اخیراً چنین تصور می‌شود که اطلاعاتِ به‌دست آمده در مغز در حین خواب «مجدداً فعال‌سازی می‌شود.» «دوک‌های خواب» یا همان انفجارهای کوتاهِ فعالیت در مغز در حالت خواب، زمانی تقویت می‌شوند که حافظه مجدداً فعال‌سازی شود.
مطالعه‌ای جدید که در مجله‌ی Current Biology منتشر شده، نشان داد که محتوای حافظه‌های دوباره فعال شده در زمانی که دوک‌ها رخ می‌دهند، قابل رمزگشایی است. نویسنده‌ی اصلی مطالعه، دکتر «اسکات کیرنی»، محقق دانشگاه یورک انگلیس گفت: «کاملاً مطمئن هستیم که حافظه در مغز در حین خواب فعال می‌شود، اما فرآیندهای عصبی درگیر در این پدیده را نمی‌شناسیم.»
وی ادامه داد: «دوک‌های خواب، با فواید خواب برای حافظه در مطالعه‌ی قبلی در ارتباط هستند، بنابراین قصد داشتیم بررسی کنیم که آیا این امواج مغزی، فعال‌سازی مجدد را میانجی‌گری می‌کنند؟ اگر آن‌ها از فعال‌سازی مجدد پشتیبانی کنند، این احتمال وجود خواهد داشت که بتوان سیگنال‌های حافظه را در زمانِ رخداد این دوک‌ها رمزگشایی کرد.»
این یافته‌ها برای بالا بردن درک ما از چگونگی یادگیری و حفظ اطلاعات توسط مغز اهمیت دارند. بالا بردن دانش ما در مورد مکانیزم‌های فعال در حین خواب به ما کمک می‌کند تا وضعیت حافظه را در زمان نقص این مکانیزم‌ها بررسی کنیم. فعال‌سازی مجدد حافظه در حین خواب به‌طور آنی رخ می‌دهد، اما برای درک اثرات این مکانیزم، دکتر کیرلی و همکارانش آزمایشی ساده طراحی کردند که آن‌ها را قادر ساخت تا فعال‌سازی مجدد را به‌طور کنترل شده، مشاهده کنند.
او گفت: «از شرکت‌کنندگان در این مطالعه خواستیم تا روابط بین کلمات و تصاویرِ اشیا یا صحنه‌ها را قبل از خواب تشخیص دهند. وقتی شرکت‌کنندگان پس از یک دوره‌ی خواب خوب بیدار شدند، مجدداً کلمات را به آن‌ها نشان داده و از آن‌ها خواستیم تا اشیا و تصاویر صحنه را به یاد بیاورند. متوجه شدیم که حافظه برای تصاویری بهتر کار کرد که به کلماتی که در خواب ارائه شده بودند، مربوط می‌شدند.»
دومین نویسنده‌ی مطالعه، دکتر «برنارد استارسینا» از دانشگاه بیرمنگام انگلیس، گفت: «القای مستقیم دوک‌های خواب، مثلاً با تحریک مغز با الکترودها، شاید همراه با فعال‌سازیِ هدفمند حافظه بتواند ما را قادر سازد تا عملکرد حافظه را در حین خواب بهبود بخشیم. داده‌های ما نشان می‌دهد که دوک‌ها روند ویژگی‌های حافظه را در حین خواب ارتقا بخشیده و این فرآیند حافظه را تحکیم می‌بخشد.»
مهم‌تر اینکه، محققان توانستند سیگنال‌های مغزی مربوط به اشیا و صحنه‌های مجدداً فعال شده را تفکیک کنند. این امر حاکی از آن است که دوک‌ها کد خاصی را برای محتوایِ حافظه‌ی فعال شده تولید می‌کنند؛ روندی که مبنای توانایی ما برای به‌خاطر آوردن بیشتر جزئیات پس از خواب است.
دکتر کیرنی افزود: «وقتی بیدار هستید، چیزهای جدیدی یاد می‌گیرید، اما وقتی خواب هستید آن‌ها را بازبینی می‌کنید و بازیابی آن‌ها و سپس استفاده‌ی درست از آن‌ها در صورت نیاز آسان‌تر می‌شود. این کار برای چگونگی یادگیری ما اهمیت دارد، اما برای چگونگی حفظ عملیات سالم مغز نیز حائز اهمیت است.»
منبع: مجله علمی ایلیاد
بیشتر بخوانید
مغز بی‌خواب، خودش را می‌خورد
