دکتر عباسعلی اللهیاری رئیس سازمان نظام روان شناسی کشور در شروع بیانات خود ضمن خیر مقدم به حضار در سالن، از زحمات دکتر درتاج و تیم برگزار کننده همایش قدردانی و تشکر کرد.
دکتر اللهیاری نسبت به حضور وزیر آموزش و پرورش و رئیس کمیسیون علوم، تحقیقات و فناوری در این همایش اظهار خرسندی کرد و بیان داشتند که مایه مباهات است که وزیر محترم از تغییرات عملی و کاربردی در وزارت آموزش و پرورش سخن می گوید.
ایشان به تفاهم نامه فی مابین سازمان نظام روان شناسی و مشاوره کشور و وزارت آموزش و پرورش اشاره کرد و بیان داشت این تفاهم نامه فقط امضاء شده است و هنوز بندهای آن اجرایی نگردیده است زیرا این کار مستلزم قراردادهای همکاری جدیدی است که باید امضا شود هر چند بستری لازم برای این کار فراهم گردیده است.
دانشیار دانشگاه تربیت مدرس نسبت به روند همکاری بین دو نهاد ابراز امیدواری کرد و جهت اجرایی شده تفاهم نامه و همکاری جدید و مفید به بیان راهکارهایی پرداختند.
ایشان بیان داشت با توجه به اینکه منظور از سلامت فقط سلامت جسمانی نیست و باید سلامت عاطفی، سلامت اجتماعی و سلامت معنوی فرد نیز مد نظر قرار داده شود و روان شناس تنها متخصصی است که می تواند به رشد این مولفه ها در انسان کمک کند، پیشنهاد می گردد پیرو تفاهم نامه منعقد شده و نگاه همه جانبه به انسان یک طرح ملی در وزارت آموزش و پرورش جهت استرس زدایی از محیط های آموزشی و مدارس مصوب گردد.
همانگونه که همه دوستان استحضار دارند منابع استرس زیادی اعم از نمره، امتحان و کنکور در مدارس ما وجود دارد که هرکدام منبع استرس زیادی برای دانش آموزان است و کمک به رفع این عوامل باید با یک همت جمعی و البته صرفاً با کمک روان شناس و مشاور قابل حل است. در این راستا باید بدور از هرگونه نگاه جسمانی و پزشکی سعی شود مولفه های مرتبط با درس و دانش آموزان مانند ساعات تحصیلی، منابع امتحانی، کتاب های درسی و فعالیت های متداول در محیط آموزشی را مورد پالایش و بررسی قرار دهیم و مشخص کنیم که این مولفه ها هر کدام تا چه اندازه موجب ایجاد استرس در دانش آموزان می شوند.
ایشان بیان داشتند همانگونه که همه شما اساتید مستحضرید اگر استرس وجود داشته باشد دیگر نباید منتظر بازدهی درسی و یادگیری بود و همچنین طی این شرایط است که شخصیت متزلزل می شود، اضطراب و افسردگی رواج پیدا می کند بنابراین به نظر می رسد به استرس زدایی از مدارس باید به عنوان یک پروژه ملی نگریسته شود و بررسی شود که چکار باید کرد، چه راهکاری مد نظر قرار داده شود تا استرس در سیستم آموزشی کم شود. طبیعی است که باید در این جا پرونده ای تحت عنوان پرونده سلامت برای دانش آموزان تشکیل داده شود پرونده ای که علاوه بر قد و وزن سلامت اجتماعی، سلامت روان شناختی با همه ابعاد آن و سلامت معنوی فرزندان مد نظر قرار داده شود و متولی این طرح صرفاً باید روان شناسان و مشاوران باشند.
طرح دیگری که در همایش قبلی روان شناسی مدرسه هم مطرح شد و باید مورد توجه جدی قرار بگیرد بحث طرح نظام غربالگری است که باید در نظام آموزش و پرورش انجام شود . بعنوان مثال اکثر کودکان بیش فعال، بچه های باهوشی هستند که اگر در همان ابتدا شناسایی شوند و مورد حمایت قرار بگیرند و کارهای درمانی در مورد آنها صورت بگیرد تبدیل به یک فرد باهوش، دارای پیشرفت تحصیلی و خلاق خواهند شد. اما اگر این کودکان رها شوند دچار اختلال سلوک خواهند شد و باز هم اگر اختلال سلوک به موقع تشخیص داده نشود فرد به اختلال ضد اجتماعی مبتلا خواهد شد که هزینه های زیادی را برای جامعه در بر دارد و تمام این فرایند تشخیص جزء کارهای یک روانشناس است نه یک مهندس و یا یک پزشک.
رئیس سازمان نظام روان شناسی و مشاوره کشور بیان داشتند که این دو محور یعنی استرس زدایی و غربالگری باید بطور جد مورد بررسی قرار بگیرند و سازمان نظام روان شناسی و مشاوره و وزارت آموزش پرورش باید همکاری نزدیکی در این زمینه داشته باشند.
وی گفت همانگونه که اساتید عزیز مستحضرید همه کودکان خلاق متولد می شوند و فراوانی آنها در سالهای اولیه مدرسه زیاد است اما متاسفانه هر چه سال تحصیلی بالاتر می رود از میزان خلاقیت فرزندان و دانش آموزان کاسته می شود زیرا سیستم آموزشی ما متاسفانه با استرس هایی که در آن وجود دارد خلاقیت را کم می کند. بنابراین ما در اینجا طرح تاسیس خلاقیت کده را مطرح و پیشنهاد می کنیم.
ایشان در ادامه توضیحات خود بیان داشتند که سالها است که با کمک دکتر حاتمی، دکتر خلعتبری و سایر دوستان و با همکاری دانشگاه صنعتی شریف این ایده را دنبال می کنیم که انشاالله عملیاتی شود بنابراین در این راستا باید وزارت آموزش و پرورش، سازمان نظام روان شناسی و مشاوره و دانشگاه های معتبر با هم همکاری نزدیکی داشته باشند. بر اساس این طرح، باید خلاقیت و نوآوری دانش آموزان که در کلاس پرورش داده نشده است در این خلاقیت کده به شکوفایی خلاقیت آنها کمک شود.
دکتر اللهیاری با نگاهی انتقادی بیان داشتند که نظام آموزشی ما صد در صد مبتنی بر پاداش و تنبیه است، یعنی وقتی دانش آموز موفق می شود تشویق می کنیم و وقتی این اتفاق نمی افتد تنبیه می کنیم مسئلهای که مانع از شکوفایی خلاقیت دانش آموزان می شود.
این استاد دانشگاه گریزی به آموزش پرورش کشور ژاپن زده و بیان داشت چگونه است دانش آموزی که در آموزش و پرورش ژاپن تربیت می شود از خود کنترلی، خود تنظیمی و منبع کنترل درونی قوی برخوردار است اما این اتفاق برای دانش آموزان ما نمی افتد و شهروندان ژاپنی در نهایت نظم را درونی کرده و خودنظم جویی دارد اما این مسئله در مورد شهروندان ایرانی صدق نمی کند.
ایشان اظهار داشتند که دانشگاههای نسل اول آموزش محور بودند، دانشگاههای نسل دوم پژوهش محور بودند، دانشگاههای نسل سوم فناورانه محور بودند، بنابراین دانشگاههای نسل چهارم باید جامعه محور باشند یعنی دانشگاه باید مسایل و مشکلات مردم در راس برنامه ریزی های خود قرار دهند و فرد را برای زندگی در جامعه و خدمت به همنوعان همراه با رضایت درونی آماده کنند.
وی گفت هدف ما از مطرح کردن ایده خلاقیت کده در واقع آغاز فعالیتی است که دانشگاه ها، وزارت آموزش و پرورش و سازمان های میانجی مانند سازمان نظام روان شناسی در آن حضور فعالی داشته باشند و طوری بچه را بار بیاورند که خلاقیت آنها شکوفا شود. البته خلاقیت صرفاً به معنای تولید یک محصول نیست بلکه فرد باید شخصیت خلاق داشته باشد، فکر خلاق داشته باشد، نگاه خلاق داشته باشد، زندگی خلاقانه داشته باشد. اما متاسفانه همانگونه آقای وزیر بیان کردند بین آنچه که در مدرسه آموزش داده می شود با آنچه که در جامعه به آن نیاز داریم خیلی فاصله وجود دارد.
دانشیار دانشگاه دانشگاه تربیت مدرس در ادامه صحبتهای خود، نقد جدی دیگری را به سیستم آموزشی کشور وارد دانست و آن بحث انفکاکی است که در بحث آموزش عالی وجود دارد. ایشان اشاره کرد که متاسفانه این انفکاک از همان روزهای اول تحصیل با جدا کردن تیز هوشان، کودکان استثنایی، مدارس نمونه دولتی، مدارس نمونه غیرانتفاعی و غیره قابل به وضوح قابل رویت است، این انفکاک تصویری کاذب در او ایجاد میکند و بعنوان دانش آموز تیز هوش بعد از اتمام مدرسه بدلیل اینکه دانشگاه تیزهوشان نداریم در واقع زمینه را برای خروج تیزهوشان از کشور فراهم می کنیم در حالیکه این مدل آموزشی بسیار آسیب زننده است و مشکلات آتی را برای دانش آموزان در پی خواهد داشت.
وی در تایید صحبت های خود گفت براساس بازدیدی که از مدارس کشورهای اروپایی و امریکایی داشته است در آنجا همه کودکان در یک فضا و یک مدرسه با هم تحصیل می کنند و حتی در آنجا مدارسی تحت عنوان مدارس زندگی وجود دارد که دانش آموزان را برای زندگی در دنیای واقعی آماده می کنند و افکار منطقی را از همان دوران پیش دبستانی به آنها آموزش می دهند زیرا باورشان این است همه دانش آموزان چه تیزهوش و چه استثنایی بالاخره باید در آینده در یک جامعه با هم زندگی کنند.
دکتر اللهیاری بیان کردند متاسفانه یک درد تاریخی در سیستم آموزش ما وجود دارد و آن بحث شکافی است که در آموزش پزشکی و غیر پزشکی و آموزش قبل از دانشگاه رخ داده است ، وی ضمن تایید سخنان دکتر درتاج گفت در همه کشورها فقط یک نظام آموزش مشترک وجود دارد اما در ایران نه تنها وزارت آموزش و پرورش از آموزش عالی جدا شده است بلکه خود آموزش عالی هم دو تیکه شده است و متاسفانه این جدا سازی باعث شده است که از همان ابتدا نگاه پزشکی در جامعه غالب شود و پزشکان و گرایشات تابع بصورت نابجا ارزنده سازی شوند و این خود به یک معضل برای تولید استرس در دانش آموزان تبدیل شده است و والدین هم تحت تاثیر این نگاه فرزندان خود را تحریک می کنند که حتما در آینده باید یکی از رشته های پزشکی، دندانپزشکی و دارو سازی را بعنوان رشته تحصیلی انتخاب کنند اما اگر به ظرفیت دانشگاهها توجه شود فقط ۲ درصد این افراد می تواند یکی از این رشته ها را انتخاب کنند و ۹۸ درصد بقیه افراد از بالا سقوط کرده و دچار سرخوردگی، افسردگی و شکست سنگینی می شوند که در اینجا هم نیاز است روان شناسان آنها را بازسازی شخصیتی کنند.
وی در ادامه بیان کردند که یک ناعدالتی در توزیع امکانات دو وزارت خانه وجود دارد به گونه ای که برای ۴۰۰ هزار دانشجو یک وزارتخانه بنام وزارت بهداشت و درمان با اعتباراتی سنگین ایجاد شده است و در طرف دیگر برای ۵میلیون و ۴۰۰ هزار دانشجو یک وزارت خانه علوم، تحقیقات و فناوری تشکیل شده است، بنابراین پیشنهاد می گردد حتما این یکپارچه سازی اتفاق بیفتد تا فضای روانی اجتماعی جامعه نیز کمتر استرس زا باشد و دانش آموزان بتوانند در آینده با راحتی بیشتری انتخاب کنند و خلاقیت و علایق خود را تقویت کنند.
این استاد دانشگاه گفت اگر این مهم اتفاق می افتاد و سیستم آموزش یکپارچه می گردید و ناارزنده سازی سازی رشته های غیر پزشکی کم رنگ تر می شد بدون شک الان در رشته های غیر پزشکی مانند ادبیات هم چهره هایی مانند حافظ و مولانا را داشتیم.
بنابراین به نظر می رسد امروز یک رسالت سنگین برای همه ما، وزیر محترم آموزش و پرورش، انجمن روان شناسی تربیتی وکمیسیون محترم آموزش و تحقیقات قابل تصور است و آن این است که در هیات دولت با این خطای راهبردی و ساختارهای غلط که متاسفانه از گذشته به ارث گذاشته شده است که به نفع عده ای تمام می شود خطایی که به صورت ناثوابی باعث تقویت یک وزارتخانه و تضعیف وزارتخانه های دیگر شده است.
ایشان همچنین اظهار داشتند باید نگاه پزشکی به سلامت تغییر کند زیرا این نگاه تک بعدی نمی تواند پاسخگو تمام نیازهای سلامت جامعه باشد هر چند هم بودجه ها مربوط به آن افزایش پیدا . باید پذیرفت که سلامت فقط جسم نیست و حتی بیماری جسمی تحت تاثیر سلامت روان قرار دارد و پزشک باید یاد بگیرد چگون با بیمار خود همدلی کند، او را درک کند و به همه ابعاد سلامت او یعنی سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی او توجه داشته باشد تا بتواند بیمار خود را زودتر درمان کند.
دانشیار دانشگاه تربیت مدرس گفت، همانگونه که قبلا هم اعلام کرده ایم باز هم اعلام می کنم چنانچه اگر این نگاه صرفاً جسمانی و پزشکی به سلامت تغییر نکند، بودجهها تغییر نکنند، ساختارها تغییر داده نشوند و این روند غلط تاریخی همچنان ادامه پیدا کند در آینده با یک بحران سلامت غیر قابل مهار روبرو خواهیم شد.
رئیس سازمان نظام روان شناسی و مشاوره کشور در پایان سخنان خود ضمن اظهار امیدواری نسبت به مسایل مطرح شده اعلام کردند سازمان نظام روان شناسی و مشاوره کشور آمادگی کامل دارد تا در راستای مفاد مطرح شده مانند تاسیس خلاقیت کده، رفع استرس از فضاهای آموزشی، پرورش استعدادها، هدایت تحصیلی دانش آموزان و مبارزه با مافیای کنکور که منبع استرس عظیمی برای دانش اموزان و معضلی برای اقتصاد شده است نهایت همکاری را با وزارتخانه ها و نهاد های مربوطه بعمل آورد.
منبع : سازمان نظام روانشناسی و مشاوره
