوه بر این موضوع، سالمندتر شدن جمعیت کشور نیز بحثی بسیار مهم است و کشور باید  از نظر زیرساختی و بضاعت مالی، در آینده با این تغییرات هم­خوانی داشته باشد. در این راستا شناسایی عوامل خطر، کاهش آن­ها در جهت اصلاح الگوی زندگی ایرانی و کاهش بار بیماری ‌های غیرواگیر، شناسایی عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، پیچیده‌تر شدن بیماری‌های قلبی و عروقی، حوادث ترافیکی و سرطان‌ ها و در مجموع  سیمای نوین برخی از بیماری‌ ها از جمله مواردی است که کشور در آینده با آن روبه­ رو خواهد بود و لازم است توجه به آن­ها، جزو برنامه‌های کاندیداها قرار گیرد.

به طور کلی روی­کرد سلامت جامعه ­محور، مجموعه اقداماتی را شامل می‌شود تا جوامع را به تعادل برساند. بهتر و شاید ضروری است که در انتخابات ریاست ­جمهوری، نامزدهای انتخاباتی به این سوال کلیدی پاسخ صریح و روشنی بدهند که موضوع سلامت اجتماعی مردم چه جایگاهی در برنامه­‌های آن­ها دارد؟ پاسخ به این سوال، باید در برنامه ­های نامزدها در انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم نقش کلیدی و تعیین ­کننده داشته باشد.