چه عواملی زمینه‌ساز اختلالات روانی هستند؟

چه عواملی زمینه‌ساز اختلالات روانی هستند؟

یک روانشناس گفت: برای یک اختلال واحد نمی‌توانیم یک علت واحد بیابیم، همیشه آمیزه‌ای از علل زمینه‌ای و ژنتیکی وقتی در ترکیب با عوامل تربیتی و محیطی قرار می‌گیرند می‌توانند زمینه‌ساز اختلالات روانی شوند.

مریم کاووسی  با اشاره به این‌که اختلالات روانی شامل مجموعه‌ای از مشکلات و بیماری‌های مرتبط با روان و ذهن آدمی است که گستره‌ای از نشانه‌ها و علائم را در بر می‌گیرند، اظهار کرد: این علائم عملکرد روزانه و به طور کلی زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهند و رنج و پریشانی شدیدی برای او و یا اطرافیانش به همراه دارند.

وی ادامه داد: امروزه اختلالات روانی باتوجه به علائم و نشانه‌هایشان به دسته‌های مختلفی تقسیم شده‌اند و براساس همین نشانه‌ها، متخصصان تشخیص و درمان می‌دهند.

کاووسی با اشاره به این‌که اختلالات روانی در بافت پیچیده‌ای رخ می‌دهند و ترکیبی از علل باعث به وجود آمدن آن‌ها می‌شود، عنوان کرد: آگاهی از این اختلالات، نشانه‌ها و علل بروز آن‌ها به افراد کمک می‌کند تا نسبت به مشکلات خود آگاه بوده و جهت درمان و بهبود سلامت روان اقدام کنند.

این روانشناس با بیان این‌که اختلال روانی یک الگوی رفتاری و یا ذهنی است که باعث پریشانی واضح و معنی‌دار و همچنین نقص در عملکردهای فرد می‌شود، ادامه داد: به این معنا که فرد دارای اختلال روانی واجد ویژگی‌هایی می‌شود که در رفتار، احساس و افکار وی نقص و اختلال ایجاد می‌کنند.

وی افزود: چنین ویژگی‌هایی می‌توانند مانند آنچه در اختلال اوتیسم مشاهده می‌شود طولانی مدت، عود کننده و برگشت پذیر باشند و یا اینکه در یک دوره واحد زمانی رخ داده و تمام شوند.

کاووسی با اشاره به این‌که یک اختلال روانی خود را با نشانه‌ها و علائم خاص خود نشان می‌دهد، عنوان کرد: نشانه‌ها مواردی هستند که به طور واضح در فرد دیده می‌شوند، مانند طرز لباس پوشیدن فرد، کُندی روانی حرکتی و اختلال در شکل تکلم، در مقابل علائم یک اختلال مواردی‌اند که مبتنی بر گزارش فرد هستند و در واقع درونی‌اند؛ مانند افکار عجیبی که به ذهن فرد می‌رسد یا احساس غم و اندوه که در درون انسان وجود دارد.

این روانشناس با اشاره به این‌که اختلالات روانی به اشکال مختلفی دسته‌بندی می‌شوند، عنوان کرد: یکی‌از قدیمی‌ترین دسته‌بندی‌های اختلالات روانی دسته‌بندی آن‌ها به سایکوز و نوروز بوده است.

وی با اشاره به این‌که یکی دیگر از دسته‌بندی‌های رایج  طبقه‌بندی در اختلالات برون ریزانه و  اختلالات درون ریزانه است، گفت: اختلالات برون‌ریزانه اختلالاتی مانند پرخاشگری هستند و درون‌ریزانه شامل اضطراب و افسردگی می‌شوند.

کاووسی ادامه داد: امروزه سیستم طبقه‌بندی اختلالات را براساس علائم و نشانه‌هایشان به شکل دقیقی تقسیم‌بندی کرده و ملاک‌های تشخیصی را فراهم می‌کنند که برای مثال اختلالات مرتبط با کودکان مانند اختلالات عصبی رشدی را از اختلالات مرتبط با بزرگسالان تمایز می‌دهند.

این روانشناس تصریح کرد: اختلالات روانی طبق دسته‌بندی انجمن روانپزشکی آمریکا شامل مواردی مانند اختلالات عصبی رشدی، اختلالات طیف اسکیزوفرنی و سایر اختلالات سایکوتیک، خُلقی، اضطرابی، خُردن، خواب و بیداری، عصبی شناختی و شخصیت می‌شود.

وی با اشاره به این‌که اختلالات عصبی رشدی از اوایل دوران رشد خود را نشان می‌دهند و به طور گسترده‌ای بر کودک تأثیر می‌گذارند، افزود: این دسته از اختلالات شامل اوتیسم، بیش فعالی، نافرمانی، بی اختیاری ادرار و مدفوع، اختلال یادگیری خاص، اختلال زبان و آواهای گفتاری، اختلال ارتباط اجتماعی، معلولیت ذهنی، تیک، اختلالات سلوک، کنترل تکانه و اعمال تخریبگرانه، اختلال هماهنگی حرکتی و حرکات کلیشه‌ای می‌شود.

کاووسی افزود: اختلالات طیف اسکیزوفرنی و سایر اختلالات سایکوتیک بسیار شدید بوده و در ابعاد تفکر، عاطفه و رفتار فرد دیده می‌شوند که معمول‌ترین علامت و نشانه‌های این دسته اختلالات توهم و هذیان می‌باشد.

این روانشناس ادامه داد: در دسته خُلقی نیز اختلالات علائم خود را بر روی خلق و خوی افراد نشان می‌دهند، افراد مبتلا به این اختلالات توانایی کنترل احساسات و هیجانات خود را ندارند و اغلب در زندگی خود خلق بدون ثباتی را تجربه می‌کنند.

وی تصریح کرد: اختلال اضطرابی شامل انواع فوبیا، اضطراب اجتماعی، اختلالات نشانه جسمانی، حمله هراس، اضطراب جدایی، اضطراب تعمیم یافته، اختلال استرس پس سانحه، انواع وسواس، لالی انتخابی و گذر هراسی است که با اضطراب و استرس ارتباط نزدیکی دارند.

کاووسی با بیان این‌که اختلالات خوردن به رفتارهای ناسازگارانه و مشکلات پایدار در رابطه با خوردن گفته می‌شود، افزود: اختلالات خوردن از مشکلات روانی ناشی می‌شوند و پیامدهای بسیاری را برای فرد مبتلا به دنبال دارند، این اختلالات شامل اختلال هرزه خواری، بی اشتهایی روانی، پرخوری عصبی، اختلال شب خوری می‌شود.

این روانشناس افزود: اختلالات خواب طیف وسیعی از مشکلات را در بر می‌گیرد که خود منجر به بروز دیگر اختلالات روانی می‌شوند و کیفیت زندگی فرد، عملکرد او و گاه شخصیتش را تحت تأثیر قرار می‌دهند، ازجمله اختلالات خواب می‌توان به حمله خواب، بی‌خوابی، سندرم پای بیقرار، پُرخوابی، آپنه خواب، برانگیختگی در خواب رم، کابوس شبانه و… اشاره کرد.

وی عنوان کرد: اختلالات عصبی شناختی همانطور که از نامشان پیدا است بر روی سطوح تفکر و شناخت افراد تأثیر می‌گذارند، برخی‌از اختلالات موجود در این دسته‌بندی شامل دلیریوم، سندروم روده تحریک‌پذیر، معده درد عصبی، بیماری ام اس (MS) و میگرن می‌شود.

کاووسی افزود: اختلالات شخصیت مشکلاتی را در الگوهای رفتاری، فکری و هیجانی در بر می‌گیرد که با الگوهای موجود در جامعه مطابقت ندارند.

این روانشناس با اشاره به این‌که در بحث علت‌شناسی اختلالات روانی ما با ترکیب پیچیده‌ای از علل روبرو هستیم، تصریح کرد: درواقع برای یک اختلال واحد نمی‌توانیم یک علت واحد بیابیم، همیشه آمیزه‌ای از علل زمینه‌ای و ژنتیکی وقتی در ترکیب با عوامل تربیتی و محیطی قرار می‌گیرند می‌توانند زمینه‌ساز اختلالات روانی شوند.

وی افزود: برخی از عوامل مانند شخصیت فرد، ژنتیک، زیست، مصرف مواد مخدر و الگوهای نامناسب ریسک ابتلا به بیماری های روانی را بالا می‌برند.

کاووسی با بیان این‌که تشخیص اختلالات روانی بسیار متفاوت از بیماری‌های جسمانی است، عنوان کرد: برای بیماری‌های جسمی معمولاً روش‌های تشخیصی آزمایشگاهی وجود دارد، حال آن‌که اختلالات روانی را در آزمایشگاه و با گرفتن نمونه خون نمی‌توان تشخیص داد.

این روانشناس ادامه داد: روش عمده تشخیص، سنجش و ارزیابی روانی است که توسط متخصصان بهداشت و سلامت روان رخ می‌دهد.

وی با اشاره به این‌که اصولاً بهترین درمان پیشگیری است، ادامه داد: بنابراین بخشی از روانشناسی به نام روانشناسی جامعه‌نگر و روانشناسان سلامت و بهداشت روان به امر پیشگیری می‌پردازند، در واقع با بالا رفتن سطح عمومی بهداشت روان در جامعه و کاهش محرک‌های محیطی که منجر به آسیب رسانی می‌شوند، سطح اختلالات روانی در دراز مدت کاهش می‌یابد.

کاووسی با اشاره به این‌که اختلالات روانی پدیده‌های رایجی در جهان هستند، عنوان کرد: چنین برآورد می‌شود که از هر سه نفر یک نفر ملاک‌های یک اختلال را در طول زندگی‌اش برآورده می‌کند اما به طور کلی شیوع هر کدام از اختلالات متفاوت است.

 

منبع: ایسنا

telegram2 files