هر چقدر هم بخواهیم که فرزندمان را پاستوریزه و به قاعده بار بیاوریم ولی در جامعه ای زندگی می کنیم که خشونت در بزرگسالان آن بسیار دیده می شود و فرزندان ما نیز در آینده وارد همین محیط می شوند.گاهی هم خود ما به کودکانی برمی خوریم که رفتارهای پرخاشگرانه زیادی از خود نشان می دهند. چه بخواهیم فرزندانمان را برای ورود به جامعه ای آماده کنیم که پرخاشگری در آن موج می زند و چه خود ما صاحب فرزندی باشیم که از همان کودکی بسیار پرخاشگرانه برخورد می کند ناچار هستیم که مهارت مدیریت خشم به فرزندمان آموزش دهیم تا شاهد یک بزرگسال خشمگین نباشیم.
چرا کودک ما پرخاشگر می شود؟
طبع شیرین و لطیف کودکان طوری آفریده شده که دنیا را جای بهتری برای زندگی کردن پدر و مادر و باقی بزرگسالان می کنند،اما خیلی از اوقات محیطی که کودک ما در آن رشد می کند زمینه پرخاشگر شدن او را فراهم می کند و ما فراموش می کنیم که کودکان تا چه حد از دنیای اطراف و رفتار پدر و مادر خود الگو می گیرند و همان رفتار ها را تکرار می کنند.به غیر از اینها مجموع عوامل زیر نیز می تواند معصومیت و پاکی یک کودک را تبدیل به آتشفشانی از خشم و نفرت کند.
۱-حسادت
خیلی وقت ها حسادت کردن نسبت به همسالان باعث خشم و عصبانیت کودک می شود.وقتی او در هر موقعیتی خود را در جایگاه کمتری نسبت به دوستان خود می بیند و آنها را بهتر و برتر از خود می بیند طبیعی است که نسبت به آنها پرخاشگری نشان دهد.البته در این بین رفتار والدین و معلمان هم در مقایسه کردن های نا به جای کودکان با یکدیگر و ایجاد این حس در آنها بی تاثیر نیست.
۲- تولد فرزند جدید
وقتی فرزند جدیدی وارد یک خانواده می شود،طبیعی است که بچه بزرگتر موقعیت خود را در خطر ببیند و بخواهد با هر وسیله ای جایگاه خود را به دست بیاورد،حتی با پرخاشگری و صدمه زدن به کودک کوچک تر.
۳- احساس ناکامی
احساس ناکامی در رسیدن به اهداف و خواسته ها هم افراد بزرگسال و هم کودکان را دچار پرخاشگری می کند.همه ما وقتی از هدف ها و آرزوهایمان دور می شویم دچار خشم می شویم.ولی چون کودکان هنوز با بسیاری از واقعیت های دوران بزرگسالی آشنا نیستند،تحمل ناکامی برایشان سخت تر است و به همین دلیل خشم و پرخاشگری بیشتری نشان می دهند.
۴- عامل اجتماعی و اقتصادی
خیلی واضح است که محیط های خانوادگی دور از تفاهم که اعضای آن دائم در درگیری و پرخاشگری هستند و در بین آنها زد و خورد،درگیری است کودکانی رشد می کنند که بخواهند از طریق پرخاشگری و اعمال خشونت،عصبانیت خود را کاهش دهند.
۵- حکم رانی کودک
ارضای تمام خواسته ها و امیال کودک خود عملی است که موجب لوس کردن آنها می شود.چون این کودکان یاد نگرفته اند که اندکی ناکامی را در زندگی تحمل کنند با اولین برآورده نشدن خواسته هایشان دست به پرخاشگری می زنند.مثل کودکی که با مادر خود از منزل خارج می شود و با مشاهده اجناس گوناگون در مغازه های مختلف، بهانه گیری می کند و در صورت بی توجهی به خواسته هایش، بنای پرخاشگری و کج خلقی را می گذارد.همین
۶-الگوپذیری کودکان از والدین
چنانچه پدر یا مادری خلق و خویی عصبانی و پرخاشگر داشته باشند، مسلماً فرزندشان نیز پرخاشگر خواهد شد. این رفتار توسط کودک یاد گرفته می شود. از آنجا که کودکان با والدین همانند سازی می کنند، بنابراین بسیاری از رفتارهای پدر و مادر ناخودآگاه توسط فرزندان فرا گرفته می شود.کودکان با چشمان خود می آموزند؛ یعنی آن چه را مشاهده می کنند، یاد می گیرند؛ حتی اگر آن رفتار به طور مستقیم در مورد خود آنها صورت نگیرد.
والدین خشمگین،کودکان پرخاشگر
از آنجایی که کودکان در اولین محیطی که چشم باز می کنند،رفتار پدر و مادر خود را می بینند باید دوباره تاکید کنیم از پدر و مادری که خودشان پرخاشگر هستند و با کوچک ترین مسئله ای دچار عصبانیت می شوند نباید توقع داشت که کودکانی آرام و بدون مشکل داشته باشند.اولین الگوهایی که بچه ها در زندگی خود می بینند پدر و مادر است و هر نوع رفتاری چه خوب و چه بد از آنها سر بزند،کودکان نیز آن را تقلید می کنند.پس اگر خود شما پدر و مادر همیشه عصبانی هستید،اول از همه به فکر اصلاح الگوی رفتاری خودتان باشید.
با کودکان پرخاشگر چگونه رفتار کنیم؟
هر مسئله ای راه حلی دارد،درست است که شاید پرخاشگری فرزندتان شما را خسته کرده و یا از دست سرزنش کردن های اولیای مدرسه و سایر اطرافیان درباره رفتار نادرست فرزندتان ناراحت شده اید ولی فراموش نکنید ضرر را از هر جا که بگیرید منفعت است چه بهتر که این کار از سن کودکی و نوجوانی انجام شود تا در بزرگسالی فرزند شما از پیامد این رفتار خود کمتر آسیب ببیند.
۱-فرق بین عصبانی بودن با رفتار پرخاشگرانه را برای او توضیح دهید.
کودکان معمولا تفاوت میان احساس عصبانیت و رفتار پرخاشگرانه را درک نمی کنند.به کودکتان یاد بدهید احساساتش را بشناسد و به طور کلامی بیان کند به جای اینکه رفتار پرخاشگرانه داشته باشد.مهم است فرزندتان درک کند که احساس عصبانیت کردن خوب است .عصبانیت هم مثل بقیه احساسات است ولی باید بتوانیم عصبانیتمان را با کلام ابراز داریم نه اینکه با رفتار پرخاشگرانه، کتک زدن یا فحش دادن بروز دهیم.
۲-الگوی رفتار درست برای فرزندتان شوید
اگر کودکتان ببیند که شما در هنگام عصبانیت خونسردی تان را ازدست می دهید بیشتر احتمال دارد که در کنترل عصبانیت و تشخیص رفتار مناسب مشکل داشته باشد.کودکان شما نیاز دارند تا ببینند شما به عنوان والدین شان در مواقع بحرانی چگونه احساس عصبانیت خود را کنترل می کنید.
۳-قانون گذار شوید
بین خودتان و فرزندتان قانونی مقرر کنید که وقتی فرزند شما عصبانی می شود چه پیامدهایی برایش دارد. مثلا اینکه اگر کودک شما بی احترامی کرد یا به دیگران آسیب فیزیکی زد و با پرخاشگری با دیگران صحبت کرد از بازی کردن با دوستانش محروم می شود.
۴-راه های سالم کنترل عصبانیت را به او آموزش دهید
نمی توانیم از فرزندمان بخواهیم که اصلا عصبانی نشود،بلکه باید راه های مناسب غلبه بر عصبانیت را به آنها آموزش دهیم.مثلا به جای اینکه بگوییم برادرت را نزن،به آنها بگوییم که وقتی احساس عصبانیت کردی چطور آن را مدیریت کن. از همه مهمتر اینکه به او راه های غلبه بر عصبانیتش را یاد دهید. مثلاً وقتی با دوستانش دعوا می کند آنجا را ترک کند یا چند دقیقه به خود فرصت دهد تا حالش بهتر شود.ریلکسیشن را خیلی ساده و با مثال به او آموزش دهید. مثلاً از او بخواهید زمانی که عصبانی شدی مثل ماکارونی نپخته خودت را سفت کن و بعد مثل ماکارونی پخته بدنت را شل شل کن. و یا اینکه به جای رفتار پرخاشگرانه اول چند نفس عمیق کشیده و تا عدد ۱۰ بشمارد دوباره نفس عمیق بکشد و فکر کند که با چه روشی این مشکل را حل کند. شما می بایست راههای حل مسئله را به کودک یاد دهید.
۵-پیامدهای رفتاری را دنبال کنید.
کودکان باید وقتی که قوانین غلبه بر عصبانیت را دنبال می کنند پیامدهای مثبت دریافت کنند و وقتی نقض قوانین می کنند پیامدهای منفی دریافت کنند. پیامدهای مثبت می بایست رعایت شود تا رفتار کودک ادامه یابد. البته استفاده از مهارت ها در مدیریت احساس عصبانیت اثر مطلوب دارد. البته بکارگیری پیامدهای رفتاری بستگی به سن کودکتان دارد.
منبع : سپیده دانایی
بیشتر بخوانید
