مصاحبه زیر، گفتگوی اختصاصی خبرنگار سایک نیوز با دکتر شکوه نوابی نژاد، مادر مشاوره ایران، استاد تمام گروه مشاوره دانشگاه خوارزمی و قائم مقام سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور در خصوص بحث انتقال گرایش های بالینی، سلامت و خانواده می باشد.
- خانم دکتر سپاس از اینکه وقت ارزشمندتان را در اختیار سایک نیوز قرار دادید، به عنوان اولین سوال لطفاً نظر خود را در رابطه با بحث انتقال گرایش های بالینی، سلامت و خانواده از وزارت علوم به وزارت بهداشت بفرمایید.من در ابتدا یک پاسخ خیلی کوتاه به شما می دهم و بعد از آن استدلال خود را خواهم گفت. پاسخ من این است که به شدت مخالف این موضوع هستم، به دلیل آنکه سالیان سال تمامی رشته ها و انواع گرایش های دانشگاهی به همین شکل پیوسته بوده اند و نظارت بر آموزشِ آنها، در اختیار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بوده است و این روند، روندِ درستی است.اینکه سه گرایشِ روانشناسی به وزارت بهداشت واگذار شود، از نظر من، علمی، اجرایی و عقلانی نیست و از نظر مباحث پایه و نظری نیز، نمی تواند کار درستی باشد، زیرا در این صورت هر وزارتخانه ای می گوید ما می خواهیم متولی رشته خود باشیم. فرض کنید وزارت جهاد کشاورزی بخواهد متولی رشته مهندسی کشاورزی شود و یا بقیه رشته ها هم به همین منوال. این جریان یک شکاف بسیار عمیقی را ایجاد خواهد کرد و یکپارچگی و انسجام رشته های مختلف دانشگاهی و گرایش های متفاوت یک رشته مانند روانشناسی (که موضوع بحث ماست) را از بین خواهد برد. برنامه ریزی، منابع و محتوای درسی، ساعاتی که به هر کدام از دروس و واحدها اختصاص داده شده است و فعالیت های بالینی، کارورزی و کارآموزی و غیره همه از قبل تدوین شده و موجود هستند.دلیل دوم این است، در حال حاضر صدور مجوز کار درمانی برای روانشناسان و مشاوران بر عهده سازمان نظام روانشناسی و مشاوره است. بنابراین ما (تمام اساتیدی که در آنجا هستیم) در جریان جزئیات تمام رشته ها هستیم. در سازمان، ده ها کمیسیون تخصصی وجود دارد، از جمله کمیسیون های بالینی، مشاوره خانواده، مشاوره تحصیلی، روانشناسی عمومی، روانشناسی تربیتی، روانشناسی صنعتی و سازمانی و … که ما در جریان دروس همه این ها هستیم. ما می دانیم بعضی از دروس (نه الزاماً این سه گرایش) اشکالاتی دارند اما این بدین معنا نیست که اگر این رشته ها و گرایش هایشان متولی دیگری داشته باشند، اشکالات شان برطرف خواهد شد.
بنابراین از آنجایی که مجوز کار را براساس قانون مجلس شورای اسلامی، سازمان نظام روانشناسی و مشاوره صادر می کند، نمی شود یکی برود برای مثال در وزارت جهاد کشاورزی آموزش ببیند و بیاید از ما مجوز بگیرد، دیگری برود وزارت بهداشت آموزش ببیند و بیاید از ما مجوز بخواهد. همه این ها باید یکپارچه باشد. سرفصل و محتوای دروس و آماده شدن دانشجویان به عنوان کارشناس می بایست در همین دانشگاه ها و زیر نظر وزارت علوم باشد.
من واقعاً تعجب می کنم که گرایش خانواده نیز جزء گرایش های انتقالی مطرح می شود.در خصوص گرایش خانواده باید عرض کنم که کلمه خانواده اساساً همیشه با مشاوره عجین بوده است. ما از الفبای مشاوره که به دانشجویان درس می دهیم در حقیقت خانواده را در کنار آن می بینیم. ازدواج، خانواده، زندگی زناشویی و نظریه های مربوط به این موضوعات همه در یک مجموعه و در کنار مشاوره قرار می گیرند. بعید می دانم وزارت بهداشت در این زمینه بتواند افرادی به اندازه فارغ التحصیلان این رشته در وزارت علوم توانمند، تربیت کند که بتوانند مانند فارغ التحصیلان وزارت علوم، مسئولیت های حرفه ای این رشته را بر عهده گیرند. طلاق، ازدواج و به طور کلی خانواده یک پکیج و مجموعه بزرگ است و از نظر من این کار واقعاً اشتباه است و تمام این گرایش ها می بایست به وزارت علوم بازگردند و مجوز کاری شان نیزهمچنان از سوی سازمان نظام صادر شود.
بسیاری از فارغ التحصیلان بالینی ما بسیار مسلط اند و به خوبی کار خود را انجام می دهند و اگر مواردی هم نقص دارد، در تمام رشته ها و گرایش ها، همچین موضوعی وجود دارد. تخصص بنده مشاوره خانواده است و به صراحت می گویم تمام فارغ التحصیلان گرایش خانواده، قوی کار نمی کنند. اما سیاست های این رشته ها در حال حاضر بر روی اصول و پایه منطقی و درستی است.
من فکر می کنم اشکال کار ما بیشتر در گزینش دانشجویان در این رشته ها است و تضمینی وجود ندارد که وزارت بهداشت اگر شروع به جذب تمام متقاضیان این رشته ها کُند، می تواند کارشناسان بالینی، سلامت و خانواده بهتری تربیت کند. بنابراین من واقعاً با این کار مخالف هستم و معتقدم باید طبق همان رویه قبلی پیش برویم.ما می بایست سیستم های نظارتی قوی داشته باشیم تا بتوانیم کار، سواد و دانش و اخلاق حرفه ای و تعهد فارغ التحصیلان خود را رصد نماییم. این مسائل، مباحث نظارتی هستند و اگر ما در آنها ضعفی داریم، دلیلی برای انتقال این گرایش ها از وزارتخانه ای به وزارتخانه دیگر نیست.
ما هیچ گاه از راهنمایی های همکاران عزیزمان در وزارت بهداشت بی نیاز نیستیم، در واقع ما همه یکی هستیم. حتی بعضی از کتب درسی بچه های ما در همین رشته ها را عزیزان وزارت بهداشت نوشته اند. بنابراین به جای این مباحث، باید میان دو وزارتخانه همکاری و همفکری باشد و اگر دوستان نظرات استصوابی و هدایتی دارند، یا مشاوره هایی دارند، به نظر من می توانند مداخله کنند. ما همیشه از مشاوره و تبادل نظر بهره زیادی خواهیم برد.
- خانم دکتر نوابی نژاد بعضاً دانشجویان و فارغ التحصیلان دربحث هایی که در خصوص انتقال می شود این سوال را مطرح می نمایند که اصلاً این اتفاق چه ضرری دارد و حتی شاید به نفع ما باشد، در مورد ضررهای این انتقال بفرمایید.اساساً جمله “اصلاٌ چه ضرری دارد”، جمله درستی نیست. واقعیت این است که خیلی ضررها دارد. مهمترین ضرر این است که گرایش های روانشناسی و به تبع آن رشته روانشناسی از هم گسسته خواهند شد. یک بخش آن در وزارت علوم می ماند و یک بخش آن به وزارت بهداشت می رود. در نتیجه این اتفاق یک روند غلطی ایجاد خواهد کرد و بعدها و در موقعیت های دیگر، افراد و نهادها می توانند به این تصمیم گیری تأسی کرده و خواهان وضعیت مشابه شوند.
تاکید می کنم این انتقال، یکپارچگی فعلی روانشناسی را از بین خواهد برد. در حال حاضر وزارت بهداشت در ارتباط با تربیت پزشکان، پرستاران و حتی رشته های پیراپزشکی خوب کار می کند و ماهم قبول داریم اما انتقال دو گرایش از وزارت علوم به وزارت بهداشت انسجام این رشته را برهم خواهد زد. - خانم دکتر پیش تربه اقدامات سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور اشاره فرمودید، در جریان بحث انتقال بعضاً مشاهده می شود که دانشجویان یا فارغ التحصیلان انتقادهایی به سازمان داشته و حتی معتقدند عملکرد ضعیف این سازمان باعث شده است این جریانات تا به اینجا برسد، در این مورد بفرمایید.من این موضوع را اینگونه نمی بینم و آن را قبول ندارم. اما قبول دارم که در حال حاضر، ما یک نظام نظارتی علمی، پژوهشی و دقیق نداریم و این یکی از آرمان های شخص من در سازمان نظام است که این سیستم را داشته باشیم و بتوانیم عملکرد روانشناسان بالینی، کارشناسان سلامت و یا مشاوران مان را رصد کنیم. این سیستم نظارتی از نظر من یک ضرورت اجتناب ناپذیر است وگرنه در مورد سایر موضوعات این صحبت را قبول ندارم. ما کمیسیون های تخصصی داریم، امتحان بورد چند مرحله ای داریم و سختگیری های زیادی در خصوص صدور مجوز وجود دارد، در واقع ما کارمان را به حد توان مان انجام می دهیم. اما خود شما می دانید که بسیاری از افراد متقاضی در بعضی از گرایش ها، واقعاً شایسته آن رشته نیستند. یکی از کارهایی که می بایست در وزارت علوم انجام گیرد این است که این افراد غربالگری شوند. هرکسی برای مشاوره خانواده یا بالینی نیاید. می بایست افراد از یک سری کفایت ها، شایستگی ها و قابلیت ها برخوردار باشند.
در حال حاضر یکی از برنامه های ما در سازمان نظام روانشناسی و مشاوره در سال جاری و سال آینده این است که رشته های دانشگاهی و دانشگاه های کشور را رتبه بندی کنیم و ببینیم واقعاً چه رشته ای و در کدام یک از دانشگاه ها فارغ التحصیلان قوی تری را پرورش می دهد. اساساً این محدوده کار ماست و مسئولیت ماست. - بحث دیگری که در محافل نقد و نظر و خصوصاً از سوی موافقان موضوع انتقال مطرح می شود این است که بیشتر معترضان و مخالفان، دانش آموخته گرایش های بالینی و سلامت نیستند، نظر شما در این خصوص چیست؟
ببینید ۳۰ یا ۴۰ یا ۵۰ سال از تجربه کاری هر کدام از ما به عنوان استاد، مشاور و روانشناس می گذرد، ما یک سری از سیاست های کلان را می بینیم.
بعضی از دوستانِ موافق، تمایل دارند زیر چتر وزارت بهداشت و درمان و در کنار پزشکان و جراحان قرار بگیرند اما ما یک موضوع کلان را می بینیم. اگر این روند ادامه یابد، در آینده وزارت بهداشت می خواهد دو گرایش دیگر را از ما یا از جای دیگری ببرد و این واقعاً یک درهم ریختگی و از هم پاشیدگی است.
این دوستان برای رفتن زیر نظر وزارت بهداشت انگیزه دارند، اما ما هم به عنوان کسانی که در این کشور کار فرهنگی کرده ایم و سال ها تجربه در این زمینه ها داریم، نمی توانیم بپذیریم به این سهولت همه چیزازهم جدا شود و بعد همین افراد بیایند پیش ما مجوز بگیرند و ما از آنها سوالاتی بپرسیم و بگویند اینها در برنامه های درسی ما نبوده است و این در حالیست که ما برنامه های خودمان و آنچه دانشجویان مان می خوانند را می دانیم.
۵٫ خانم دکتر نوابی نژاد در آخر اگر موردی هست بفرمایید.
من از مسئولین محترم کشور، از ریاست محترم جمهور گرفته تا باقی مسئولین علی الخصوص وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری و وزیر محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تقاضا دارم، اجازه دهند در خصوص اینگونه مسائل و تصمیم گیری ها، کارشناسان نظر بدهند و قطعاً کارشناسان، موضوعات را کلان تر از ما خواهند دید. از نظرات ما نیز به عنوان دست اندرکار و کسانی که روزانه این مسائل را تجربه می کنیم، استفاده کنند و خواهش دیگر من این است که این برنامه و رشته را به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری واگذار کنند و اجازه انتقال آن را به وزارت بهداشت ندهند.
بیشتر بخوانید:
دکتر شفیع آبادی: نتیجه این انتقال پشیمانی خواهد بود!
دکتر مداحی: دعوا سر کیفیت و استاندارد نیست، دعوا بر سر قدرت و ثروت است
